Rektosel (Bağırsak Fıtığı) Nedir? Belirtileri, Tedavisi

Rektosel (rectocele), rektumun ön duvarının vajinanın arka duvarına fıtıklaşmasıdır. Rektum, kolonun (kalın bağırsak) alt kısmıdır. Bu genellikle semptom üretmeyen çok yaygın bir sorundur.

Rektosel ayrıca bağırsak fıtığı ve rektum düşmesi olarak da adlandırılmaktadır.

Rektosel, rektal prolapsusla aynı şey değildir. Rektal prolapsus, rektumun anal açıklıktan çıkıntı yapması veya prolapsusudur.

Bu yazıda: Bağırsak fıtığı (rektosel) nedir? Bağırsak fıtığı belirtileri nelerdir? Nedenleri nelerdir? Tedavisi nasıl yapılır? gibi soruların ayrıntılı yanıtlarını bulabilirsiniz.

Rektosel Nedir?

Rektosel, rektumun ön duvarının vajinaya çıkıntı yaptığı bir tür pelvik organ prolapsusudur.

Rektum anüste sonlanan kalın bağırsağın son kısmıdır. Rektum (rektumun ön duvarı) ile vajina (vajinanın arka duvarı) arasında kalan duvara rektovajinal septum denir. Rektosel genellikle rektovajinal septumun incelmesi ve pelvik destek yapılarının zayıflamasından kaynaklanır.

İleri yaş, çoklu vajinal doğumlar ve vajinal doğum sırasında travma (forseps doğum, vakumlu doğum gibi) ve histerektomi dahil olmak üzere pelvik tabanın zayıflamasına yol açabilecek birçok neden vardır. Buna ek olarak kronik kabızlık ve bağırsak hareketlerinde aşırı zorlanma öyküsü de rektoselin gelişmesinde katkıda bulunabilir.

Ayrıca çoklu jinekolojik veya rektal ameliyatlar da bu zayıflamaya neden olabilir ve rektoselin oluşmasına neden olabilir.

Rektoselin boyutu sıklıkla semptomatik olup olmadığını gösterir. Rektosel
küçük olduğunda, çoğu kadının hiçbir semptomu yoktur. Ancak, daha büyük rektosel vajinal açıklıktan gözle görülür bir çıkıntı oluşturabilir. Bu çıkıntı rahatsız edici olabilir, ancak nadiren ağrılıdır.

Rektosel, kendi başına iyileşmeyen uzun vadeli bir durumdur. Küçük bir problem olarak kalabilir veya zamanla daha büyük ve daha problemli hale gelebilir.

Gerekirse, öz bakım önlemleri ve diğer cerrahi olmayan seçenekler genellikle tedavi için etkilidir. Ciddi bağırsak fıtığı ise cerrahi onarım gerektirebilir.

Rektosel Neden Olur?

Pelvik organlar pelvik taban kaslarımız tarafından desteklenir. Bağlar ve bağ dokusu içeren yapılar, pelvik organların yerinde kalmasına yardımcı olur.

Pelvik taban hasarı, özellikle rektovajinal septum, rektoselin ana nedenidir. Rektosele yol açan pelvik taban hasarı genellikle aşağıdakilerden kaynaklanır:

• Gebelik ve vajinal doğumlar
• Vajinal doğumdan kaynaklanan travmalar (örn. Doğum sırasında forseps veya vakum kullanımı, yırtılma veya epizyotomi)
• Bağırsak hareketlerinde kronik zorlanma
• Kronik öksürük veya bronşit
• Tekrarlanan ağır kaldırma
• Fazla kilolu veya obez olmak
• Jinekolojik (örneğin, histerektomi) veya rektum ameliyatları

Gebelik ve Doğum

Doğan bebeğin büyük olması veya doğum süresinin uzaması ya da çoklu doğum olması, örneğin ikizlerin doğması sonucu rektoselin ortaya çıkması daha olasıdır.

Bir kadının sahip olduğu vajinal doğum sayısı arttıkça, bir rektosel geliştirme riski artar. Sezaryen doğum riski daha düşüktür, ancak yine de rektosel oluşabilir.

