Nazofarenks Kanseri Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Nazofarenks kanseri (nasopharyngeal cancer), burun boşluğunda ve farenksde (yutak) ortaya çıkan bir kanser türüdür. Nazofaringeal karsinoma (NPC), geniz kanseri, nazofarenks karsinomu ve üst yutak kanseri olarak da adlandırılan nazofarenks kanseri, burun arkasındaki boğazın üst kısmı olan nazofarenks (geniz) dokularında oluşur.

Çoğu nazofarenks kanseri skuamoz hücreli karsinomlardır ve nazofarenksi kaplayan yassı hücrelerden başlar. Epstein-Barr virüsü ile güçlü bir şekilde ilişkili olan bu tümörler kafatasının tabanına yayılabilir ve sinir felcine neden olabilir. Bu da yüzdeki kasların felce uğramasına veya çene hareketinde güçlük çekilmesine neden olur.

Nazofaringeal karsinomalar ayrıca akciğer, kemik veya karaciğer gibi daha uzak bölgelere de yayılabilirler.

Nazofarenks Kanseri Ölüm Riski

Bu kanser türü nadirdir ve belirgin bir belirtisi olmadığından, tümörü algılamak ve teşhis etmek uzun zaman alabilir. Hastalığın erken fark edilmesi önemlidir. Nazofaringeal karsinoma erken bir safhada keşfedilirse tedavi oranı çok yüksek olur. İlk evrede keşfedilen bir kanserli hastanın iyileşme oranı yaklaşık % 80’dir.

Tedavi edilmediğinde, nazofaringeal kanser vücudun diğer bölgelerine yayılabilir (metastaz yapar) ve ölüme yol açabilir.

Bilgicik: Nazofarenks kanseri, Çinli (özellikle güney Çinli) ve Kuzey Amerika’ya göç eden Çinli göçmenler de dahil olmak üzere Güneydoğu Asya kökenli insanlar arasında en sık görülen kanserlerden biridir.

Nazofarenks Kanserinin Nedenleri Nelerdir?

Nazofarenk kanserinin kesin nedeni henüz bilinmiyor. Fakat herpes ailesinin bir parçası olan yaygın bir virüs olan Epstein-Barr virüsü (EBV) bu kanser tipiyle ilişkilendirilmiştir.

EBV enfeksiyonu yaygındır, ancak EBV olan herkes nazofarenks kanseri olmaz. Çünkü vücudun bağışıklık sistemi virüsü yok eder. Ancak bazen (nadiren) virüsün genetik materyali (DNA), nazofarenks hücrelerindeki DNA’yla karışır. DNA’daki değişim, hücrelerin büyümesine ve anormal şekilde bölünmesine neden olur ve kansere neden olur.

Ayrıca insan papilloma virüsüne (HPV) maruz kalmak da nazofarenks kanseri geliştirme riskini artırabilir.

Risk Faktörleri

Nazofaringeal karsinom gelişme riskini artıran bazı faktörler:

• Cinsiyet: Nazofaringeal karsinom erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür.

• Yaş: Nazofarenks kanseri her yaşta ortaya çıkabilir ancak en sık 30 ila 50 yaş arası yetişkinlerde teşhis konur.

• Aile öyküsü: Bir aile üyesinde nazofaringeal karsinoma varsa bu kansere yakalanma riskinizi arttırır.

• Tuzla işlenmiş gıdalar: Balık ve korunmuş sebzeler gibi tuzla kürlenmiş gıdaları pişirirken buharda salınan kimyasal maddeler burun boşluğuna girebilir ve bu da nazofaringeal karsinoma riskini arttırır. Ayrıca erken yaşta bu kimyasallara maruz kalmak riski daha da arttırabilir.

• Epstein-Barr virüsüne maruz kalma: Epstein-Barr virüsü, nazofaringeal kanser ve lenfoma da dahil olmak üzere bazı kanserler ile ilişkilendirilmiştir.

• Yaşam biçimi: Sigara içenlerde nazofaringeal karsinom gelişme riskinin daha yüksek olduğu düşünülmektedir. Baş-boyun kanserlerinin % 85’i tütün ürünlerinin kullanımıyla bağlantılıdır.

• Çevresel faktörler: Toz ve dumana aşırı miktarda maruz kalma da NPC riskini artırabilir.

• Esrar: Son zamanlarda yapılan araştırmalar, esrar kullananların baş ve boyun kanseri için daha yüksek risk altında olabileceğini düşündürmektedir.

