Sistosel (İdrar Torbası Sarkması) Nedir? Belirtileri, Tedavisi

Sistosel (cystocele), mesanenin (idrar torbası) vajinaya doğru sarkması (fıtıklaşmasıdır). Sistosel, mesane ve vajina arasındaki dokuların mesaneyi yeterince destekleyememesi nedeniyle oluşur.

Mesane sarkması rahatsız edici olabilir, ancak nadiren ağrılıdır. Mesanenin boşaltılmasını zorlaştırabilir, bu da mesane enfeksiyonlarına yol açabilir. (bkz: sistit) Sizi rahatsız eden veya günlük aktivitelerinizi etkileyen herhangi bir belirti veya semptomunuz varsa bir doktora başvurun.

Sistosel ayrıca idrar torbası sarkması, idrar kesesi sarkması, mesane sarkması ve mesane prolapsusu olarak da adlandırılmaktadır.

Bu yazıda: İdrar torbası sarkması (sistosel) nedir? İdrar torbası sarkması belirtileri nelerdir? Nedenleri nelerdir? İdrar torbası sarkması ameliyatsız çözüm mümkün mü? gibi soruların ayrıntılı yanıtlarını bulabilirsiniz.

Sistosel Nedir?

Sistosel, mesanenin vajinanın ön duvarına sarktığı bir tür pelvik organ prolapsusudur. İdrar kesesi ile birlikte üretranın sarkması sistoüretrosel olarak adlandırılır.

Sistosel, pelvik taban kasları ve mesane ile vajina arasındaki destekleyici dokular zayıfladığında ortaya çıkar.

Rahim ve mesane, vajinanın iç ucunun hemen yukarısındaki normal pozisyonlarında, destekleyici kaslardan ve bağlardan oluşan “hamak” benzeri bir yapı ile tutulur. Yaşla birlikte destekleyici kas ve bağlar gevşeyebilir veya zayıflayabilir. Ayrıca hamilelik, doğum, kronik öksürük, kabızlık ve histerektomi gibi pelvik cerrahi de vajinal duvarın bu kısmını zayıflatabilir.

Bu yapılardaki gevşeme ve zayıflık sonucu mesane artık yeterince desteklenmez ve vajinaya doğru iner. Bu da idrar zorlukları, aşırı rahatsızlık, stres inkontinansı (hapşırma, öksürme, efor, vb. neden olduğu idrar kaçağı) ve mesanenin tamamen boşalamaması gibi sorunları tetikleyebilir.

Kadınlarda yaygın olan mesane sarkması tedavi edilebilir. Hafif veya orta derecede prolapsus (sarkma) için cerrahi olmayan tedavi genellikle etkilidir. Daha ağır vakalarda vajina ve diğer pelvik organları uygun pozisyonlarında tutmak için ameliyat gerekebilir.

Sistosel Dereceleri

Sistosel, mesanenin vajinaya ne kadar düştüğüne bağlı olarak üç dereceye ayrılır:

• 1. derece (hafif): Mesanenin sadece küçük bir kısmının vajinaya düştüğü daha hafif olgulardır.

• 2. derece (orta): Mesane vajinal açıklığa kadar ulaşır.

• 3. derece (şiddetli): Şiddetli olgularda mesane vajinal açıklıktan dışarı çıkar.

Mesane sarkması belirtileri fark edildiğinde bir doktora başvurmalıdır. Mesane sarkması genellikle kadın pelvisindeki diğer organların prolapsusları ile ilişkilidir. Bu nedenle vajinadaki doku ve kas zayıflamasının neden olduğu semptomları ve komplikasyonları değerlendirmek ve önlemek için zamanında tıbbi bakım önerilmektedir.

Sistosel Nedenleri

Pelvik tabanınız, mesanenizi ve diğer pelvik organlarınızı destekleyen kaslar, bağlar ve bağ dokularından oluşur. Pelvik taban kaslarınız ve bağlarınız arasındaki bağlantılar, doğumdan kaynaklanan travma veya pelvik taban kaslarının kronik olarak gerilmesi nedeniyle zamanla zayıflayabilir. Bu olduğunda, mesaneniz normal pozisyonundan aşağıya doğru kayabilir ve vajinaya (ön prolapsus) doğru şişebilir.

Sistoselin olası nedenleri şunlardır:

• Menopoz: Postmenopozal (menopozdan sonraki dönem) kadınlar sistosele daha duyarlıdır, çünkü düşük östrojen (kadın seks hormonu) seviyelerine sahiptirler. Östrojen, vajinadaki destekleyici dokuların sağlamlığını ve sağlığını koruyan bir hormondur.

Menopozdan sonra östrojen seviyeleri düştüğünde, bu dokular daha ince ve daha az elastik hale gelir ve bu da mesanenin vajinaya inmesine neden olur.

• Hamilelik ve doğum: Vajinal olarak bir veya daha fazla çocuk doğuran kadınlarda mesane prolapsusu riski daha yüksektir.

