İmpetigo Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi
İmpetigo, yara ve kabarcıklara neden olan yaygın ve oldukça bulaşıcı bir deri enfeksiyonudur. İmpetigo hastalığı ayrıca infantigo ve okul yaraları olarak da adlandırılmaktadır.
Bu yazıda: İmpetigo hastalığı nedir? İmpetigonun belirtileri nelerdir? İmpetigo ne kadar sürer? Nasıl teşhis ve tedavi edilir? gibi soruların ayrıntılı yanıtlarını bulabilirsiniz.
İmpetigo Nedir?
İmpetigo, çoğunlukla bebekleri ve çocukları etkileyen yaygın bir cilt enfeksiyonudur. Genellikle ciddi olmayan bir durumdur ve tedavi edildiğinde genellikle 7 ila 10 gün içinde iyileşir.
Çoğu impetigo Staphylococcus aureus (staph) veya Grup A Streptococcus (strep) adı verilen bakterilerden kaynaklanır.
İmpetigo, sıvı dolu kesecikler, bu kesciklerin sıvı sızdırması, sarı-kahverengi bir kabuğu geliştirebilen kırmızı lekeler, iltihaplanmalar ve yaralar olarak görülür. Yaralar patlar ve bal renkli kabuklar geliştirir. Bu yaralar vücudun herhangi bir yerinde görülebilir. Yaralar veya kabarcıklar ağrılı veya kaşıntılı olabilir, ancak ateş infantigoda nadir görülür.
İlk belirtileri kırmızı ve kaşıntılı bir cilt olan infantigo çocuklarda en sık görülen deri enfeksiyonlarından biridir. Yetişkinlerde de ortaya çıkabilir, ancak çocuklarda çok daha sık görülür.
İmpetigo çok bulaşıcı bir deri enfeksiyonu olup yakın temas yoluyla, havlu, çarşaf, giysi, oyuncak veya diğer nesneleri paylaşarak başkalarına yayılabilir. Kazıma ve kaşıma sonrası yaralar vücudun diğer bölgelerine de yayılabilir.
Bu hastalık nadiren ciddidir ve genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden düzelir. Bununla birlikte doktorlar bazen ortaya çıkabilecek komplikasyonları önlemek için çocukları antibiyotik merhem veya oral antibiyotiklerle tedavi etmeye karar verebilirler.
İmpetigo Belirtileri ve Tipleri
Üç tip infantigo vardır. Başlıca türleri büllöz ve büllöz olmayan infantigoyu içerir ve daha az yaygın tipide ektima olarak bilinir.
Büllöz Olmayan İmpetigo (İmpetigo Kontagioza)
Büllöz olmayan impetigo tüm vakaların yaklaşık yüzde 70’ini oluşturan en yaygın tiptir. Temel olarak Staphylococcus aureus’tan kaynaklanır. Ayrıca hem staph hem de strep kombinasyonundan da kaynaklanabilir. Az sayıdaki vakaya (%5 – %10) sadece strep bakterileri neden olmaktadır.
Genellikle ağız ve burun çevresinde kırmızı yaralar olarak görülür. Bu yaralar bazen kol ve bacaklarda da başlayabilir. Bu yaralar zamanla patlar, sızıntı yapar ve kalın, sarımsı veya bal renginde kabuklar bırakır. Kabuklar kuruduktan sonra kırmızı bir iz bırakırlar ve genellikle herhangi bir yara izi olmadan iyileşirler.
Yaralar ağrılı olmasa da çok fazla kaşıntıya neden olabilirler. Enfeksiyonun vücudun diğer kısımlarına ve çok bulaşıcı olduğundan diğer insanlara yayılmaması için onlara dokunmamaya özen göstermemeniz gerekir.
Nadir durumlarda semptomlar daha şiddetli olabilir ve hastada ateş ve şişmiş lenf düğümleri görülebilir. Ancak çoğu vakada genellikle ateş yoktur. Büllöz olmayan impetigo nadiren 2 yaş altı çocuklarda görülür.
Büllöz İmpetigo
Büllöz impetigo Staphylococcus aureus’tan kaynaklanır. Bu tip genel olarak 2 yaşın altındaki çocukları etkiler. Gövdede, bacaklarda ve kollarda orta ila büyük boyutlu sıvı dolu bulunan ağrısız kabarcıklarla karakterizedir. Kabarcık etrafındaki cilt kırmızı ve kaşıntılıdır.
Sıklıkla hızla yayılırlar ve sonunda patlarlar ve sarı bir kabuk bırakırlar. Kabuk normalde yara izi olmaksızın iyileşir. Kabarcıklar ağrılı değilse de çok kaşıntı gösterebilir ve görüldüğü alanın tamamını kaplayabilir. Çocuğunuzun bu yaralara dokunmaması ve kaşımaması için eldiven kullanımı gibi önlemler alınmalıdır.