Nazofarenks Kanseri Belirtileri

Erken evrelerde, nazofaringeal karsinom herhangi bir belirti oluşturmaz. Bu yüzden nazofaringeal kanseri olan birçok insan kanser ileri bir aşamaya gelene kadar hiçbir belirtiyle karşılaşmaz. Nazofaringeal karsinomun muhtemel belirgin semptomları şunları içerir:

• Boyunda şişmiş bir lenf düğümünün oluşturduğu topak
• Kulaklarda çınlama veya kulakta dolgunluk hissi
• Tükürükte kan
• Burun tıkanıklığı ve kanaması
• İşitme kaybı (genellikle tek taraflı)
• Yüzde uyuşma, ağrı veya felç
• Sık kulak enfeksiyonları
• Çift görme
• Hipernazal konuşma
• Nefes darlığı
• Baş ağrısı

Nasıl Teşhis Edilir?

• Tıbbi öykü: Sağlık geçmişi, belirtileriniz, risk faktörlerinizin ve geçmişteki tüm tıbbi olaylar hakkında sorular sorulur.

• Fiziki muayene: Fiziksel muayene, doktorunuzun nazofarengeal kanser bulgularını aramasına izin verir. Fiziksel bir muayene sırasında doktorunuz boyun bölgesini, ağız, boğaz ve burun boşluğunu inceler.

• Endoskopi: Endoskopi, genizin içini incelemek, doku örnekleri toplak ve kanserin ne kadar ilerlediğini öğrenmek için yapılır.

• Görüntüleme taramaları: Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taramaları veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları, tümörleri kontrol etmek, boyutunu öğrenmek ve kanserin yayılıp yayılmadığını belirlemek için kullanılabilir.

• Panendoskopi: Genel anestezi altında burun ve boğazınızın daha ayrıntılı bir şekilde incelenmesi için birbirine bağlı bir dizi küçük teleskoplar kullanılarak gerçekleştirilir.

• EBV antikor testi: Doktorunuz, Epstein-Barr virüsünün (EBV) varlığını kontrol etmek için laboratuvar testleri isteyebilir.

• Biyopsi: Panendoskopi sırasında küçük bir doku numunesi alınıp incelenebilir.

Nazofarenks Kanseri Evreleri

Nazofarenks kanseri teşhisi konulursa, kanserin yayılıp yayılmadığını ve nerede olduğunu belirlemek için başka testler yapılacaktır. Buna evreleme denir.

Nazofarenks kanseri, Evre 0’dan (en erken evre) Evre 4’e (en ileri evre) kadar evrelenir. Sayı ne kadar düşük olursa, kanser vücudun diğer bölgelerine o kadar az yayılmıştır.

• Evre 0: Aşama 0 in situ karsinom olarak adlandırılır. Bazı doktorlar buna kanser öncesi demeyi tercih ediyor.

İn situ, kanser hücrelerinin sadece nazofarenksin astarının yüzey tabakasında olduğu anlamına gelir. Hücreler yakındaki dokuya, lenf düğümlerine veya vücudunuzdaki başka herhangi bir yere yayılmamışlardır.

Hücreler henüz yayılmamış olsa da, eğer tedavi edilmezse, istilacı bir kansere dönüşme olasılıkları yüksektir.

• Evre 1: Yakındaki dokulara, lenf bezlerine veya vücudun uzak kısımlarına yayılmayan erken evre kanserdir.

• Evre 2: Yakındaki dokulara ve lenf bezlerine yayılmış, ancak vücudun uzak bölgelerine yayılmayan nazofarenks kanseridir.

• Evre 3 ve 4: Kanser nazofarenksin ötesine yayılmış ve kranial sinirlere, hipofarinks (boğazın alt kısmı), kafatasının veya çene kemiğinin etrafındaki alanlara ve / veya göz çevresindeki kemiğe yayılmış olabilir.

Kanser ayrıca, boynun bir veya iki tarafındaki bir veya daha fazla lenf düğümüne ve / veya farenksin arkasındaki lenf düğümlerine yayılmış olabilir.

Nazofarenks Kanseri Tedavisi

Nazofarenks kanseri tedavisi genellikle radyoterapi veya radyoterapi ile kemoterapi kombinasyonu ile başlar.