• Histerektomi: Histerektomi rahmin (uterusun) tümüyle çıkarılması ameliyatıdır. Rahmin çıkarılması pelvis taban desteğinizde zayıflığa katkıda bulunabilir.

• Obezite: Aşırı kilolu veya obez olan kadınlarda sistosel riski daha yüksektir.

• Genetik: Bazı kadınlar daha zayıf bağ dokuları ile doğarlar, bu da onları sistosele daha duyarlı hale getirir.

• Diğer: Ağır nesnelerin kaldırılması, bağırsak hareketleri sırasında zorlanma, uzun süreli öksürük ve kabızlık gibi rahatsızlıklara sahip olma pelvik tabanın kaslarına zarar verebilir.

Sistosel Belirtileri

Mesane sarkması belirtileri prolapsusun ciddiyetine, kişinin fiziksel aktivite seviyesine ve başka herhangi bir prolapsus tipinin varlığına bağlıdır. Hafif sistosel vakalarında herhangi bir belirti görülmeyebilir. Belirtiler ortaya çıktığında şunları içerebilir:

• Pelvis ve vajinada doluluk hissi veya baskı
• Vajinal açıklıkta şişkinlik veya şişlik hissi
• Daha sık idrara çıkma ihtiyacı
• İdrar yaptıktan sonra mesanenizi tamamen boşaltmadığınız duygusu
• İdrar kaçırma (üriner inkotinans)
• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
• Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni)
• Öksürme, hapşırma, gülme, koşarken veya yürürken idrar kaçırmak
• Otururken pelvis ve alt karında rahatsızlık veya ağrı
• Vajinal kanama
• Bel ağrıları

Belirtiler özellikle uzun süre ayakta kalındığında fark edilir ve uzanıp dinlendiğiniz zaman belirtileriniz hafifleyebilir.

Ciddi bir şekilde sarkan bir mesane rahatsız edici olabilir. Mesanenin boşaltılmasını zorlaştırabilir ve mesane enfeksiyonlarına yol açabilir. Sizi rahatsız eden herhangi bir belirtiniz varsa mutlaka bir doktora başvurun.

Sistosel Nasıl Teşhis Edilir?

• Fiziksel muayene: Sistosel teşhisinde genellikle kadın genital ve pelvis muayenesi gereklidir. Vajinal muayene sırasında doktor, idrar torbasının vajinanın ön duvarı boyunca şişkinliğini hissedebilir. Ek olarak, sizden idrar kesesi prolapsusunun derecesini belirlemek için gerilmenizi ve öksürmenizi isteyebilir, artan basınçla (stres üriner inkontinans) idrar kaçağının olup olmadığı da belirlenebilir.

Doktor aynı zamanda, şişlik derecesine bağlı olarak 1 ila 3 derece arasında sistosel derecesini de belirleyecektir.

• Mesane ve idrar testleri: Daha az belirgin olan durumlarda, doktor tanıya yardımcı olmak için işeme sistoüretrogramı kullanabilir. İşeme sistoüretrogramı sırasında, üretra yoluyla mesaneye bir kateter yerleştirilir. Mesane boşaltılır ve daha sonra mesane tamamen boşalana kadar kateterden mesaneye steril bir kontrast (boya) verilir.

Daha sonra bir dizi X-ışını ile mesane dolumu sırasında ve idrar yapıldığında filmler çekilir. Bu röntgen filmleri, doktorun mesane şeklini ve idrara çıkma zorluğunun nedenini belirlemesine yardımcı olur.

Doktor ayrıca, rahatsızlığın veya idrara çıkma zorluğunun diğer olası nedenlerini dışlamak için karnın farklı kısımlarında da röntgen çektirebilir. Tanıdan sonra doktor, hangi tür tedavinin uygun olduğuna karar vermek için sinirleri, kasları ve idrar akışının yoğunluğunu da test edebilir.

• Ürodinami: Ürodinami, mesanedeki basınç ve hacim ilişkisini ölçer ve ayrıca üretra fonksiyonunu değerlendirebilir. Ürodinami testi ürologun karar vermesinde çok önemli olabilir.

Sistosel Tedavisi

Tedavi, sistoselin ne kadar şiddetli olduğuna ve rahim sarkması (uterus prolapsusu) gibi vajinal kanala giren herhangi bir ilgili durumunuz olup olmadığına bağlıdır.

Hafif vakalar, az sayıda veya hiç belirgin semptomu olmayan kadınlarda tipik olarak tedavi gerekmez. Pelvik taban kaslarınızı güçlendiren egzersizler gibi kendi kendine bakım önlemleri ile birlikte, sistoselin kötüleşip kötüleşmediğini görmek için doktorunuza sık sık ziyaret ederek bekle-gör yaklaşımını tercih edebilirsiniz.

