Bulimia Nervoza Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Bulimia nervoza (bulimia nervosa), hayatı tehdit eden ciddi bir yeme bozukluğu ve psikiyatrik hastalıktır. Bulimia nervoza, aşırı miktarda yemek yeme tekrarları ve bunu takiben de tasfiye (kendinden kaynaklı kusma, müshil veya diüretik kullanma), oruç tutma veya aşırı ve zorlayıcı egzersiz gibi uygunsuz davranış biçimiyle karakterizedir.

Bulimia nervosa ergen ve genç kadınların yaklaşık % 1.6’sını ve benzer yaştaki erkeklerin % 0.5’ini etkiler. Etkilenen kişiler vücut şekli ve ağırlığı konusunda ısrarcı ve aşırı endişe duyuyorlar. Anoreksiya nervoza olan hastalardan farklı olarak bulimia nervoza hastaları genellikle normal veya normalin üstünde bir ağırlığa sahiptir.

Bulimia nervoza hastalığı kişinin genel sağlığını, ruh sağlığını ve yaşamanı tehlikeye atan ciddi bir durumdur. Bulimia nervozanın en tehlikeli yan etkisi tasfiye (sürekli kusma) nedeniyle vücudun sıvı kaybına (dehidratasyon) uğramasıdır.

Kusma, müshil ilaçları ve diüretik ilaçlar (idrar söktürücü) vücuttaki elektrolit dengesizliklerine, en yaygın olarak da düşük potasyum seviyelerine neden olabilir. Düşük potasyum seviyeleri uyuşukluk, düşünme karışıklığı, düzensiz kalp atışı ve ölüme kadar değişen geniş bir yelpazedeki semptomları tetikler.

Kronik olarak düşük potasyum seviyeleri böbrek yetmezliğine de neden olabilir. Ayrıca İpecac (bir tür mide yıkama şurubu) kullanmak da çok tehlikelidir ve ani ölüme neden olabilir.

Bulimianın üstesinden gelmek zor olabilir. Ancak etkili tedavi kendinizi daha iyi hissetmenize, sağlıklı beslenme düzenlerini benimsemenize ve ciddi komplikasyonları düzeltmenize yardımcı olabilir.

Bulimia Nervoza Nedenleri

Bulimia nervozanın kesin nedeni şu an bilinmiyor; genetik, çevresel, psikolojik ve kültürel etkiler de dahil olmak üzere, bu yeme bozukluğunun gelişimine çok sayıda faktörün katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

Bulimia olan insanlar için yeme davranışları ve alışkanlıkları duygusal stresle başa çıkma yoludur. Yağlanma, kalori ve yiyeceklerden irrasyonel bir korku duyma eğilimindedirler.

Bunların başka zorlukları da olabilir; örneğin, depresyon, endişe ve kendine zarar verme, dürtüsel davranış ve madde bağımlılığı ile meşgul olma eğilimi.

Bulimia, duygusal problemlerle baş etmenin bir yolu olarak başlar, ancak hastanın kontrol edemediği bir saplantı haline gelir.

Risk Faktörleri

Bulimia riskini artıran faktörler şunlardır:

• Kadın olmak: Kızlar ve kadınların bulimik olma olasılığı erkeklerden daha fazladır.

• Yaş: Bulimia genellikle gençler arasında görülür.

• Genetik: Yeme bozukluğu olan birinci derece akrabası (kardeşleri, ebeveynleri veya çocukları) olan kişilerin bir yeme bozukluğu geliştirme olasılığı daha yüksektir. Ayrıca, beyindeki kimyasal serotonin eksikliğinin rol oynayabileceği de bilinmektedir.

• Düşük benlik saygısı: Eğer bir yeme bozukluğunuz varsa, kendinizle ilgili düşük görüşünüz olabilir ve kilo kaybetmenin kendi değerinizin kazanmanın bir yolu olduğunu görebilirsiniz

• Depresyon: Aşırı yemek yemeyi mutsuzlukla başa çıkmanın bir yolu olarak kullanabilirsiniz, ancak bu davranış sizi depresyondan kurtarmaz ve döngü devam eder.

• Stres: Ölüm veya boşanma gibi travmatik bir tecrübe ile uğraştıktan sonra veya evlilik gibi yaşamı değiştiren önemli olayların seyri sırasında durumu geliştirebilirsiniz. Buna cinsel saldırı, çocuklukta ihmal veya istismar, sorunlu aile ilişkileri gibi şeyler dahildir.