Ektima
Ektimaya Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus veya her ikisi neden olabilir. Enfeksiyon daha kalın bir kabuğa sahip, irin dolu küçük yaralar oluşturur. Fakat ektima deride diğer impetigo formlarından daha derinlere iner ve daha şiddetli olabilir. Ektimaya bazen şişmiş lenf düğümleri eşlik edebilir.
Ektima kabarcıkları ağrılı olabilir ve çapı 0.5 ila 3 santimetreye kadar değişebilir. Bu yaralar kırmızımsı-mor deri ile çevrili kalın bir kabuğa sahip olur. Çoğunlukla kalçalarda uyluklarda, bacaklarda, ayak bileklerindeve ayaklarda görülür.
Kabarcıklar ülserlere veya açık yaralara yol açabilir. Ektima lezyonları yavaşça iyileşir ve iyileşdikten sonra izler bırakabilir. Diyabet veya zayıflamış bağışıklık sistemi olan insanların ektima geliştirme olasılığı daha yüksektir.
İmpetigonun Nedenleri
İmpetigo’ya staphylococcus aureus ve streptococcus pyogenes bakterileri neden olur. Her iki bakteri türü de insan derisi üzerinde zararsız olarak bulunurlar, fakat bir kesik veya yara olduğunda enfeksiyona neden olabilirler.
Erişkinlerde impetigo, genellikle dermatit (cilt iltihabı) gibi başka bir deri rahatsızlığına bağlı olarak da görülebilir. Çocuklar da genellikle kesik veya böcek ısırması sonrasında enfekte olurlar. Bununla birlikte herhangi bir belirgin cilt hasarı olmadan da enfekte olabilirler.
İnsanlar çarşaf, havlu, oyuncak ve kıyafet gibi enfekte bir kişinin temas ettiği şeylere dokunarak enfekte olabilir. Enfekte olan kişidende başkalarına kolayca bulaşabilir.
Staphylococcus aureus ve streptococcus pyogenes bakterileri impetigonun cilde yayılmasına neden olan bir toksin üretir. Toksin, cilt hücrelerinin bir arada tutulmasına yardımcı olan bir proteine saldırır. Bu protein zarar gördüğünde bakteri hızla yayılabilir.
Enfeksiyonun başlayabileceği iki yol vardır:
- Birincil (primer): Bakteriler normal deri üzerinde bir kesik, böcek ısırması veya diğer lezyon yoluyla cildi istila eder.
- İkincil (secondary): Bir deri enfeksiyonu veya egzama ve uyuz yüzünden cilt bariyeri bozulmuştur, bu durumda bakteriler cildi istila edebilir.
Risk Faktörleri
Aşağıdaki faktörler impetigo riskini artırabilir.
- Yaş: Bu enfeksiyon en sık 2-5 yaş arası çocuklarda görülür.
- Kalabalık ortamlar: Okullarda ve çocuk bakımı ortamlarında kolayca yayılır.
- Sıcak ve nemli hava: İnfantigo enfeksiyonları yaz aylarında daha sık görülür.
- Bazı sporlar: Futbol veya güreş gibi cilt temasını içeren sporlara katılım, infantigo gelişme riskinizi artırır.
- Cilt travması: Su çiçeği, böcek ısırığı, aşınma, laserasyon, termal yanma, dermatit ve cerrahi yaralanmalar da riski artırabilir.
Bakterilere ilk maruz kaldıktan 4 ila 10 gün arasında belirtiler görülmez. Genel olarak bu ilk günlerde insanlar enfekte olduklarını bilmedikleri için başkalarına da bulaştırırlar.
Uzmanlar, bağışıklık sistemleri henüz tam olarak gelişmediği için çocukların enfekte olma ve semptomlar gösterme olasılıklarının daha yüksek olduğunu söylüyor.
Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
- Yaraların bir haftadan fazla sürmesi
- Yaralarda şişkinlik ve sızlanma
- Ateş
Bunlardan herhangi birinin olması durumunda doktora gitmeniz gerekiyor. Enfeksiyon vücudun diğer bölgelerine veya kana dolaşmış olabilir, bu nedenle çocuğunuzun kan testleri ve antibiyotiklere ihtiyacı olabilir.
Antibiyotikleri kullandıktan sonra çocuğunuz iyileşse bile doktorunuzun tavsiye ettiği süre boyunca antibiyotikleri kullanmaya devam etmek önemlidir, çünkü cilt iyileştikten sonra antibiyotiklerin enfeksiyonu öldürmeye devam etmeleri gerekiyor.
Nasıl Teşhis Edilir?
