Kanser Nedir? Nasıl Gelişir? Kanserin Belirtileri Nelerdir?

Kanser (cancer), vücuttaki hücreler normalden daha hızlı bölündüğünde gelişen bir hastalıktır. Bu anormal hücreler bir yumru veya tümör haline gelir.

Kanser, vücudunuzun yapı taşları olan hücrelerinizde başlar. Normalde, vücudunuz ihtiyaç duyduğunuz şekilde yeni hücreler oluşturur ve ölen eski hücrelerin yerini alır. Bazen bu süreç yanlış gider. Yeni hücreler, ihtiyacınız olmadığında bile büyür ve eski hücreler gerektiğinde ölmezler. Bu ekstra hücreler “tümör” adı verilen bir kitle oluşturabilir.

Tümörler iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olabilir. İyi huylu tümörler kanser değildir, kötü huylu olanlar ise kanserdir.

Kötü huylu tümörlerden gelen hücreler yakındaki dokuları istila edebilir. Ayrıca parçalanıp vücudun diğer bölgelerine de yayılabilirler. Kanserin vücudun bir bölümünden başka bir yere yayılmasına “metastaz” denir.

İyi huylu tümörler yakındaki dokulara yayılmaz veya onları istila etmez. Çıkarıldığında, iyi huylu tümörler genellikle tekrar büyümezken, kanserli tümörler bazen büyür. Ancak iyi huylu tümörler bazen oldukça büyük olabilir. Bazıları, beyindeki iyi huylu tümörler gibi ciddi semptomlara neden olabilir veya yaşamı tehdit edebilir.

Kanser sadece bir hastalık değil, birçok hastalıktır. Kanserin 100’den fazla farklı türü vardır. Çoğu kanser, başladıkları yere göre adlandırılır. Örneğin, akciğer kanseri akciğerde başlar ve meme kanseri memede başlar. Birçok kanser katı tümörler oluşturur, ancak lösemiler gibi kan kanserleri genellikle oluşturmaz.

Semptomlar ve tedavi, kanserin türüne ve ne kadar ilerlemiş olduğuna bağlıdır. Çoğu tedavi planı cerrahi, radyasyon ve/veya kemoterapiyi içerebilir. Bazıları hormon tedavisi, immünoterapi veya diğer biyolojik tedavi türlerini veya kök hücre naklini içerebilir.

Kanser Nasıl Gelişir?

Kanser genetik bir hastalıktır; yani, hücrelerimizin işleyişini, özellikle nasıl büyüyüp bölündüklerini kontrol eden genlerdeki değişikliklerden kaynaklanır.

Kansere neden olan genetik değişiklikler şu nedenlerle olabilir:

• Hücreler bölünürken meydana gelen hatalar
• Tütün dumanındaki kimyasallar ve güneşten gelen ultraviyole ışınları gibi çevredeki zararlı maddelerin neden olduğu DNA hasarı
• Genetik değişikliğin ebeveynlerden aktarılması

Vücut normalde kanserli hale gelmeden önce hasarlı DNA’ya sahip hücreleri yok eder. Ama yaşlandıkça vücudun bunu yapabilme yeteneği azalır. Bu, daha sonraki yaşamda kanser riskinin daha yüksek olmasının nedeninin bir parçasıdır.

Her insanın kanseri, benzersiz bir genetik değişiklik kombinasyonuna sahiptir. Kanser büyümeye devam ettikçe, ek değişiklikler meydana gelecektir. Aynı tümör içinde bile farklı hücrelerde farklı genetik değişiklikler olabilir.

Kanser Evresi Nasıl Belirlenir?

Doktorunuz, kanserinizin kapsamını ve şiddetini belirlemek için testler yapacaktır. Daha sonra teşhisinize bir numara atanacaktır. Sayı ne kadar yüksek olursa, kanser o kadar çok yayılır.

Kanser Evreleri Nelerdir?

Çoğu kanserin 4 evresi (aşaması) vardır. Spesifik evre, tümörün boyutu ve yeri de dahil olmak üzere birkaç farklı faktör tarafından belirlenir:

• Evre 1: Kanser küçük bir bölgede lokalizedir ve lenf düğümlerine veya diğer dokulara yayılmamıştır.