Risk Faktörleri

Bağırsak fıtığı riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

• Genetik: Bazı kadınlar pelvik bölgede daha zayıf bağ dokuları ile doğar, bu da doğal olarak arka vajinal prolapsusu geliştirme olasılığını arttırır.

• Doğum: Vajinal olarak birden fazla çocuk doğurduysanız, rektoselin gelişme riski daha yüksektir.

• Yaşlanma: Yaşlandıkça, doğal olarak kas kütlesini, elastikiyetini ve sinir fonksiyonunu kaybedersiniz, bu da kasların gerilmesine veya zayıflamasına neden olur.

• Obezite: Ekstra vücut ağırlığı, pelvik taban dokularında stres yaratır.

Her ne kadar nadir olsa da, erkekler de rektosel geliştirebilir. Erkeklerde rektosel gelişimi genellikle prostatektomiden (prostat bezinin bir kısmı veya tamamının çıkarılması) kaynaklanır.

Rektosel Belirtileri

Rektosel, çocuğu olmayan kadınlarda bile yaygındır. Aslında, rektoselinizin olduğunu bile bilmiyor olabilirsiniz, çünkü küçük bir rektoseli olan çoğu kişinin genellikle semptomları yoktur.

Amerikan Kolon ve Rektal Cerrahlar Derneği’ne göre, rutin fizik muayeneleri yapan doktorlar, kadınların yaklaşık yüzde 40’ında bir rektosel bulunduğunu, ancak bunu fark etmediklerini bulmaktadır.

Rektosel büyük olduğunda ise aşağıdaki belirtiler görülebilir. Belirtiler vajinaya veya rektuma ait olabilir:

Rektal Belirtiler

• Vajinal açıklıktan gözle görülebilir doku çıkıntısı
• Bağırsak hareketi zorluğu
• Rektal basınç veya dolgunluk hissi
• Bağırsak hareketinden sonra rektumun tamamen boşalmadığı hissi
• Gün boyunca çok sayıda bağırsak hareketi yapma dürtüsü
• Kabızlık
• Rektal ağrı

Vajinal Belirtiler

• Cinsel ilişkide ağrı (disparoni)
• Vajinal kanama
• Vajinada dolgunluk hissi

Bir rektosel başka herhangi bir anormallik olmadan mevcut olabilir. Bazı durumlarda, rektosel pelvik desteğin daha genel bir zayıflığının bir parçası olabilir ve mesane sarkması (sistosel), üretra fıtığı (üreterosel) ve ince bağırsak fıtığı (enterosel) veya rahim sarkması (uterus prolapsusu), vajinal prolapsus ve rektal prolapsus (makat sarkması) da mevcut olabilir.

Ayrıca dışkı kaçırma (fekal inkotinans) veya idrar kaçırma (üriner inkontinans) sorunları da görülebilir.

Rektosel Nasıl Teşhis Edilir?

Çoğu rektosel vajina ve rektumun rutin bir muayenesinde tespit edilebilir. Ancak, rektoselin boyutunu ve önemini değerlendirmek zor olabilir. Bu yüzden teşhis için bazı görüntüleme prosedürleri kullanılabilir:

• Defekografi: Defekografi, dışkılama sırasında değişen rektum ve anal kanalı gösteren özel bir röntgen testidir. Bu test çok spesifiktir ve rektumun boyutunu ve rektumun boşaltılma derecesini kesin olarak belirleyebilir.

• MR veya Röntgen: Doku çıkıntısının boyutunu belirlemek için kullanılabilir.

Rektosel Tedavisi

Rektosel tedavisi sadece günlük yaşama müdahale eden semptomlar olduğunda gereklidir. Herhangi bir tedaviden önce, doktorunuz tüm semptomların sadece rektosel ile ilişkili olup olmadığını değerlendirecektir.

Rektosel için cerrahi olmayan ve cerrahi tedavi seçenekleri vardır. Rektosel ile ilişkili semptomların çoğu cerrahi olmayan tedavi ile çözülebilir, ancak bu semptomların ciddiyetine bağlıdır.

