Psödomembranöz Kolit Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Psödomembranöz kolit (pseudomembranous colitis), Clostridium difficile (C. diff) bakterisinin aşırı çoğalmasıyla ilişkili kolonun (kalın bağırsak) iltihaplanmasıdır.

Psödomembranöz kolit ayrıca antibiyotik ilişkili kolit veya C. difficile koliti olarak da adlandırılmaktadır.

Bu yazıda: Psödomembranöz kolit nedir? Psödomembranöz kolitin nedenleri nelerdir? Belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir? gibi soruların ayrıntılı yanıtlarını bulabilirsiniz.

Psödomembranöz Kolit Nedir?

Psödomembranöz kolit, kalın bağırsağın iltihaplanmasıdır (şişme, tahriş). Birçok durumda, antibiyotik aldıktan sonra ortaya çıkar. Antibiyotik kullanmak Clostridium difficile (C. diff) bakterisinin büyümesine ve bağırsağın astarını enfekte etmesine neden olabilir, bu da iltihabı üretir.

C difficile bakterileri normal olarak bağırsak içinde yaşamaktadır. Bununla birlikte, antibiyotik kullandığınızda bu bakteriler çok fazla çoğalabilirler. Bakteriler, kolonun astarında iltihaplanma ve kanamaya neden olan güçlü bir toksin salgılarlar.

Herhangi bir antibiyotik bu duruma neden olabilir. Bununla birlikte bilinen bazı antibiyotiklerin bu duruma neden olması daha olasıdır.

Psödomembranöz Kolite Ne Sebep Olur?

C. diff bakterisi, toprak, hava, su ve dışkıda ve bazen işlenmiş etler gibi gıdalarda yaşar. Üzerinde bakteri bulunan bir yüzeye dokunduğunuzda ve elinizi ağzınıza yakın veya ağzınıza koyduğunuzda elde edebilirsiniz.

Bazı insanlar için C. diff, gastrointestinal kanaldaki normal bakteri florasının veya bakteri topluluğunun bir parçasıdır. Kolonunuzdaki iyi bakteriler genellikle vücudunuzdaki C. diff miktarını kontrol altında tutar, ancak antibiyotik almak C. diff‘in kontrolden çıkmasına ve toksinlerin (zehirlerin) bağırsak dokularına salınmasına neden olabilir. Bu toksinler bağırsak astarına saldırır ve psödomembranöz kolit semptomlarına neden olur.

Diğer Nedenler

Antibiyotiklerin yanı sıra diğer ilaçlar da bazen psödomembranöz kolite neden olabilir. Kanseri tedavi etmek için kullanılan kemoterapi ilaçları kolondaki normal bakteri dengesini bozabilir.

Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi kolonu etkileyen bazı hastalıklar da insanları psödomembranöz kolite yatkın hale getirebilir.

C. difficile sporları birçok yaygın dezenfektana karşı dirençlidir ve sağlık uzmanlarının ellerinden hastalara bulaşabilir. Bununla birlikte, sağlık uzmanlarıyla teması olmayan veya antibiyotik kullanımı olmayan insanlarda da giderek artan C. difficile bildirilmiştir. Buna toplum kaynaklı C.difficile denir.

Yeni Bir Türün Ortaya Çıkışı

Diğer suşlardan daha fazla toksin üreten agresif bir C. difficile suşu ortaya çıkmıştır. Yeni tür, bazı ilaçlara karşı daha dirençli olabilir ve hastanede bulunmamış veya antibiyotik kullanmamış kişilerde ortaya çıkmıştır.

Risk Faktörleri

Psödomembranöz kolit riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

• Antibiyotik kullanmak
• Yaşlılık
• Hastanede ya da bakım evinde kalmak
• Artan yaş, özellikle 65 yaşın üzerinde olmak
• Zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olmak
• İnflamatuvar bağırsak hastalığı veya kolorektal kanser gibi kolon hastalığına sahip olmak
• İntestinal (bağırsakla ilgili) ameliyatlar
• Kanser için kemoterapi tedavisi almak

Küçük çocuklarda veya bebeklerde psödomembranöz kolit nadir görülür.