Radyasyon Tedavisi

Radyoterapi nazofaringeal kanser için en yaygın kullanılan tedavi yöntemidir. Çok erken evre kanser tedavisinde kendi başına kullanılabilir veya daha ileri kanserler için kemoterapi ile birlikte kullanılabilir.

Çoğu durumda nazofarigeal kanseri için harici radyoterapi (eksternal radyoterapi) kullanılır. Eksternal radyoterapi, ışın kaynağı ile ışınlanan dokunun arasında mesafe olması anlamını taşır. Nazofaringeal kanserde, yoğunluk modülasyonlu radyasyon terapisi (IMRT) adı verilen ileri bir dış radyoterapi formu kullanılır.

Radyasyon onkolojisi uzmanının, hastanın ve hastalığın durumuna göre planladığı tedavinin Co-60 veya Lineer Akseleratör (Linac) cihazları ile, hastaya dışarıdan ve belli bir mesafeden uygulanması esasına dayanır. Bu, çevredeki sağlıklı doku üzerindeki etkiyi en aza indirirken, tümöre verilen dozun maksimize edilmesine yardımcı olur.

Verilecek radyasyonun toplam dozu küçük ve eşit dozlara bölünerek, günlük seanslar halinde haftanın 5 günü uygulanır. Tedavi süresi 1 günden 8 haftaya kadar değişebilen uygulamalar mevcuttur. Harici radyoterapide x ışınları veya fotonlar kullanılır. Işınların içerdiği enerji arttıkça, ışın dokunun daha derinlerine nüfuz eder.

Stereotaktik radyoterapi de radyoterapiyi harici olarak vermenin başka bir yoludur ve kanserin geri döndüğü belirli bir alanı hedeflemek için kullanılabilir.

Bazı durumlarda nazofarenks kanseri ilk tedaviden sonra geri döndüğünde dahili radyoterapi de gerekli olabilir. Bir radyoaktif kaynak birkaç dakika ile birkaç gün süreyle kanserli bölgeye veya yakınına yerleştirilir. Sahip olduğunuz tedavinin türüne bağlı olarak, kısa bir süre hastanede kalmanız gerekebilir.

Radyoterapinin kendisi ağrısızdır ancak bazı önemli yan etkilere neden olabilir:

• Tedavi alanında kızarıklık ve ağrılı cilt
• Genel olarak hasta hissetmek
• Tad hissinde değişiklikler
• Ağız kuruluğu (kserostomi)
• İşitme kaybı
• Saç dökülmesi

Bu yan etkiler genellikle geçicidir, ancak bazıları kalıcı olabilir.

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için çeşitli kimyasalların kullanıldığı bir ilaç tedavisidir. Kemoterapi ilaçları hap şeklinde, damar yoluyla veya her ikisi ile verilebilir. Kemoterapi nazofaringeal karsinomayı üç şekilde tedavi etmek için kullanılabilir:

• 1: Radyoterapi ile aynı anda kemoterapi: İki tedavi bir araya getirildiğinde, kemoterapi radyasyon terapisinin etkinliğini arttırır. Bu kombine tedavi, kemoradyoterapi olarak adlandırılır. Bununla birlikte, kemoterapinin yan etkileri, radyasyon tedavisinin yan etkilerine ilave edilmekte ve buna eşlik eden tedavinin tolere edilmesi daha zor olmaktadır.

• 2: Radyoterapi sonrası kemoterapi: Doktorunuz, radyoterapi sonrası kemoterapi önerebilir. Kemoterapi, asıl tümörden ayrılmış ve başka yerlere yayılmış olanlar da dahil olmak üzere, vücudunuzdaki geriye kalan kanser hücrelerini yok etmek için kullanılır.

• 3: Radyoterapi öncesi kemoterapi: Neoadjuvan kemoterapi, radyoterapi öncesi verilen kemoterapi tedavisidir.

Radyoterapi gibi, kemoterapi de aşağıdaki gibi önemli yan etkilere neden olabilir:

• Genek olarak hasta hissetmek
• İshal
• Ağızda ağrı
• Yorgunluk

Bu yan etkiler genellikle geçicidir, ancak kısırlık (infertilite) gibi daha uzun vadeli sorunlar da görülebilir.

Ameliyat

Cerrahi, tümörün sinir ve kan damarlarına yakın konumu nedeniyle genellikle nazofaringeal karsinom için bir tedavi olarak kullanılmaz. Bunun nedeni göz ve diğer yakın yapıların zarar görebilmesidir. Ancak bazı durumlarda cerrahi, nazofarenkstan bir tümörü çıkarmak için kullanılabilir.

