Ailesel HDL Eksikliği Nedir? Nedenleri, Belirtileri

Ailesel HDL eksikliği (familial HDL deficiency), kanda düşük “iyi” kolesterol (HDL) seviyelerine neden olan nadir bir genetik durumdur.

HDL, kolesterolü ve fosfolipid adı verilen bazı yağları kan dolaşımıyla vücudun dokularından karaciğere taşıyan bir moleküldür. Karaciğere girdikten sonra, kolesterol ve fosfolipitler diğer dokulara yeniden dağıtılır veya vücuttan çıkarılır.

HDL genellikle “iyi kolesterol” olarak adlandırılır, çünkü bu maddenin yüksek seviyeleri kalp ve kan damarı (kardiyovasküler) hastalığı geliştirme şansını azaltır. Ailesel HDL eksikliğine sahip kişiler, nispeten genç yaşta, genellikle 50 yaşından önce kardiyovasküler hastalık geliştirebilir.

Kanda ciddi şekilde azalmış HDL seviyeleri, Tangier hastalığı adı verilen ilgili bir bozukluğun karakteristik bir özelliğidir.

Tangier hastalığı olan kişiler, sinir fonksiyonundaki bozukluklar gibi ek belirti ve semptomlara sahiptir; genişlemiş, turuncu renkli bademcikler ve gözün şeffaf örtüsünün bulanıklaşması (kornea bulanıklığı). Bununla birlikte, ailesel HDL eksikliği olan kişiler bu ek özelliklere sahip değildir.

Ailesel HDL Eksikliği Ne Kadar Yaygındır?

Ailesel HDL eksikliği nadir görülen bir hastalıktır, ancak prevalansı bilinmemektedir.

Ailesel HDL Eksikliğinin Nedenleri

ABCA1 genindeki veya APOA1 genindeki mutasyonlar ailesel HDL eksikliğine neden olur. Bu genlerden üretilen proteinler, kolesterol ve fosfolipidleri hücrelerden çıkarmak için birlikte çalışır.

ABCA1 geni, kolesterolü ve fosfolipitleri hücre zarı boyunca hareket ettirerek hücrelerden çıkaran bir protein yapmak için talimatlar sağlar. Bu maddelerin zar boyunca hareketi, APOA1 geni tarafından üretilen apolipoprotein A-I (apoA-I) adı verilen başka bir protein tarafından arttırılır.

Hücrenin dışına çıktıktan sonra, kolesterol ve fosfolipidler, HDL’yi oluşturmak için apoA-I ile birleşir. ApoA-I ayrıca, kolesterolü HDL’ye tamamen entegre edilebilen ve kan dolaşımı yoluyla taşınabilen bir forma dönüştüren bir reaksiyonu tetikler.

ABCA1 gen mutasyonları ve bazı APOA1 gen mutasyonları, kolesterol ve fosfolipidlerin hücrelerden salınmasını engeller. APOA1 genindeki diğer mutasyonlar, proteinin kolesterolün dönüşümünü uyarma yeteneğini azaltır.

Bu ABCA1 ve APOA1 gen mutasyonları, HDL oluşturmak için mevcut olan kolesterol veya fosfolipit miktarını azaltır ve bu da kanda düşük HDL seviyelerine neden olur. HDL eksikliğinin kardiyovasküler hastalık riskini artırdığına inanılmaktadır.

Ailesel HDL Eksikliği Nasıl Kalıtılır?

Bu hastalık, otozomal dominant olarak kalıtılır. Bu, ABCA1 veya APOA1 geninin bir kopyasındaki bir değişikliğin bozukluğa neden olmak için yeterli olduğu anlamına gelir. ABCA1 geninin her iki kopyasında da değişiklik olan kişiler, ilgili Tangier hastalığını geliştirir.

Ailesel HDL Eksikliğinin Belirtileri

Ailesel HDL eksikliğinin septomları şunları içerebilir:

• Karaciğerde anormallik
• Anemi
• Bulanık görme
• HDL kolesterol konsantrasyonunda azalma
• EMG anormalliği
• Hemipleji / hemiparezi (vücudun bir tarafının felç veya zayıflığı)
• Lenfadenopati (şişmiş lenf düğümleri)
• Splenomegali (artan dalak boyutu)
• Ksantomatöz (ciltte sarı yağ birikintileri)
• Erken koroner arter aterosklerozu
• Kalp krizi

Bu Hastalık İçin Kullanılan Diğer İsimler

• Ailesel hipoalfalipoproteinemi
• FHA
• HDL eksikliği, tip 2
• HDLD
• Düşük serum HDL kolesterolü
• Birincil hipoalfalipoproteinemi

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: Familial HDL deficiency
2: About familial HDL deficiency