Karaciğer Metastazı Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Karaciğer metastazı (liver metastases), vücudun başka bir bölümünde başlayan ve karaciğere yayılan kanserdir. Bazen ikincil karaciğer kanseri veya metastatik karaciğer kanseri olarak da adlandırılır.

Karaciğer metastazları, vücudun başka bir bölümünden karaciğere yayılmış (metastaz yapmış) kanserli tümörlerdir. Bu tümörler asıl tümör (yani birincil) geliştikten kısa bir süre sonra, hatta aylar veya yıllar sonra ortaya çıkabilir.

Kanser vücudun başka bir bölgesinden karaciğere yayıldığı için, doktor karaciğer metastazlarına ilerlemiş kanser veya evre 4 karaciğer kanseri diyebilir.

Karaciğer metastazı, karaciğerde başlayan kanserle aynı değildir (birincil karaciğer kanseri olarak adlandırılır). Karaciğer metastazı birincil karaciğer kanserinden çok daha yaygındır. Tipik olarak, birincil karaciğer kanseri olan kişilerde siroz veya hepatit gibi risk faktörleri vardır.

Metastatik bir karaciğer tümöründe bulunan kanser hücreleri karaciğer hücreleri değildir. Bunlar, vücudun birincil kanserin başladığı kısmından (örneğin, kanserli meme, kolon veya akciğer hücreleri) hücreleridir.

Kanser karaciğerin herhangi bir bölümüne yayılabilir. Bazen sadece bir karaciğer metastazı vardır. Çoğu insan karaciğerin her iki lobunda da birçok karaciğer metastazı geliştirir.

Karaciğer Nedir?

Karaciğer vücudun ikinci en büyük organdır. Sağ akciğerin altında bulunur ve iki ana lob’a (sağ ve sol) ayrılır. Karaciğer vücuttaki en önemli organlardan biridir, 500’den fazla hayati fonksiyonun gerçekleşmesini sağlıyor. İşleyen bir karaciğer olmadan yaşamak imkansızdır.

Karaciğerin İşlevleri Nelerdir?

Karaciğer metastazını anlamak için karaciğerin vücudunuzdaki rolünü anlamak önemlidir. Karaciğerin birkaç önemli işlevi vardır. Bunlar:

• Kandaki toksik maddelerin filtrelenmesi ve uzaklaştırılmasını sağlar
• Sindirim sırasında ince bağırsakta atıkların taşınmasına ve yağların parçalanmasına yardımcı olan safra yapar
• Vücutta yağ taşınmasına yardımcı olmak için kolesterol ve özel proteinler yapar
• Kan plazması için belirli proteinleri yapar
• Vücudun enerji için kullandığı glikojen (şeker) depolar
• Kan pıhtılaşmasını düzenler
• Proteinlerin yapı taşlarını oluşturan amino asitlerin kan seviyelerinin düzenlenmesini sağlar
• Kırmızı kan hücrelerinden bilirubini temizler

Karaciğer Metastazının Nedenleri

Kanserin karaciğere yayılma veya metastaz yapma riski birincil kanserin konumuna bağlıdır. Karaciğere yayılma olasılığı en yüksek olan birincil kanserler şunlardır:

• Meme kanseri
• Kolon kanseri
• Rektum kanseri
• Böbrek kanseri
• Yemek borusu kanseri
• Akciğer kanseri
• Cilt kanseri
• Yumurtalık kanseri
• Rahim kanseri
• Pankreas kanseri
• Mide kanseri

Birincil kanser çıkarılsa bile, karaciğer metastazı yıllar sonra ortaya çıkabilir. Kanser geçirdiyseniz, karaciğer metastazı belirtilerini öğrenmek ve düzenli kontroller almak önemlidir.

Karaciğer Metastazı Belirtileri

Karaciğer metastazları ilk başta herhangi bir belirtiye neden olmayabilir, çünkü karaciğer büyüktür ve kanser olsa bile normal şekilde çalışabilir. Karaciğer metastazlarının semptomları, tümörlerin sayısına ve karaciğerde nerede olduklarına bağlı olarak değişir.

Daha sonraki aşamalarda, kanser karaciğerin şişmesine veya normal kan ve safra akışını engellemesine neden olabilir. Bu olduğunda, aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• İştah kaybı
• Kilo kaybı
• Koyu renkli idrar
• Karında rahatsızlık veya ağrı
• Sıvı birikmesinden kaynaklanan karın şişmesi
• Mide bulantısı, kusma
• Sarılık veya cilt ve gözlerde sararma
• Genişlemiş karaciğer
• Sağ omuzda ağrı
• Karışıklık
• Ateş ve terleme
• Yorgunluk

Karaciğer büyüdüğünde, karnın sağ tarafında göğüs kafesinin altında bir yumru hissedilebilir.