• Psikolojik konular: Bulimia sıklıkla diğer psikolojik sorunlarla bağlantılıdır. Araştırmalar bulimianın anksiyete bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve kişilik bozuklukları olan insanlarda daha sık görüldüğünü göstermektedir.

• Kültürel ve toplumsal baskı: Bazı insanlar, medyanın ve moda endüstrisinin insanların düşük vücut ağırlıklı olmalarını istemek için baskı yarattığına inanmaktadır.

• Erkekler ve bulimia: Erkeklerdeki buliminin nedenleri biraz farklı olabilir. Birçok durumda, bulimia vücut geliştirme, atletizm, dans veya at yarışı gibi belirli meslekler nedeniyle gelişir.

Son yıllardaki araştırmalar, kadınların % 8’inde hayatlarının bir aşamasında bulimia yaşadığını göstermektedir.

Durum herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir, ancak ağırlıklı olarak 16 ila 40 yaş arasındaki kadınları etkiler (ortalama olarak 18 ila 19 yaşlarında başlar). Bulimia nervoza çocukları da etkileyebilir, ancak bu son derece nadirdir.

Bulimia Nervozanın Belirtileri

Bulimia hastalarının septomlarını fark etmek zor olabilir, çünkü bunları gizlemeye çalışacaktır.

Hastalar, aşağıdaki belirtilerin bir kombinasyonunu gösterebilir:

Fiziksel Belirtiler:

• Vücut ağırlığında sık değişimler
• Yanaklarda veya çenede şişlik
• Kusmaya bağlı dişlerde hasar ve ağız kokusu
• Şişkinlik hissi, kabızlık hissi
• Âdet dönemlerinde adet kaybı veya rahatsızlıkları
• Bayılma veya baş dönmesi
• Yorgun hissetmek
• Uyku sorunları

Psikolojik Belirtiler:

• Yemekler, yemek yeme, vücut şekli ve ağırlığı ile meşgul olma
• Besin, kilo, vücut şekli veya egzersize ilişkin duyarlılık
• Özgüven azlığı ve utanç duyguları
• Kendinden nefret etme veya suçluluk duygusu (özellikle yemek yedikten sonra)
• Yaş ve boy sağlıklı bir kilo aralığında olsa bile kendini aşırı kilolu görme
• Yemek takıntısı ve kontrol etme ihtiyacı
• Depresyon, kaygı veya sinirlilik
• Aşırı vücut memnuniyetsizliği

Davranış Belirtileri:

• Yiyecekleri saklama veya istifleme
• Kusma, müshil, enema, iştah kesici veya diüretik kullanma
• Özellikle yemek yedikten sonra sık sık tuvalete gitme
• Anti sosyal davranış, yalnız başına daha fazla zaman harcamak
• Vücut şekli ve ağırlığı ile ilgili tekrarlayan veya obsesif davranışlar (örneğin, kendilerini tekrar tekrar tartmak, aynaya takıntılı bakmak ve bel veya bilekleri sıkıştırmak gibi)
• Zorlayıcı veya aşırı egzersiz (örneğin, kötü hava şartlarında egzersiz, hasta veya yaralı olduğunda egzersize devam etme)
• Diyet davranışı (örneğin, oruç tutma, kalori sayma, yağlar ve karbonhidratlar gibi gıda gruplarından kaçınma)
• Düzensiz davranışlar (örn. Yiyecek üzerinde büyük miktarda para harcamak)
• Kendine zarar verme, madde bağımlılığı veya intihar girişimleri

Nasıl Teşhis Edilir?

Bulimia gibi bir yeme bozukluğunuz varsa, ilk adım bir sorununuz olduğunu kabul etmek ve doktorunuzu ziyaret etmektir. Bunun ciddi olmadığını düşünebilirsiniz, ancak bulimia uzun süreli sağlık durumunuza zarar verebilir.

Yardıma ve desteğe ihtiyacınız olduğunu kabul etmek bu hastalıktan kurtulmanın ilk adımıdır, ancak bu sizin için çok zor bir adım olabilir. Bulimia hastası olan çoğu insan, yardım aramadan önce durumlarını aylar ya da yıllarca gizlerler.

