Salpenjit Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Salpenjit (salpingitis), fallop tüplerinin iltihabıdır. Salpenjit hastalığı, kadınlarda kısırlığın en yaygın nedenlerinden biridir, çünkü sıklıkla tüplerin tıkanmasına neden olur. Enflamasyon bir tüpten diğerine kolayca yayılabilir, böylece her iki tüp de etkilenebilir.

Salpenjit hemen tedavi edilmezse, enfeksiyon fallop tüpüne kalıcı hasar verebilir, bu da âdet (menstrüel) döngüden salınan yumurtanın spermle buluşmasını engelleyebilir.

Salpenjit, yalnız fallop tüplerinde olabileceği gibi yumurtalıklara da yayılabilir. İltihap ikisinde birden olursa salpengoovarit dölyatağına kadar yayılırsa metrosalpenjit adını alır.

Fallop tüpünün iltihaplanmasına genellikle vajina, rahim ağzı veya uterusdan yayılan bir enfeksiyon neden olur. En sık görülen enfeksiyonlar, her ikisi de cinsel yolla bulaşan hastalıklar olan klamidya (chlamydia) ve bel soğukluğu (gonore)’dir.

Normalde, mukus ve diğer salgılar serviks veya vajinadan gelen enfeksiyonların yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Yumurtlama ve menstruasyon sırasında bu savunmaların daha az etkili olduğu görülüyor.

Ayrıca, âdet kanı (menstrüel kan) rahimden fallop tüplerine geriye doğru akarsa, bulaşıcı organizmaları da beraberinde taşıyabilir. Bu yüzden salpenjit semptomları genellikle âdet kanamasından hemen sonra görülür.

Fallop tüplerinin skarlanması ve tıkanması, pelvik inflamatuar hastalığın (PID) en sık görülen uzun süreli komplikasyonudur ve bu nedenle bu durum bazen PID olarak adlandırılabilir.

Fakat salpenjit ve pelvik enflamatuvar hastalık (PID) ile aynı şey değildir. PID genelde kadın üreme organlarının enfeksiyonlarına atıfta bulunurken, salpenjit ise sadece fallop tüplerine özgü bir durumdur.

Fallop Tüpü Nedir?

Tuba uterina, ovidukt, fallopi kanalı, salpinks ve döl yatağı borusu olarak da bilinen fallop tüpü, yumurtalıktan döl yatağı boynuzlarına kadar zikzaklarla uzanan ve her biri yaklaşık 10 cm uzunluğunda olan boru biçimindeki bir organdır.

Biri sağda diğeri solda yer alan, başlangıcında ampul biçimindeki genişleme gösteren ve sonra daralan, yumurtlamadan sonra yumurtanın alınıp döllenmenin oluştuğu, döllenmiş yumurtanın embriyolojik bölünme aşamalarını geçirdiği kanallardır.

Fallop tüpleri enfekte olduklarında genellikle skar dokusu geliştirir, bu da yumurtanın uterusa (rahim) ulaşmasını engeller.

Amerika Birleşik Devletleri’inde her yıl 100 binden fazla kadın fallop tüpünde skar (nedbe) dokusu nedeniyle infertil (kısır) hale gelir (hamile kalamaz).

Salpenjit Tipleri

Salpenjit genellikle akut ve kronik olarak sınıflandırılır:

Akut Salpenjit

Akut salpenjitte, fallop tüpleri şişer, iltihaplanır ve aşırı miktarda sıvı salgılarlar, bu da iç duvarlarının birbirine yapışmasına neden olabilir. Daha şiddetli vakalarda, fallop tüpleri bağırsak gibi yakındaki yapılara yapışabilir.

Bazen bir fallop tüpü irinle dolabilir ve şişebilir. Enfekte fallop tüpü nadiren de olsa koparsa, karın boşluğunun tehlikeli bir enfeksiyonuna (peritonit) neden olur.

Akut salpenjitte hastalar alt karında ağrı hissederler. Ağrı, özellikle şiddetli vakalarda üst karna da yayılabilir. Mide bulantısı ve kusma, aynı zamanda ateş veya düzensiz kanama olabilir. Hastalığın başlangıcında hasta asemptomatik olabilir veya yalnızca hafif semptomlar gösterebilir.

Kronik Salpenjit

Kronik salpenjit tanısı, herhangi bir belirgin belirtiye neden olmamasına rağmen, sorunun bir süredir var olduğu anlamına gelir. Kronik salpenjit, akut salpenjit sonrası gelişen iltihaplanmanın daha hafif bir şeklidir. Tipik olarak daha uzun sürer, ancak daha az semptom ortaya çıkarır.

Kronik salpenjit, alevlenmeler ve remisyon dönemleri ile karakterize olup, tuboovaryan abse (TOA) gibi komplikasyonlara yol açar.

Salpenjit ve Kısırlık (infertilite)

Fallop tüpleri yumurta ve sperm hücrelerinin buluştuğu yerdir ve burada döllenmiş bir yumurta oluştururlar. Tüplerin şişmesi, spermlerin yumurtaya ulaşmasını önleyebilir veya döllenmiş bir yumurtanın rahime (uterusa) gitmesini önleyebilir.

Döllenmiş bir yumurta rahime geçemezse, ektopik hamilelik (dış gebelik) gelişme olasılığı yüksektir. Bunların sağlıklı bir hamileliğe dönüşmesi imkânsız değildir, ancak büyüyen yumurta fallop tüpünün kopmasına ve buna bağlı olarak kanamaya neden olabilir.

Fallop tüpünün kopması hayatı tehdit eden bir durumdur bu yüzden acil tıbbi müdahale gerektirir.