Etkilenen bölgeyi inceleyerek teşhis etmek oldukça kolaydır. Doktor muhtemelen hastaya (veya ebeveyne) etkilenen bölgedeki son kesikler veya böcek ısırıklarının olup olmadığı hakkında soru soracaktır.
Doktor, ayrıca kabuklu bir alanda pamuklu bir çubuk ile nazikçe silip bu çubuğu laboratuvara gönderir. Sonucunda hangi mikropun impetigoya neden olduğunu ve hangi antibiyotiğin kullanılacağına karar verir.
Bu sonuçlar aynı zamanda zona gibi başka bir enfeksiyonun olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.
İmpetigo Tedavisi
Tedavinin amacı iyileşmeyi hızlandırmak, cildin görünümünü iyileştirmek, komplikasyonları ve enfeksiyonun yayılmasını önlemektir. Tedavi impetigo türüne ve semptomların ciddiyetine bağlı olacaktır.
Topikal Antibiyotikler
Antibiyotikler deriye doğrudan uygulanır. Doktor bazı merhemler reçete edebilir. Merhem uygulanmadan önce antibiyotiğin daha etkili olabilmesi için kabukların hafifçe alınması gerekir.
Topikal bir antibiyotik uygulamadan önce etkilenen cilt bölgelerini ılık sabunlu su ile yıkamak önemlidir. Mümkünse krem uygularken lateks eldiven kullanılmalıdır ve sonradan eller iyice yıkanmalıdır. Hasta genel olarak tedaviye 7 gün içinde yanıt vermelidir.
Ağız Yoluyla Alınan Antibiyotikler
İmpetigo daha çok yayılırsa veya hasta topikal antibiyotiklere cevap vermezse ek olarak oral antibiyotikler reçete edilir. Antibiyotik türü şiddetin ve enfeksiyonun yanı sıra hastanın tıbbi durumu ve herhangi bir alerjisi olup olmadığı gibi diğer faktörlere bağlıdır.
Bir antibiyotik kullanımı yaklaşık 7 gün sürer. Belirtileri erken temizlese bile buna devam edilmelidir. Çocuklar antibiyotik tedavisine başlandıktan 24 saat sonra ya da yaralar sertleşip iyileştiğinde okula geri dönebilir.
Komplikasyonlar
Çok nadir durumlarda komplikasyonlar meydana gelebilir ve bunlar ciddi olabilirler. Çocuğunuzda semptomların kötüleştiğini gören herhangi bir ebeveyn derhal doktora başvurmalıdır.
- Cellulitis: Enfeksiyon derinin daha derinine girdiğinde cellulitis ortaya çıkabilir bu da kırmızı, kızarıklık, ateş ve ağrı gibi belirtilere neden olabilir.
- Damlacık Tarzı Sedef (guttat psoriasis): Vücudun tüm bölgelerinde kırmızı, pul pul dökülmüş cilt lekeleri ile karakterize edilen bir çeşit sedeftir. Bulaşıcı değildir ve bir bakteriyel enfeksiyon (özellikle boğaz enfeksiyonu) sonrasında çocuklarda ve gençlerde görülebilir.
- Kızıl (scarlet fever): A grubu streptokokun neden olduğu ve vücutta ince pembe bir döküntü ile karakterize nadir bir bakteri enfeksiyonudur. Hastada ayrıca bulantı, kusma ve ağrı da gösterebilir.
- Bakteriyemi veya sepsis: Kandaki bir bakteri enfeksiyonudur. Hastada ateş, muhtemelen hızlı nefes alma, kusma, konfüzyon ve baş dönmesi olacaktır. Bu hayatı tehdit eden bir enfeksiyondur ve derhal hastaneye kaldırılması gerekir.
- Streptokoksik glomerülonefrit: Böbreklerdeki küçük damarlarında görülebilen bir enfeksiyondur ve ölümcül olabilir. İmpetigo’nun bu komplikasyonu çok nadirdir. Semptomlar koyu renkli idrar ve hipertansiyonu içerir. Hastalar genellikle kan basıncının izlenebilmesi için hastaneye kaldırılmalıdır.
İnfantigoyu Önlemek İçin İpuçları
İyi hijyen, impetigonun gelişme veya yayılma riskini azaltmanın en iyi yoludur. Kesilmeler, sıyrıklar, sülük yapışmaları ve böcek ısırıkları derhal yıkanmalı ve temiz tutulmalıdır. Birisinin aspirasyonu varsa eşyalarını diğer insanlardan uzak tutmak ve sıkı hijyen önlemlerini almak önemlidir.
Aşağıdaki önlemler başkalarına ve hastanın vücudunun diğer bölümlerine enfeksiyon yayılmasını önlemeye yardımcı olacaktır:
- Çocuğunuzu her gün kontrol edin ve yaraları temizleyin.