Nazofaringeal karsinoma doğrudan Endoskopik Endonazal Yaklaşım (EEA) kullanılarak yaklaşılabilir. Bu en son teknoloji, minimal invaziv yaklaşım, cerrahların açık bir kesi yapmadan burnun doğal koridoru aracılığıyla tümöre erişmesini sağlar. Bu işlemle tümöre ulaşan cerrahlar burun deliklerinden tümörü çıkarabilirler.

Palyatif Terapi

Palyatif tedavi, kanseri tedavi etmeye çalışmak yerine semptomları önlemeyi veya hafifletmeyi amaçlayan tedavidir. Bu tür tedavinin temel amacı hastanın konforunu ve yaşam kalitesini iyileştirmektir.

Tedavi Sonrası Görülen Ağız Kuruluğu İle Başa Çıkma

Nazofaringeal karsinom için radyoterapi genellikle ağız kuruluğuna (kserostomi) neden olur. Ağzın kuru olması rahatsız edici bir durum olabilir. Ayrıca ağız kuruluğu ağzınızda sık enfeksiyonlara, yeme, yutma ve konuşmada güçlüklere neden olabilir.

Aşağıdaki önerilere uyarak ağız kuruluğundan ve komplikasyonlarından bir miktar kurtulabilirsiniz:

• Yumuşak kıllı bir diş fırçası kullanarak dişlerinizi her gün birkaç kez hafifçe fırçalayın.

• Yemekten sonra ağzınızı ılık bir tuzlu su çözeltisiyle yıkayın.

• Ağzınızı su veya şekersiz şekerlemelerle nemlendirin. Ağzınızı nemlendirmek için gün boyunca su için. Ayrıca

• Tükürük üretimi için şekersiz sakız veya şekersiz şekerlemeler deneyin.

• Kuru gıdalardan kaçının. Kuru gıdaları tüketmeniz durumunda sos, et suyu, tereyağı veya süt ile nemlendirin.

• Asitli veya baharatlı yiyecek ve içeceklerden kaçının. Ağzınızı tahriş etmeyecek gıdalar ve içecekleri seçin.

Komplikasyonlar

• Kanserde büyüme: Gelişmiş nazofaringeal karsinom, boğaz, kemik ve beyin gibi yakın yapıları istila edebilecek kadar büyürse başka komplikasyonlara da neden olabilir.

• Kanserin yayılması: Nazofarengeal karsinom sıklıkla nazofarenksın ötesine yayılır (metastaz yapar). Nazofaringeal karsinomlu insanların çoğunda bölgesel metastaz vardır. Bu da başlangıçtaki kanser hücrelerinin, boyundaki lenf nodları gibi yakın bölgelere yayılması anlamına gelir. Vücudun diğer alanlarına yayılmış kanser hücreleri (uzak metastazlar) en sık kemiklere, akciğerlere ve karaciğere gider.

• Orşit: Erkeklerde testislerde ağrı veya topaklar görülebilir ve skrotumda şişme olabilir. Bununla birlikte nadiren de olsa kısırlık sorunlarına da neden olabilir.

• Meningoensefalit: Meningoensefalit merkezi sinir sisteminin enfeksiyonudur. Kalıcı hasara neden olmaz.
• Pankreas iltihabı (pankreatit): Karın ağrısı, bulantı ve kusma görülür.

• İşitme kaybı: Bir veya her iki kulakta kalıcı olabilen işitme kaybı çok nadir görülen bir komplikasyondur.

Nazofarenks Kanserini Engelleme

Nazofaringeal karsinomayı önlemenin kesin bir yolu yoktur. Fakat nazofaringeal karsinom riskinden endişeleniyorsanız, hastalığa yol açan faktörlerden ve alışkanlıklardan kaçınmayı düşünebilirsiniz.

Örneğin, aşırı tuzlu gıdaların miktarını azaltabilir veya bu tuzlu gıdalardan tamamen kaçınabilirsiniz.. Ayrıca kanser riskinizi azaltmak için bol taze meyve, yeşil sebze ve diğer C vitamini kaynaklarını tüketmeye özen gösterin.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is nasopharyngeal cancer?
2: Nasopharyngeal cancer treatment
3: Nasopharyngeal carcinoma
4: About nasopharyngeal cancer
5: Nose and throat cancer (nasopharyngeal carcinoma)