Rektosel tedavisi şunları içerebilir:

Cerrahi Olmayan Tedavi

• Gözlem: Rektoseliniz az belirtiye neden olursa veya hiç belirti yoksa, pelvik kaslarınızı güçlendirmek için kegel egzersizlerini yapmak gibi basit kişisel bakım önlemleri rahatlama sağlayabilir.

• Pesser (pessary): Vajinal bir pesser, şişkin dokuları desteklemek için vajinaya yerleştirilen bir plastik veya kauçuk halkadır. Pesserler temizlik için düzenli olarak çıkarılmalıdır. Bazı tiplerini kendiniz çıkarabilirsiniz, bazıları ise periyodik olarak bir doktor tarafından çıkarılması gerekebilir.

Cerrahi Tedavi

Rektosel ameliyatı sadece cerrahi olmayan yöntemler semptomları çözemediğinde veya iyileştirmediğinde ve durum günlük yaşama müdahale ettiğinde düşünülmelidir. İşlem karın, rektal veya vajinal cerrahi ile yapılabilir. Prosedürün seçimi rektoselin büyüklüğüne ve semptomlarına bağlıdır. Ameliyatın amacı:

• Rektoselin neden olduğu ekstra dokuyu çıkarmak
• Rektum ve vajina arasındaki duvarı çevreleyen doku ile güçlendirmek veya bir örgü yaması kullanmak

Ameliyatın başarı oranı spesifik semptomlara ve sürelerine bağlıdır. Rektosel onarımı, cinsel ilişki sırasında kanama, enfeksiyon ve ağrı gibi riskler içerebilir. Ayrıca rektoselin tekrarlama veya kötüleşme riski de olabilir.

Rektosel İçin Öz Bakım

Doktorunuz, rektoselin kötüleşmesini (veya ameliyattan sonra tekrar etmesini) önlemek için birkaç yaşam tarzı değişikliği yapmanızı tavsiye edebilir. Bu öneriler şunları içerebilir:

• Çocuklar veya torunlar dahil olmak üzere 10 kg’dan ağır nesneleri kaldırmayın.

• Bağırsak hareketlerinizi düzenli tutmaya yardımcı olmak için günlük egzersiz yapın, ancak ağır egzersiz, mekik ve diğer yüksek etkili egzersizlerden kaçının.

• Uzun süreli zorlamadan kaçının. Tamamen boşalmazsanız, ayağa kalkın ve sonra geri dönün.

• Rektoseli desteklemek ve dışkıyı doğru yönden çıkmasını teşvik etmek için parmağınızla baskı yapmak çoğu zaman yardımcı olur. Bu, vajinanın alt arka duvarına veya vajinanın arka kenarı boyunca bastırılarak gerçekleştirilebilir.

• Dışkıyı çıkarmak için anüsün içine parmağınızı sokmaktan kaçının, çünkü bu zarar verebilir.

• Kabızlık ve gerilmeyi önlemek için diyetinizde lif miktarını artırın (günlük 30 g lif önerilir).

• Her gün altı ila sekiz bardak sıvı içilmesi önerilir. Yeterince içilmemesi dışkıyı kuru ve sert yapar, bu da idrara çıkmayı zorlaştırabilir.

• Pelvik organları destekleyen kasları güçlendirmek için günlük pelvik taban egzersizleri yapın. Pelvik taban egzersizleri için doktorunuza ve fizyoterapiste başvurabilirsiniz.

• Kaldırmadan, öksürmeden, kahkaha atmadan veya hapşırmadan önce daima pelvik taban kaslarınızı sıkın veya destekleyin.

• Tekrarlayan öksürüğünüz veya bronşitiniz varsa tedavi olun ve sigara içmeyin.

• Kendinizi sağlıklı bir kilo aralığında tutun. Aşırı kilolu olmak, semptomları daha da kötüleştirebilir.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is a rectocele?
2: Posterior vaginal prolapse (rectocele)
3: About rectocele