Kendi kendine bakım önlemleri etkili değilse, sistosel tedavisi şunları içerebilir:

Pelvik Taban Kas Egzersizi

Pelvik taban egzersizi mesane prolapsusunun yönetimi için konservatif bir tedavidir. Konservatif tedavinin amacı semptomların azalması, pelvik organ prolapsusunun kötüleşmesinin önlenmesi, pelvik taban kaslarının desteklenmesi ve ameliyattan kaçınılması veya geciktirilmesidir.

Bu egzersizler aynı zamanda mesane sarkması ile ilişkili olabilen idrar kaçırma semptomlarını da azaltabilir. Bu tedavi şekli genellikle hafif ila orta derecede pelvik organ prolapsusu olanlar için uygundur.

Destekleyici Bir Halka (PESER)

Vajinal bir peser, mesaneyi desteklemek için vajina içine yerleştirilen plastik veya kauçuk bir halkadır. Birçok kadın peserleri ameliyat için geçici bir alternatif olarak veya ameliyat çok riskli olduğunda kullanır. Peser kullanımı sonucu pelviste ağrı, vajinal akıntı, üriner inkontinans ve idrara çıkma sorunları gibi komplikasyonlar görülebilir.

Östrojen Tedavisi

Doktorunuz östrojeni (genellikle vajinal bir krem, hap veya halka) özellikle de menopoz geçirdiyseniz önerebilir. Bunun nedeni, pelvik kasları güçlü tutmaya yardımcı olan östrojenin menopozdan sonra azalmasıdır. Estrojenlerin anterior vajinaya ve üretra bölgesine uygulanması semptomların hafifletilmesinde çok yardımcı olabilir.

Sistosel Ameliyatı

Belirgin, rahatsız edici semptomlarınız varsa sistosel ameliyatı gerekli olabilir. Ameliyat vajinal olarak yapılır ve sarkmış mesaneyi tekrar yerine kaldırarak, ekstra dokuları çıkarmayı ve pelvik tabanın kaslarını ve bağlarını sıkmayı içerir.

Doktorunuz vajinal dokuları güçlendirmek ve vajinal dokularınız çok zayıf görünüyorsa desteği arttırmak için özel bir doku grefti kullanabilir. Ayrıca prolapsus rahim ile ilişkili mesane sarkması için, doktorunuz hasarlı pelvik taban kaslarını, bağları ve diğer dokuları tamir etmenin yanı sıra rahim çıkarılmasını (histerektomi) da tavsiye edebilir.

Gebe kalmayı düşünüyorsanız, doktorunuz çocuk sahibi olduktan sonraya kadar ameliyatı geciktirmenizi tavsiye edebilir. Bir PESER kullanmak, bu arada semptomlarınızı hafifletmeye yardımcı olabilir. Ameliyatın faydaları uzun yıllar sürebilir, ancak nüks riski de vardır, bu da bir noktada başka bir ameliyat anlamına gelebilir.

Mesane sarkması nadiren hayatı tehdit eden bir durumdur. Hafif olan çoğu vaka cerrahi yapılmadan tedavi edilebilir ve çoğu ciddi mesane sarkması da cerrahiyle tamamen düzeltilebilir.

Mesane Sarkması İçin Öz Bakım

Doktorunuz, mesane sarkmasının kötüleşmesini (veya ameliyattan sonra tekrar etmesini) önlemek için birkaç yaşam tarzı değişikliği yapmanızı tavsiye edebilir. Bu öneriler şunları içerebilir:

• Çocuklar veya torunlar dahil olmak üzere 10 kg’dan ağır nesneleri kaldırmayın.

• Bağırsak hareketlerinizi düzenli tutmaya yardımcı olmak için günlük egzersiz yapın, ancak ağır egzersiz, mekik ve diğer yüksek etkili egzersizlerden kaçının.

• Kabızlık ve gerilmeyi önlemek için diyetinizde lif miktarını artırın (günlük 30 g lif önerilir).

• Her gün altı ila sekiz bardak sıvı içilmesi önerilir. Yeterince içilmemesi dışkıyı kuru ve sert yapar bu da idrara çıkmayı zorlaştırabilir.

• Pelvik organları destekleyen kasları güçlendirmek için günlük pelvik taban egzersizleri yapın. Pelvik taban egzersizleri için doktorunuza ve fizyoterapiste başvurabilirsiniz.

• Kaldırmadan, öksürmeden, kahkaha atmadan veya hapşırmadan önce daima pelvik taban kaslarınızı sıkın veya destekleyin.

• Tekrarlayan hapşırma ve öksürük, mesane prolapsusuna neden olabileceği veya kötüleşebileceği için, astım, göğüs hastalıkları ve saman nezlesi gibi öksürme ve hapşırma gibi rahatsızlıklara neden olan herhangi bir durum için doktorunuza başvurun.

• Kendinizi sağlıklı bir kilo aralığında tutun. Aşırı kilolu olmak, semptomları daha da kötüleştirebilir.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is bladder prolapse
2: What is a cystocele?
3: About prolapsed bladder