• Evre 2: Genellikle tümörün evre 1’den daha büyük olduğu, ancak kanserin çevre dokulara yayılmaya başlamadığı anlamına gelir. Bazen evre 2, kanser hücrelerinin tümöre yakın lenf düğümlerine yayıldığı anlamına gelir. Bu, belirli kanser türüne bağlıdır.

• Evre 3: Genellikle kanserin daha büyük olduğu anlamına gelir. Çevre dokulara yayılmaya başlamış olabilir ve yakındaki lenf düğümlerinde kanser hücreleri vardır.

• Evre 4: Kanserin başladığı yerden başka bir vücut organına yayıldığı anlamına gelir. Örneğin karaciğere veya akciğere. Buna ikincil veya metastatik kanser de denir. (bkz: karaciğer metastazı, akciğer metastazı)

1’den 4’e kadar olan evreler en yaygın olanı olsa da, aynı zamanda sıfır evresi (evre 0 kanser) de vardır. Bu en erken evre, hâlâ başladığı bölgede lokalize olan kanseri tanımlar. Sıfır aşamasında olan kanserler genellikle kolayca tedavi edilebilir ve çoğu zaman kanser öncesi olarak kabul edilir.

5 Ana Kanser Türü Nelerdir?

Kanserin beş ana türü vardır. Bunlar şunları içerir:

• Karsinom: Bu kanser türü akciğerler, göğüsler, pankreas ve cilt gibi organları ve bezleri etkiler. Karsinom en sık görülen kanser türüdür.

• Sarkom: Bu kanser, kas, yağ, kemik, kıkırdak veya kan damarları gibi yumuşak veya bağ dokuları etkiler.

• Melanom: Bazen cildinizi pigmentleyen hücrelerde kanser gelişebilir. Bu kanserlere melanom denir.

• Lenfoma: Bu kanser, lenfositlerinizi veya beyaz kan hücrelerinizi etkiler.

• Lösemi: Bu kanser türü kanı etkiler.

Kanser Ne Kadar Yaygındır?

Kanser, vücudunuzun hemen hemen her bölümünü etkileyebilen yaygın bir hastalıktır. Tüm insanların yaklaşık %39.5’ine hayatlarının bir noktasında kanser teşhisi konacaktır.

Kanser Vücutta Nasıl Başlar?

Kanser, genleriniz hücrelerinizin bölünme şeklini kontrol etmeyi bıraktığında ortaya çıkar. Örneğin yaşlı hücreler ölmek yerine büyür ve anormal hücreler oluşturur.

Kanser Ne Kadar Tehlikelidir?

Kanser potansiyel olarak ölümcüldür. Şu anda, dünya çapında önde gelen ölüm nedenidir. Bununla birlikte, ölüm oranları büyük ölçüde kanserin türüne ve ne kadar yayıldığına bağlıdır. Birçok kanser türü, hızlı bakım ile başarılı bir şekilde tedavi edilir.

Kanser Neden Bu Kadar Ölümcüldür?

Kanser hücreleri geliştiğinde, uygun organ fonksiyonlarını bozabilirler. Bu, oksijen arzının azalmasına ve atık ürünlerin birikmesine neden olabilir. Hayati organ fonksiyonu bozulursa, ölüme yol açabilir.

Kanserin Nedenleri Nelerdir?

Vücuttaki kanser gelişimine çeşitli faktörler katkıda bulunur. Sigara içmek ve tütün ürünleri kullanmak, aşağıdakilerin ana nedenlerinden biridir:

• Akciğer kanseri
• Ağız kanseri
• Laringeal kanser (gırtlak kanseri)
• Yemek borusu kanseri

Diğer kanser nedenleri şunlardır:

• Sağlıksız bir yaşam tarzı: Yüksek yağlı veya yüksek şekerli yiyecekler yemek, birçok kanser türü için riskinizi artırabilir. Ayrıca yeterince egzersiz yapmazsanız hastalığa karşı daha savunmasız kalabilirsiniz.

• Toksik bir ortam: Asbest, böcek ilacı ve radon gibi çevrenizdeki toksinlere maruz kalmak sonunda kansere yol açabilir.

• Radyasyona maruz kalma: Güneşten gelen ultraviyole radyasyon cilt kanseri riskinizi önemli ölçüde artırır. Radyasyon tedavisine aşırı maruz kalmak da bir risk faktörü olabilir.