- Yaraları hafifçe ılık su ve yumuşak bir bezle yıkayın.
- Kabuk çıkana kadar yaraları sürekli olarak yıkamaya devam edin.
- Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için yaraları bir bezle örtün.
- Hastanın giysilerini, yatak takımı, havlu ve diğer malzemeleri her gün yıkanmalıdır.
- Çocuğunuzun tırnaklarını kısa tutun ve temizleyin.
- Antibiyotik merhem uygularken eldiven giyilmeli ve daha sonra eller iyice yıkanmalıdır.
- Cilde veya yaralara dokunmadan önce ve sonra ellerinizi yıkayın.
- Çocuğunuzun ellerini sık sık yıkayın (özellikle yaralara dokunursa).
İmpetigo İçin Doğal Tedaviler (Ev İlaçları)
Beyaz Sirke
Beyaz sirke etkilenen bölgeyi temiz tutar, böylece cilt yaralarının iyileşmesini sağlar.
Kullanımı: 1 çorba kaşığı beyaz damıtılmış sirkeyi 2 bardak ılık suda karıştırın. Daha sonra, öngörülen antibiyotik tedavinizi uygulamadan önce enfekte olmuş cildi bu çözeltiyle yıkamak için bir pamuk top kullanın. Günde 2 ila 3 kez tekrarlayın.
Isı Tedavisi
Sıcak sudan gelen ısı bakteri oluşumunu azaltır, cildi temizler ve detoksifiye edici bir madde olarak işlev görür.
Kullanımı: Temiz bir bezi sıcak suya batırın ve ardından fazla sıvıyı sıkarak bezi lezyona uygulayın. Bunu günde 3-4 kez tekrarlayın.
Çay Ağacı Yağı
Çay ağacı yağı, bu bakteriyel enfeksiyonun yayılmasını durdurabilen hem antimikrobiyal hem de anti-enflamatuar özelliklere sahiptir. Geleneksel tıpta yüzlerce yıldır kullanılan çay ağacı yağının faydaları ve kullanımları yaygın olarak kabul görmektedir. Sivilce, egzama, sedef hastalığı, saçkıran tedavisi ve cilt enfeksiyonları tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Kullanımı: Bir çorba kaşığı zeytinyağına birkaç damla çay ağacı yağı ekleyin. Kombine yağı etkilenen bölgelerine uygulayın ve 15 dakika sonra ılık suyla yıkayın.
Uyarı: Dermatit veya cilt tahrişine neden olabileceğinden küçük çocuklarda çay ağacı yağı kullanmaktan kaçının.
Sarımsak
Sarımsak başka bir büyük bakteri savaşçısıdır ve impetigo olan çocuklar için çok güvenlidir. Impetigo vakalarında sarımsak, şişliği, kaşıntıyı ve ağrısı azaltabilir. Sarımsak özleri, impetigo’ya neden olan her iki bakteri suşunu da bastırabilir.
Kullanımı: Topikal kullanım için bir çözelti, 2 yemek kaşığı susam yağı ısıtılarak ve 2 ya da 3 kıyılmış sarımsak dişinin kızartılmasıyla elde edilebilir. Sonra soğutun ve yağı süzün. Bu çözeltiyi etkilenen bölgeye birkaç gün süreyle günde bir veya iki kez uygulayın.
Uyarı: Cildin tahriş olmasına neden olabileceğinden, küçük çocuklarda sarımsak kullanmaktan kaçının.
Aloe Vera
Aloe vera muazzam iyileştirici güçlere sahiptir. Antimikrobiyal ve antienflamatuar olan aloe vera bakteri enfeksiyonuna karşı savaşabilir ve kaşıntıyı azaltabilir. Ayrıca, aloe vera cildi nemlendirerek kurumuş impetigo lezyonlarından kurtulmanıza da yardımcı olabilir.
Kullanımı: Taze bir aloe veranın jel özütü doğrudan etkilenen cilde uygulanır ve en az 30 dakika bekletilir. Bir hafta boyunca günde 2 veya 3 kez tekrar uygulayın. Ayrıca, yüksek miktarda aloe özü içeren bir merhem de deneyebilirsiniz.
Ekinezya
Ekinezya antiviral ve antibiyotik özelliklere sahiptir. Bu bitki, infantigonun yayılmasını önlemede eşsiz özelliklere sahiptir.
Kullanımı: Bu bitki su ile karıştırılır ve daha sonra elde edilen çözelti etkilenen vücut kısmına uygulanır.
Kaynaklar ve Referanslar:
1: Impetigo – symptoms and causes
2: Impetigo symptoms, causes, and treatment
