RB1 Geni Nedir?

RB1 geni (RB1 gene), pRB adı verilen bir protein yapmak için talimatlar sağlar. Bu protein, bir tümör baskılayıcı görevi görür; bu, hücre büyümesini düzenlediği ve hücrelerin çok hızlı veya kontrolsüz bir şekilde bölünmesini önlediği anlamına gelir.

Belirli koşullar altında, pRB diğer proteinlerin DNA replikasyonunu tetiklemesini durdurur, yani DNA’nın kendi kopyasını yaptığı süreç. Bir hücre bölünmeden önce DNA replikasyonu gerçekleşmesi gerektiğinden, bu sürecin sıkı bir şekilde düzenlenmesi hücre bölünmesini kontrol eder ve tümörlerin büyümesini önlemeye yardımcı olur.

Ek olarak pRB, hücre sağkalımını, hücrelerin kendi kendini yok etmesini (apoptoz) ve hücrelerin özel işlevleri yerine getirmek için olgunlaştığı süreci (farklılaşma) etkilemek için diğer proteinlerle etkileşime girer.

RB1 Genindeki Değişikliklerle İlgili Sağlık Sorunları (Hastalıklar)

Aşağıdaki hastalıklar RB1 genindeki değişikliklerle ilişkilidir.

1. Retinoblastom
2. Mesane kanseri
3. Kolanjiokarsinom
4. Akciğer kanseri
5. Diğer kanserler

1: Retinoblastom

RB1 genindeki yüzlerce mutasyon, tipik olarak küçük çocukları etkileyen nadir bir göz kanseri türü olan retinoblastomlu kişilerde tanımlanmıştır. Bu kanser, görmeyi sağlayan ışığa ve renge duyarlı hücreler ve sinir liflerini içeren göz tabakası olan retinada gelişir.

Araştırmacılar, tüm retinoblastomların yüzde 40’ının germinal olduğunu tahmin ediyorlar, bu da RB1 mutasyonlarının tüm vücut hücrelerinde meydana geldiği ve bir sonraki nesle aktarılabileceği anlamına geliyor. Diğer yüzde 60 ise germinal değildir, bu da RB1 mutasyonlarının sadece gözde meydana geldiği ve bir sonraki nesle aktarılamayacağı anlamına gelir.

Sonuç olarak, fonksiyonel pRB’ye sahip olmayan retina hücreleri, kanserli tümörler oluşturmak için kontrolsüz bir şekilde bölünebilir. Bazı çalışmalar, ek genetik değişikliklerin retinoblastom gelişimini etkileyebileceğini düşündürmektedir; bu değişiklikler, farklı kişilerde tümörlerin gelişimi ve büyümesindeki varyasyonları açıklamaya yardımcı olabilir.

Germinal retinoblastomlu kişilerde RB1 mutasyonları, göz dışındaki diğer birkaç kanser riskini artırır. Spesifik olarak, bu insanların beyindeki epifiz bezi kanseri (pinealom), osteosarkom olarak bilinen bir tür kemik kanseri, kas gibi yumuşak doku kanserleri ve melanom adı verilen agresif bir cilt kanseri türü geliştirme olasılığı daha yüksektir.

Germinal olmayan (non-germinal) retinoblastoma, ailesinde bozukluk öyküsü olmayan kişilerde ortaya çıkar. Etkilenen bireyler, RB1 geninin iki normal kopyasıyla doğarlar. Daha sonra, genellikle erken çocukluk döneminde, retina hücrelerindeki genin her iki kopyası da mutasyona uğrar veya kaybolur.

Bu genetik değişiklikler, hücrelerin herhangi bir fonksiyonel pRB üretmesini engeller. Bu proteinin kaybı, retina hücrelerinin kontrol veya düzen olmaksızın büyümesine ve bölünmesine izin vererek kanserli bir tümörün gelişmesine yol açar.

2: Mesane Kanseri

Mesane kanseri, mesanedeki belirli hücrelerin anormal hale gelip kontrolsüz bir şekilde çoğalarak tümör oluşturduğu bir hastalıktır.

Mesane kanseri hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.

3: Kolanjiokarsinom

Kolanjiokarsinom, safra kanallarında başlayan bir grup kanserdir. Safra kanalları, karaciğeri ve safra kesesini ince bağırsağa bağlayan dallı tüplerdir.

Kolanjiokarsinom hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.

4: Akciğer Kanseri

Akciğer kanseri, akciğerdeki belirli hücrelerin anormal hale gelip kontrolsüz bir şekilde çoğalarak tümör oluşturduğu bir hastalıktır.

Akciğer kanseri hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.

5: Diğer Kanserler

Mesane kanserine ek olarak, RB1 genindeki somatik mutasyonlar, diğer birçok kanser türü ile ilişkilidir. Örneğin, bazı akciğer kanseri, meme kanseri, osteosarkom olarak bilinen bir kemik kanseri ve melanom adı verilen agresif bir cilt kanseri vakalarında RB1 genindeki değişiklikler bildirilmiştir.

Kan oluşturan hücrelerin kanserleri olan bazı lösemilerde de somatik RB1 mutasyonları tespit edilmiştir. Kanser hücrelerindeki somatik RB1 mutasyonları, pRB’yi inaktive eder, böylece hücre bölünmesini artık etkili bir şekilde düzenleyemez.

Genomik Konum (Lokasyon)

RB1 geni 13. kromozom üzerinde yer alır.

RB1 Geni İçin Kullanılan Diğer İsimler

• p105-Rb
• PP110
• PPP1R130
• RB
• RB1 geni
• RB_İNSAN – (RB_HUMAN)
• retinoblastoma 1
• Retinoblastoma 1 (osteosarkom dahil)
• Retinoblastoma-1
• Retinoblastoma ile ilişkili protein

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is the RB1 gene?