Doktorunuz bulimik olduğunuzdan şüphelenirse, genellikle şunları yapacaktır:

1. Tam bir fizik muayene
2. Kan ve idrar testleri
3. Amilaz seviyesi
4. Yeme alışkanlıklarınızı ve gıdaya yönelik tutumunuzu öğrenmek için bir psikolojik değerlendirme
5. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan, Zihinsel Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabında (DSM-5) listelenen bulimia kriterlerini tanımlama

Doktorunuz ayrıca, tanıyı belirlemek, kilo değişiklikleri ve herhangi bir ilgili komplikasyon olup olmadığını kontrol etmek için ek testler de isteyebilir.

Elektrokardiyografi

Bulimia nervoza’nın muhtemel komplikasyonları olarak aritmiler ve kardiyomiyopati olasılığı nedeniyle, çarpıntı şikayeti veya kardiyovasküler belirtileri taşıyan diğer hastalarda elektrokardiyogram (EKG) yapılabilir.

DEXA

Osteoporoz (kemik erimesi) potansiyeli nedeniyle, özellikle de düzensiz adetli, duygudurum bozukluğu olan veya sigara içen hastalar için, çift enerjili bir radyografik absorpsiyometri (DEXA) taraması yararlı olabilir.

Bulimia Gebeliği Etkiler Mi?

Bulimia gebe kalma ve gebelikte sorunlara neden olabilir. Bunlar:

• Âdet döngüsünde düzensizlik
• Hamile kalmada zorluk
• Düşük (gebelik kaybı)
• Erken doğum (preterm doğum)
• Sezaryen ile doğum
• Düşük doğum ağırlığına sahip bir bebek doğurma
• Doğum kusuru bulunan bir bebek sahibi olma
• Bebeğin doğumundan sonra depresyon (doğum sonrası depresyon)

Bulimia Nervoza Tedavisi

Tedavi uzun sürelidir. İdeal olarak, psikoterapi, aile terapisi, beslenme danışmanlığı ve ilaçları birleştirir.

Hastanın tedavi gereksinimlerini kabul etmesi ve işbirliği yapmayı ve katılmayı kabul etmesi esastır. Bazı hastalar tedaviye direnç gösterirken, diğerleri bağlılıklarında dalgalanma gösterebilir. Ayrıca stresli yaşam olayları da nüksleri tetikleyebilir.

Bilişsel Davranışçı Terapi

Bulimia için en yaygın psikolojik tedavi türüdür. Bir terapistle konuşmayı ve durum, duygu ve yemek hakkında yeni düşünme yolları bulmak için duygularınızı ayrıntılı bir şekilde incelemeyi içerir.

Aynı zamanda, aşırı yemeyi tetikleyen faktörleri belirlemenize yardımcı olacak bir yeme (gıda) günlüğü tutmak da gerekebilir.

Kişilerarası Terapi

Kişilerarası terapi, durumunuzu tartışmak için bir terapistle görüşmeyi gerektirir. Bununla birlikte, odak noktası kişisel sorunlarınızdan daha çok kişisel ilişkilerinizdir.

Yakın zamanda sevdiğiniz birini kaybettiyseniz veya hayatınızda büyük bir değişiklik yaşadıysanız, bu tip psikolojik tedaviye sevk edilmeniz daha olasıdır. Bu terapinin amacı, yemeden uzaklaştıran destekleyici ilişkiler kurmanıza yardımcı olmaktır.

Beslenme Eğitimi

Diyetisyen desteği ve beslenme eğitimi, sağlıklı beslenme alışkanlıklarını öğrenmek, besleyici bir yemek planı oluşturmak ve kontrollü kilo verme programını öğrenmenize yardımcı olacaktır.

İlaçlar

Bulimia nervoza ilaçları olarak genellikle antidepresanlar ve psikoterapi ilaçları kullanılır. Antidepresanlar psikoterapi ilaçları ile birlikte kullanıldığında bulimianın belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.

Bulimia tedavisi için Gıda ve İlaç İdaresi tarafından özel olarak onaylanmış tek antidepresan, seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) türü olan fluoksetin (Prozac)’dır.

Bulimia genellikle başarıyla tedavi edilebilir. Bulimia vakalarının çoğunda tedavi başarılı olma eğilimindedir. Birçok kişi tedavi ile iyileşir. Fakat bazı durumlarda hastalık tekrar nüksedebilir.