• Hormon tedavisi: Hormon replasman tedavisi alan kadınlarda meme kanseri ve endometriyal kanser riski artabilir.

Kanserin İlk Belirtisi Nedir?

Kanser belirtileri her insan için önemli ölçüde değişebilir. Bununla birlikte, hastalığın erken belirtilerini gösterebilecek birkaç şey vardır. Aşağıdaki durumlarda doktorunuza bir randevu ayarlayın:

• Açıklanamayan kilo kaybı
• Kronik yorgunluk
• Kalıcı ağrı
• Çoğunlukla geceleri ortaya çıkan ateş
• Cilt değişiklikleri

Yaygın Kanser Belirtileri Nelerdir?

Zaman geçtikçe, diğer kanser semptomlarının ortaya çıktığını fark edebilirsiniz. Bunlar şunları içerebilir:

• Alışılmadık bir yumru
• Geçmeyen bir yara
• Ses kısıklığı
• Disfaji (yutma güçlüğü)
• Görünümü değişen bir ben veya siğil

Lütfen bu semptomların kesinlikle kanser olduğunuz anlamına gelmediğini unutmayın. Bununla birlikte, bu belirtilerden herhangi biri ortaya çıkarsa, hemen bir doktora başvurmalısınız.

Kanser Nasıl Yayılır?

Kanser hücreleri vücudun diğer bölgelerine kan dolaşımı veya lenfatik sistem yoluyla yayılabilir. Orada yeni tümörlere dönüşmeye başlayabilirler. Bu süreç metastaz olarak adlandırılır.

Kanser Nasıl Teşhis Edilir?

Kanserinizi tedavi etmek için, doktorunuzun tümörün yerini, evresini (yayılıp yayılmadığını) ve tedaviyi kaldırabilecek kadar güçlü olup olmadığınızı bilmesi gerekir. Kapsamlı bir muayene yapılacak ve size belirtileriniz sorulacaktır. Ayrıca aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirli testler istenebilir:

• Kan testleri
• İdrar testleri
• Röntgen
• BT (bilgisayarlı tomografi) taramaları
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI)
• Ultrasonografi
• Biyopsi

Kanser Nasıl Tedavi Edilir?

Doktor teşhis koyduktan sonra, bulgulara dayalı olarak kişiselleştirilmiş bir tedavi planı tasarlayacaktır. Kanser tedavisi şunları içerebilir:

• Kemoterapi: En yaygın kanser tedavilerinden biri olan kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek için güçlü ilaçlar kullanır. Kemoterapi IV yoluyla (damardan) veya hap şeklinde verilebilir.

• Radyasyon tedavisi: Bu tedavi kanser hücrelerini yüksek dozda radyasyonla öldürür. Bazı durumlarda kemoterapi ile aynı anda radyasyon verilebilir.

• Ameliyat: Bazı durumlarda cerrahınız tümörü cerrahi olarak çıkarabilir.

• Hormon tedavisi: Belirli hormonların çalışma şeklini değiştiren veya vücudun onları üretme kabiliyetine müdahale eden ilaçları almayı içerir. Prostat ve meme kanserlerinde olduğu gibi hormonlar önemli bir rol oynadığında, bu yaygın bir yaklaşımdır.

• Biyolojik yanıt değiştirici tedavi: Bu tedavi bağışıklık sisteminizi uyarır ve daha etkili çalışmasına yardımcı olur. Bunu vücudunuzun doğal süreçlerini değiştirerek yapar.

• İmmünoterapi: Bazen biyolojik terapi olarak adlandırılan immünoterapi, vücudunuzun bağışıklık sisteminin gücünü kullanarak hastalığı tedavi eder. Sağlıklı hücreleri sağlam bırakırken kanser hücrelerini hedefleyebilir.

• Kemik iliği nakli: Kök hücre nakli olarak da adlandırılan bu tedavi, hasarlı kök hücreleri sağlıklı olanlarla değiştirir. Transplantasyondan (nakilden) önce vücudunuzu sürece hazırlamak için kemoterapiye tabi tutulacaksınız.

Kanser Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?