Nasıl Teşhis Edilir?

Karaciğer metastazlarını teşhis etmek için aşağıdaki testler kullanılabilir. Aynı testlerin birçoğu sağlık ekibinizin tedaviyi planlamasına ve karaciğer metastazlarını izlemesine yardımcı olabilir.

• Kan testleri: Kan testleri genellikle genel sağlığınızı kontrol etmek ve karaciğerin ne kadar iyi çalıştığını öğrenmek için yapılır. Karaciğer metastazlarının teşhisine yardımcı olmak için kullanılan en yaygın kan testleri karaciğer fonksiyon testleridir. Diğer kan testleri arasında tam kan sayımı (CBC), kan şekeri ve kan pıhtılaşma testleri bulunur.

Bazen daha önce kanser olduysanız tümör marker (tümör belirteçleri) testleri yapılır. Bu testler vücuttaki spesifik bir proteinin miktarını ölçer. Örneğin, karsinoembriyonik antijen (CEA) kanda ölçülen bir tümör markeridir (belirteçidir). Genellikle kolorektal kanser tedavisinden sonra takip sırasında kontrol edilir. CEA düzeylerinde zaman içinde bir artış, kanserin geri geldiği ve karaciğere yayıldığı anlamına gelebilir.

• Görüntüleme testleri: Görüntüleme testleri karaciğer metastazlarının teşhisinin önemli bir parçasıdır. Doktor, kanserin karaciğere sıçramış olabileceğini düşünürse bir veya daha fazla görüntüleme testi yaptırabilir.

Karaciğer metastazlarını teşhis etmek için kullanılan görüntüleme testleri Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, ultrason, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve pozitron emisyon tomografisi (PET) taramasını içerir.

• Biyopsi: Biyopsi, hücrelerin veya dokuların çıkarılmasıdır, böylece mikroskop altında incelenebilirler. Biyopsi, karaciğer metastazlarını teşhis etmek gerekebilir. Olası karaciğer metastazlarını incelemek için yaygın bir yaklaşım, ince iğne aspirasyon biyopsisidir.

• Diğer testler: Primer kanser teşhisi konmadan önce karaciğer metastazları bulunursa, doktor kanserin nerede başladığını bulmak için kolonoskopi ve laparoskopi gibi başka testler de yapılabilir.

Karaciğer Metastazlarının Evreleri

Kanser evrelemesi, bir kanserin ne kadar gelişmiş olduğunu açıklamanın bir yoludur. Karaciğer metastazları zaten vücudun başka bir yerinden karaciğere yayıldığından, evre 4 kanser olarak adlandırılır. Bu bir kanserin en gelişmiş aşamasıdır.

Karaciğer Metastazı Tedavisi

Tedavi ihtiyaçlarınıza göre belirlenir ve genellikle farklı tedavilerin bir kombinasyonunu içerir. Tedaviler karaciğer metastazlarının büyümesini kontrol edebilir ve yavaşlatabilir, ancak çoğu metastaz ameliyatla çıkarılamadığı sürece tamamen kaybolmaz. Tedaviler ayrıca karaciğer metastazlarının neden olduğu sorunları yönetebilir veya önleyebilir. Bunlara bazen destekleyici terapiler denir.

Karaciğer metastazları için hangi tedavileri ve destekleyici tedavileri sunacağına karar verirken doktor, kişinin yaşı ve genel sağlığı, metastatik tümörlerin boyutu, yeri ve sayısı, birincil kanserin yeri ve tipi ve hastanın geçmişte sahip olduğu kanser tedavisi türlerini dikkate alacaktır.

Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

Kemoterapi

Kemoterapi, karaciğer metastazı için en yaygın tedavidir. Kanserin büyümesini durdurmaya veya yavaşlatmaya ve semptomları hafifletmeye yardımcı olmak için kullanılır. Kemoterapi, kanseri küçültmek için de kullanılabilir, böylece ameliyat yapılabilir veya kanserin geri dönüş riskini azaltmak için ameliyattan sonra verilebilir. Kemoterapi bazen hedefe yönelik terapi gibi diğer tedavilerle birlikte kullanılır.