UYARI: Seçici serotonin geri alım inhibitörlerinin (SSRI’lar) ve diğer antidepresanların göreceli güvenliliği ve popülerliğine rağmen, bazı çalışmalar, özellikle ergenler ve genç yetişkinler arasında bazı yan etkilere sahip olabileceğini bildirmektedir.

2004’te, kapsamlı bir veri incelemesinden sonra, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), çocuklara ve ergenlere yönelik olası intihar düşüncesi ve girişimi riskinin bilinmesi için tüm antidepresan ilaçlarına kutu uyarı etiketi konmasına karar verdi.

Bu uyarı 2007’de 24 yaşına kadar olan kişileri kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Kara kutu uyarısı, reçeteli ilaç etiketlemesinde en ciddi uyarı türüdür.

Bulimia Nervoza Hastalığının Sonuçları (Komplikasyonlar)

Bulimia ile ilişkili bir dizi fiziksel komplikasyonlar görülebilir. Bunlar aşağıdakilerden herhangi birini içerebilir:

• Diş sorunları: Sürekli kusma, mide asidinin diş minesine zarar vermesine ve şidettli diş çürümesine yol açabilir. Aşırı kusma aynı zamanda ağız kokusu ve boğaz ağrısına neden olabilir. (Bkz: Diş ağrısına ne iyi gelir?)

• Âdet (regl) düzensizlikleri: Bulimia nervoza ile âdet döngüsü tahmin edilemez hale gelebilir ve hatta tamamen durabilir. Ayrıca gelecekte hamile kalmak ta zor olabilir.

• Cilt ve saç ilgili problemler: Kalıcı kusma veya müshil kullanımı besin eksikliğine yol açabilir, bu da cildinizi ve saçınızı sağlıksız hale getirebilir. Cildiniz ve saçlarınız kuru hale gelebilir ve tırnaklarınız kırılgan hale gelebilir.

• Şişmiş bezler: Tükürük bezleri sık kusma nedeniyle şişebilir. Bu da yüzünüzün yuvarlak görünmesini neden olur.

• Kimyasal dengesizlik: Aşırı kusma ve müshil kullanımı vücudunuzda kimyasal dengesizliklere neden olabilir. Bu dengesizlik yorgunluk, zayıflık, anormal kalp ritimleri, böbrek hasarı, konvülsiyonlar (uyuşma) ve kas spazmlarına neden olabilir.

• Bağırsak sorunları: Aşırı müshil kullanımı, bağırsak kaslarına zarar verebilir ve kalıcı kabızlığa veya ishale neden olabilir.

• Kalp problemleri: Bulimiyanın uzun vadeli komplikasyonları kalp rahatsızlıkları riskini artırabilir.

• Cinsel sorunlar: Erkeklerde ve kadınlarda infertilite (kısırlık) riski artabilir.

Bulimia Nervozanın Önlenmesi

Bulimia nervoza insidansını azaltmak için önleyici tedbirler şu anda bilinmemektedir. Bununla birlikte, erken teşhis ve müdahale semptomların şiddetini azaltabilir, normal büyüme ve gelişme sürecini güçlendirebilir ve bulimia nervozalı kişilerin yaşam kalitesini artırabilir.

Sağlıklı beslenme alışkanlıklarını ve ağırlık ve diyetle ilgili gerçekçi tutumları cesaretlendirmek de yardımcı olabilir. Ayrıca, sağlıklı beslenme alışkanlıklarını, ağırlık ve diyetle ilgili gerçekçi tutumlara teşvik etmek etkili bir önleyici önlem olabilir.

1. Kafein, alkol ve sigaradan kaçının.
2. Vücudun su dengesini korumak için bol su tüketin.
3. Et ve yumurta gibi protein kaynaklarını sık tüketin.
4. Rafine şekerden kaçının
5. Enflamasyonun azaltılmasına yardımcı olmak, bağışıklığı artırmak ve ruh halini iyileştirmek için balık yağı tüketin. Fakat balık yağı kanama riskini artırabilir, bu nedenle almadan önce doktorunuza sorun.
6. Kusmanızın hemen ardından diş fırçalamayın; aksi takdirde erozyon daha da kötüleşir.

---

Kaynkalar ve Referanslar:
1: Bulimia nervosa
2: About bulimia nervosa
3: Overview of bulimia nervosa