Psödomembranöz Kolit Belirtileri

Psödomembranöz kolitin belirtileri şunları içerebilir:

• Sulu, pis kokulu veya kanlı ishal
• Karın krampları, ağrı veya hassasiyet
• Ateş
• Dışkıda irin veya mukus
• Mide bulantısı
• Dehidrasyon (sıvı kaybı)

Daha ciddi vakalarda şu belirtiler de görülebilir:

• Düşük kan basıncı
• Düşük kalp atış hızı
• Zayıf nabız

Psödomembranöz kolit semptomları, bir antibiyotiğe başladıktan bir ila iki gün sonra veya antibiyotiği aldıktan birkaç ay veya daha uzun süre içinde başlayabilir.

Hâlen antibiyotik kullanıyorsanız veya yakın zamanda almışsanız ve ishal geliştiriyorsanız, ishal göreceli olarak hafif olsa bile doktorunuzla görüşün. Ayrıca, şiddetli ishal, ateş, ağrılı karın krampları veya dışkıda kan ya da irin olduğunda da mutlaka doktora görünün.

Nasıl Teşhis Edilir?

Psödomembranöz koliti teşhis etmek ve komplikasyonları araştırmak için kullanılan testler ve prosedürler şunlardır:

• Dışkı örneği testi: Dışkı örneği testi, kolonun C. difficile enfeksiyonunu tespit etmek için yapılır. Birkaç farklı dışkı örneği testi vardır.

• Kan testleri: Bunlar, psödomembranöz koliti gösteren anormal derecede yüksek beyaz kan hücresi sayısını (lökositoz) ortaya çıkarabilir.

• Kolonoskopi veya sigmoidoskopi: Doktorlar psödomembranöz koliti sigmoidoskopi ve kolonoskopi ile teşhis edebilir. Bu testlerin her ikisi de doktorunuzun kalın bağırsağınızın içini incelemesini sağlar.

• Görüntüleme testleri: Şiddetli semptomlarınız varsa, doktorunuz toksik megakolon (kalın bağırsağın genişlemesi) veya kolon rüptürü (yırtığı) gibi komplikasyonları aramak için abdominal röntgen veya abdominal BT taraması alabilir.

Psödomembranöz Kolit Tedavisi

Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

İlaçların Durdurulması

Doktorunuzun önerebileceği ilk şey, psödomembranöz kolit enfeksiyonuna yol açan antibiyotiği veya diğer ilaçları almayı bırakmanızdır. Bazen bu, durumunuzu çözmek için en azından ishal gibi belirtileri hafifletmek için yeterli olabilir.

İlaç Tedavisi

Psödomembranöz kolit, bu enfeksiyonu hedef alan antibiyotiklerle tedavi edilir. Bu, normal bakterilerin tekrar çoğalmasını sağlar ve kolonunuzdaki bakterilerin sağlıklı dengesini geri kazanmasına izin verir. Antibiyotik, ağız yoluyla, damar yoluyla veya burundan mideye yerleştirilen bir tüp (nazogastrik tüp) ile verilebilir.

Fekal Mikrobiyal Transplantasyonu (Dışkı Nakli)

Durumunuz çok şiddetli ise, kolonunuzdaki bakteri dengesini düzeltmek için sağlıklı bir donörden dışkı nakli (gaita nakli) verilebilir. Donör dışkı, nazogastrik bir tüp yoluyla iletilebilir, makat yoluyla kolona sokulabilir veya yutmakta olduğunuz bir kapsülün içine yerleştirilebilir. Doktorlar, antibiyotik tedavisinin ardından dışkı naklini kullanabilirler.

Psödomembranöz kolit tedavisine başladıktan sonra, belirtiler birkaç gün içinde iyileşmeye başlayabilir.