• Sistemik kemoterapi: Sistemik kemoterapi, ilaçların kanser hücrelerini yok etmek için vücutta dolaştığı anlamına gelir. Genellikle intravenöz olarak (bir iğne yoluyla bir damara) veya oral olarak (ağızdan bir hap olarak) verilir.

• Hepatik arteriyel infüzyon: Hepatik arteriyel infüzyon, doğrudan karaciğere kemoterapi veren tıbbi bir prosedürdür. Kemoterapi, bir pompa yoluyla karaciğerin ana arterine (hepatik arter denir) verilir.

• Kemoembolizasyon: Kemoembolizasyon, konsantre kemoterapinin ve bir bloke edici ajanın, kanseri besleyen kan damarına doğrudan verilmesini birleştiren karaciğer kanseri için minimal invaziv bir tedavidir. Anti-kanser ilacının gücü, kemoembolizasyonda etkili bir şekilde artar, çünkü emboli adı verilen bloke edici ajanlar, tümöre oksijen ve besin beslenmesini bloke ederek kanseri kemoterapiye daha duyarlı hale getirmeye yardımcı olur.

Hedefli Terapi

Hedefli tedavi de kanser hücrelerini öldürür, ancak daha kesindir. Kemoterapi ilaçlarının aksine, hedefe yönelik tedaviler kanser ve sağlıklı hücreler arasında ayrım yapabilir. Bu ilaçlar kanser hücrelerini öldürebilir ve sağlıklı hücreleri sağlam bırakabilir. Hedefli tedavilerin diğer bazı kanser tedavilerinden farklı yan etkileri vardır. Şiddetli olabilen yan etkiler arasında yorgunluk ve ishal bulunur.

Ameliyat

Cerrahi, sadece bir veya birkaç kanser bölgesi bulunduğunda karaciğer metastazını tedavi etmek için kullanılabilir. Karaciğer rezeksiyonu adı verilen ameliyat, karaciğerin kanser içeren kısmını kaldırır. En sık karaciğere yayılan kolorektal kanser için kullanılır.

Ablasyon Tedavisi

Ablasyon tedavisi, hücreleri veya dokuları ısı, kimyasallar veya diğer tekniklerle tahrip eden veya yok eden bir prosedürdür. Karaciğer metastazlarını tedavi etmek için farklı tipte ablasyon tedavisi kullanılabilir.

Radyasyon Tedavisi

Radyasyon tedavisi genellikle karaciğer metastazlarını tedavi etmek için kullanılmaz. Çünkü radyasyon karaciğere zarar verebilir (radyasyona bağlı karaciğer hastalığı olarak adlandırılır). Nadir durumlarda semptomları hafifletmek için (palyatif tedavi olarak adlandırılır) tüm karaciğere harici ışın radyasyonu verilebilir.

Daha yeni radyasyon tedavisi teknikleri, karaciğer tümörlerine daha hedefli radyasyon dozları verebilir ve karaciğer hasarı riskini azaltabilir.

Hormonal Terapi

Hormonal terapi, büyümek için hormona ihtiyaç duyan kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatmak veya durdurmak için belirli hormonları ekleyen, bloke eden veya kaldıran bir tedavidir.

Hormonal tedavi, karaciğerdeki tümörlerin büyümesini yavaşlatmak ve semptomları hafifletmek için kullanılabilir. Özellikle meme kanseri olmak üzere karaciğere yayılmış bazı kanser türleri için verilir.

Karaciğer Metastazı Yaşam Süresi

Birinin karaciğer metastazlarıyla ne kadar süre yaşayacağını bilmenin bir yolu yoktur. Kanserin başladığı yer, karaciğerdeki tümörlerin sayısı ve kullanılan tedaviler dahil olmak üzere birçok faktöre bağlıdır.

Karaciğer metastazlarıyla hayatta kalma, karaciğere yayılan kanser türüne ve ameliyatın mümkün olup olmadığına bağlıdır. Örneğin, prostat veya meme kanserinden karaciğer metastazlarıyla hayatta kalma genellikle yıllar içinde ölçülür. Karaciğere yayılan akciğer kanseri ile sağkalım genellikle aylar içinde ölçülür. Bazı insanlar beklenenden çok daha uzun yaşayabilirken bazıları beklenenden daha erken hayatını kaybedebilir.

Hayatta kalma konusunda bir tahmin veren en iyi kişi doktordur. Her durumda, hayatta kalma oranları sadece tahminlerdir.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is liver metastases?
2: Liver metastases
3: Liver metastases (secondary liver cancer)