Bununla birlikte, salpenjit infertiliteye (kısırlığa) da neden olabilir. İlk defa salpenjitiniz olduysa infertilite riskiniz yaklaşık % 15 iken üç enfeksiyon ile bu oran % 50’ye kadar çıkabilir.

Salpenjitin Nedenleri Nelerdir?

Her 10 salpenjit vakasının 9’u bakteri kaynaklıdır. Salpenjitten sorumlu en yaygın bakterilerden bazıları şunlardır:

• Klamidya (chlamydiae)
• Bel soğukluğu (neisseria gonorrhoeae)
• Mikoplazma (mycoplasma)
• Stafilokok (staphylococcus)
• Streptokok (streptococcus)

Bakterilerin kadının üreme sistemine dahil olabildiği durumlar:

• Cinsel ilişki
• Uterus içi cihaz takılması (ria – spiral)
• Düşük
• Kürtaj
• Doğum
• Apandisit

Salpenjit Belirtileri Nelerdir?

Hafif olgularda semptomlar olmayabilir. Bu da kadının bir enfeksiyonu olduğunu fark etmeden fallop tüplerinin zarar görebileceği anlamına gelir. Belirtiler mevcut olduğunda menstrüel dönemden sonra ortaya çıkarlar.

Salpenjitin en yaygın belirtileri şunlardır:

• Vajinal deşarj (renk ve koku anormaldir)
• Yumurtlama ve cinsel ilişki sırasında ağrı
• Gelip giden ağrı atakları (remisyon ve alevlenme dönemleri)
• Alt sırt veya karın bölgesindee ağrı
• Bulantı, kusma ve ateş
• Şişkinlik genellikle bu durumun bir belirtisidir
• Adet dönemleri arasında lekelenme
• Menstrüel dönem acı vericidir (dismenore)
• Titreme ve terleme
• Sık idrara çıkma ihtiyacı

Nasıl Teşhis Edilir?

Salpenjit belirtileri yaşıyorsanız, komplikasyon riskinizi azaltmak için derhal bir doktora görünmelisiniz.

Doktorunuz, belirtilerinizi değerlendirdikten ve tıbbi geçmişinizi inceledikten sonra hassasiyet ve şişme alanlarını aramak için fiziksel bir muayene yapacaktır.

Bununla birlikte, akut salpenjitin apandisit, ektopik gebelik, böbrek enfeksiyonu, yumurtalık kistleri veya endometriozis gibi diğer karın ağrısı nedenleriyle karıştırılması çok kolaydır.

Bu yüzden bunları dışlamak ve teşhise yardımcı olması için aşağıdaki testler de yapılabilir:

• Kan ve idrar testleri: Beyaz kan hücresi sayısını ve enfeksiyonu gösteren diğer faktörleri kontrol etmek için idrarve kan testleri kullanılabilir.

• Mukus swab: Bu, sahip olabileceğiniz bakteriyel enfeksiyon tipini belirlemek için kullanılan bir prosedürdür.

• Transvajinal veya abdominal ultrason: Bu görüntüleme testleri fallop tüplerinizin ve üreme kanalınızın diğer alanlarının incelenmesini sağlar.

• Histerosalpingografi: Bu, rahim ağzından enjekte edilen iyot bazlı bir boya kullanan özel bir röntgen türüdür. Doktorunuzun tıkanmaları aramasına yardımcı olur.

• Laparoskopi: Bazı durumlarda, fallop tüplerinin abdominal insizyonlar yoluyla sokulan ince bir aletle görülmesi gerekebilir.

Salpenjit Nasıl Tedavi Edilir?

Salpinjit tedavisi, enfeksiyonun ciddiyetine bağlıdır. Teşhis konulduğunda doktorunuz genellikle antibiyotik tedavisini önerir. Antibiyotikler vakaların yaklaşık yüzde 85’inde başarılı sonuçlar verir.

Enfeksiyondan birden fazla organizma sorumlu olabileceğinden, aynı anda birkaç antibiyotik verilebilir.

Enfeksiyon tamamen iyileşmeden önce semptomlar kaybolabilir, ancak antibiyotik seyrinin reçete edildiği gibi bitirilmesi çok önemlidir. Bunun yanında cinsel partner de cinsel yolla bulaşan hastalıklar için muayene edilmeli ve tedavi edilmelidir.

Komplikasyonları düzeltmek veya antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen hasar görmüş tüpleri çıkarmak için bazen ameliyat yapılması gerekebilir. Ayrıca bu durum bazen rahim ve yumurtalıkların da alınmasını gerektirir.

Olumlu bir sonuç doğrudan doğruya tedavinin başlaması ile yakından ilişkilidir. Tedaviye rağmen enfeksiyonlar bazen devam eder. Bu da kalıcı sırt ağrısı, ağır âdet kanaması ve cinsel ilişki sırasında ağrıya (disparoni) neden olabilir.

Sonuç olarak, salpenjit ciddi bir durumdur ve erken tedavi edilmelidir. Tedaviye ne kadar erken başlarsanız komplikasyon riski de o kadar çok düşük olacaktır.

Komplikasyonlar

Eğer tedavi edilmezse salpenjit aşağıdaki gibi komplikasyonlara neden olabilir:

• Uterus ve yumurtalıklar dahil enfeksiyonun vücudun diğer bölgelerine yayılması
• Uzun süreli pelvik ve karın ağrısı
• Kısırlığa yol açabilecek tüp skarları, yapışıklıklar ve tıkanmalar
• Fallop tüplerinde apseler
• Ektopik gebelik

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is salpingitis?
2: Acute salpingitis
3: About salpingitis