Araştırmacılar, alternatif antibiyotikler, nüksü azaltmak için ilaçlar ve bir aşı da dahil olmak üzere psödomembranöz kolit için yeni tedaviler araştırıyorlar.

Tekrarlayan Psödomembranöz Kolit Tedavisi

Antibiyotiklere daha dirençli olan yeni, daha agresif C. difficile suşlarının doğal oluşumu, psödomembranöz kolitin tedavisini giderek zorlaştığını ve nükslerin daha sık görüldüğünü ortaya koymuştur. Her nüks ile, ek bir nüksetme olasılığı artar. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

• Antibiyotikler: Durumunuzu çözmek için ikinci veya üçüncü bir antibiyotik değişimine ihtiyacınız olabilir.

• Ameliyat: Ameliyat, ilerleyici organ yetmezliği, kolonun rüptürü ve karın duvarı astarının iltihaplanması (peritonit) olan kişilerde bir seçenek olabilir. Ameliyat tipik olarak kolonun tamamını veya bir kısmını (total veya subtotal kolektomi) çıkarmayı içerir.

• Fekal mikrobiyal transplantasyonu: Dışkı nakli tekrarlayan psödomembranöz kolit tedavisinde kullanılabilir.

Komplikasyonlar

Psödomembranöz kolit tedavisi genellikle başarılıdır. Bununla birlikte, hızlı tanı ve tedavi ile bile, psödomembranöz kolit hayatı tehdit edici olabilir. Olası komplikasyonlar şunlardır:

• Dehidrasyon: Şiddetli ishal, önemli miktarda sıvı ve elektrolit kaybına neden olabilir. Bu, vücudunuzun normal çalışmasını zorlaştırır ve kan basıncının tehlikeli derecede düşük seviyelere düşmesine neden olabilir.

• Böbrek yetmezliği: Bazı durumlarda, dehidrasyon o kadar hızlı gerçekleşebilir ki, böbrek fonksiyonu hızla bozulur (böbrek yetmezliği).

• Toksik megakolon: Bu nadir durumda, kolonunuz gaz ve dışkıyı dışarı atamaz ve bu da büyük ölçüde şişmesine/genişlemesine neden olur (megakolon). Tedavi edilmezse, kolonunuz kopabilir ve kolondaki bakterilerin karın boşluğuna girmesine neden olabilir. Genişlemiş veya rüptüre (kopmuş) kolon acil ameliyat gerektirir ve ölümcül olabilir.

• Kalın bağırsağınızda delik oluşumu (bağırsak perforasyonu): Bu nadir bir durumdur ve kalın bağırsağınızın iç kısmının zarar görmesinden kaynaklanır veya toksik megakolon sonrası oluşur. Delikli bir bağırsak bakterileri bağırsaktan karın boşluğunuza aktarabilir ve hayatı tehdit edici bir enfeksiyona (peritonit) yol açabilir.

• Ölüm: Hafif ila orta şiddette C. difficile enfeksiyonları bile, derhal tedavi edilmezse hızlı bir şekilde ölümcül bir hastalığa ilerleyebilir.

Önleme

Önleyici tedbirler şunları içerir:

• Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın. C. difficile salgınında, sabun ve ılık su kullanımı, el hijyeni için daha iyi bir seçimdir, çünkü alkol bazlı el dezenfektanları C. difficile sporlarını etkili bir şekilde tahrip etmez.

• Bakımevinde veya hastanede birini ziyaret ettikten sonra ellerinizi yıkayın.

• Herhangi bir ortamda, tüm yüzeyler C. difficile sporlarını yok etmek için klorlu ağartıcı içeren bir ürünle dikkatlice dezenfekte edilmelidir.

• Doktorunuzun tavsiye ettiği durumlar dışında antibiyotik kullanmayın.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: Pseudomembranous colitis
2: What is pseudomembranous colitis?
3: About pseudomembranous colitis