ABCA1 Geni Nedir?
ABCA1 geni (ABCA1 gene), molekülleri hücre zarları boyunca taşıyan proteinlerin üretimi için talimatlar sağlar. ABCA1 geni, ATP bağlayıcı kaset ailesi adı verilen bir gen grubuna aittir.
ABCA1 proteini birçok dokuda üretilir, karaciğerde ve makrofaj adı verilen bağışıklık sistemi hücrelerinde yüksek miktarlarda bulunur. Bu protein, kolesterolü ve fosfolipitler olarak adlandırılan bazı yağları hücre zarından hücrenin dışına taşır.
Bu maddeler daha sonra APOA1 geninden üretilen apolipoprotein A-I (apoA-I) adlı bir protein tarafından alınır. ApoA-I, kolesterol ve fosfolipidler, yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) yapmak için birleşir. HDL, genellikle “iyi kolesterol” olarak adlandırılır çünkü bu maddenin yüksek seviyeleri, kalp ve kan damarı (kardiyovasküler) hastalığı geliştirme şansını azaltır.
HDL, kolesterol ve fosfolipitleri kan dolaşımıyla vücut dokularından karaciğere taşıyan bir moleküldür. Karaciğere girdikten sonra, kolesterol ve fosfolipitler diğer dokulara yeniden dağıtılır veya vücuttan çıkarılır. Aşırı kolesterolü hücrelerden çıkarma işlemi, kolesterol seviyelerini dengelemek ve kardiyovasküler sağlığı korumak için son derece önemlidir.
ABCA1 Genindeki Değişikliklerle İlgili Sağlık Sorunları (Hastalıklar)
Aşağıdaki hastalıklar ABCA1 genindeki değişikliklerle ilişkilidir.
1: Ailesel HDL Eksikliği
ABCA1 genindeki mutasyonlar, ailesel HDL eksikliği adı verilen bir duruma neden olabilir. Ailesel HDL eksikliği, kanda düşük seviyelerde yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) ile karakterize bir durumdur.
Bu rahatsızlığa sahip kişilerin kanlarında düşük HDL seviyeleri vardır ve genellikle 50 yaşından önce erken başlayan kardiyovasküler hastalık yaşayabilirler.
Değişmiş (mutasyona uğramış) ABCA1 geninin bir kopyası ailesel HDL eksikliğine neden olurken, değişmiş genin iki kopyası Tangier hastalığı adı verilen daha ciddi bir ilişkili bozukluğa neden olur. (aşağıda açıklanmıştır)
Ailesel HDL eksikliğine neden olan çoğu ABCA1 gen mutasyonu, ABCA1 proteinindeki tek protein yapı taşlarını (amino asitler) değiştirir. Bu mutasyonlar, kolesterol ve fosfolipitlerin hücrelerden salınmasını engelleyerek, HDL oluşturmak için mevcut olan bu maddelerin miktarını azaltır. Sonuç olarak, kandaki HDL seviyeleri düşüktür. HDL eksikliğinin kardiyovasküler hastalık riskini artırdığına inanılmaktadır.
2: Tangier Hastalığı
Tangier hastalığı, kandaki yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) düzeylerinin önemli ölçüde azalmasıyla karakterize kalıtsal bir hastalıktır.
ABCA1 genindeki 30’dan fazla mutasyonun Tangier hastalığına neden olduğu bulunmuştur. Bu mutasyonların neredeyse tamamı ABCA1 proteinindeki tek amino asitleri değiştirir. Bu mutasyonlar, kolesterol ve fosfolipidlerin hücrelerden salınmasını engeller. Sonuç olarak bu maddeler hücreler içinde birikerek bazı vücut dokularının büyümesine ve bademciklerin sarımsı-turuncu bir renk almasına neden olur.
Kolesterol birikmesi hücreler için toksik olabilir ve bu da hücre fonksiyonunun bozulmasına veya hücre ölümüne yol açabilir. Ek olarak, kolesterol ve fosfolipitlerin hücrelerin dışına taşınamaması, çok düşük HDL seviyelerine neden olur ve bu da kardiyovasküler hastalık riskini artırabilir. Bu birleşik faktörler, Tangier hastalığının belirti ve semptomlarına neden olur.
Genomik Konum (Lokasyon)
ABCA1 geni, 9. kromozom üzerinde yer alır.
ABCA1 Geni İçin Kullanılan Diğer İsimler
- ABC1
- ABCA1_HUMAN (ABCA1_ İNSAN)
- ATP bağlayıcı kaset taşıyıcı 1
- ATP bağlayıcı kaset 1
- ATP bağlayıcı kaset, alt aile A (ABC1), üye 1
- CERP
- Kolesterol atılımını düzenleyici protein (cholesterol efflux regulatory protein), (CERP)
- FLJ14958
- HDLDT1
- Yüksek yoğunluklu lipoprotein eksikliği, Tangier tipi, 1
- TGD
Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is the ABCA1 gene?