Kanser tedavisi gören kişiler çok çeşitli yan etkiler yaşayabilir. Yaşadığınız kesin yan etkiler, aldığınız kanser tedavisinin türüne bağlı olacaktır. Aşağıda çeşitli kanser tedavisi türleri için yaygın yan etkiler listelenmiştir:

Kemoterapi

• Saç kaybı
• Tükenmişlik
• Mide bulantısı ve kusma

Radyasyon

• Tükenmişlik
• Saç kaybı
• Cilt problemleri

Ameliyat

• Ağrı
• Zayıflık
• Enfeksiyon
• Kan pıhtıları
• Anestezi alerjisi

Hormon Tedavisi

• Tükenmişlik
• Su tutma (şişkinlik)
• Sıcak basmalar
• Erektil disfonksiyon
• Kan pıhtıları

Biyolojik Yanıt Değiştirici Tedavi / İmmünoterapi

• Ateş
• Titreme
• Kas ağrıları
• Deri döküntüsü
• Şişme
• Artan morarma veya kanama

Kök Hücre Nakli

• Mide bulantısı
• Kusma
• Grip benzeri semptomlar
• Daha fazla enfeksiyon riski

Kanser Tedavisinin Yan Etkilerini Nasıl Yönetebilirim?

Kanser tedavisi görüyorsanız, doktorunuzla konuşmak yan etkilerinizi yönetmenize yardımcı olabilir. Birçok insan, sağlıklı bir diyet sürdürmenin kendilerini daha iyi hissetmelerine ve daha güçlü kalmalarına yardımcı olduğunu fark eder. Egzersizi günlük rutininize dahil etmekten de faydalanabilirsiniz.

Kanser Tedavisinden Kurtulmak Ne Kadar Sürer?

Kanser tedavileri önemli ölçüde farklılık gösterdiğinden, bu sorunun cevabı her kişi için farklıdır. Doktorunuza, iyileşme zaman çizelgeniz açısından ne bekleyeceğinizi sorun.

Kanser Riskimi Nasıl Azaltabilirim?

Kanser tamamen önlenemese de, riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler var. Örneğin:

• Sigara içmeyin veya diğer tütün ürünlerini kullanmayın
• Fiziksel olarak aktif kalın
• Sağlıklı diyetle beslen
• Güvenli cinsel ilişki yaşayın
• Uygun günlük güneş koruması kullanın
• Aşı olun

Kanser Olursam Ne Bekleyebilirim?

Kanser olduğunuzu duymak korkutucu, üzücü ve hatta sinir bozucu olabilir. Nasıl hissettiğiniz konusunda sağlık uzmanınızla açık sözlü olmanız önemlidir. Bir destek grubu bulmak, yolculuğunuz sırasında bununla başa çıkmanıza da yardımcı olabilir. Kanser tedavisi seçenekleri değişiklik gösterir, bu nedenle ne bekleyeceğiniz konusunda doktorunuzla görüşün.

Doktoruma Ne Zaman Başvurmalıyım?

Kanser tedavisi görüyorsanız, herhangi bir sorunu doktorunuza bildirmeniz önemlidir. Fark ederseniz onkoloji ekibinize bildirin:

• Yüksek ateş
• Şiddetli baş ağrıları
• Titreme
• Kalıcı öksürük
• Nefes darlığı (dispne)
• Dudaklarınızda veya ağzınızda yaralar
• Beş kilonun üzerinde ani kilo kaybı
• Aşırı kusma (üç saat veya daha fazla süreyle saatte üç kez)
• Çişinizde veya kakanızda kan
• Aşırı kanama veya morarma

Doktoruma Hangi Soruları Sormalıyım?

Bilgi Güçtür. Size kanser teşhisi konduysa, toplayabildiğiniz kadar çok bilgi toplamak isteyeceksiniz. İşte doktorunuza sormanız gereken bazı sorular:

• Ne tür bir kanserim var?
• Kanser vücudumun diğer bölgelerine yayıldı mı?
• Hayatta kalma şansım nedir?
• Hangi tedavileri önerirsiniz?
• Tedavimin riskleri ve faydaları nelerdir?
• Tedavi ne kadar sürecek?
• Kanser tedavisi sırasında çalışabilir miyim?
• Kanser tedavisi doğurganlığımı etkiler mi?
• Hastaneye yatmam gerekecek mi?
• Klinik araştırma benim için iyi bir seçenek olur mu?

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is cancer?
2: Cancer