Alagille Sendromu Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Alagille sendromu (Alagille syndrome), karaciğer, kalp, iskelet, gözler ve böbrekler dahil olmak üzere vücudun birden fazla organ sistemini etkileyebilen nadir bir genetik hastalıktır.

Alagille sendromunun en önemli özelliklerinden biri, safra kanallarındaki anormalliklerin neden olduğu karaciğer hasarıdır. Bu kanallar karaciğerden safra kesesine ve ince bağırsağa safra (yağları sindirmeye yardımcı olur) taşır. Alagille sendromunda, safra kanalları dar, kusurlu olabilir ve sayı olarak azalabilir (safra kanalı yetersizliği).

Karaciğer, vücuttaki atıkları uzaklaştırmaya yardımcı olmak için safra yapar. Aynı zamanda yağları ve yağda çözünen A, D, E ve K vitaminlerini sindirmeye yardımcı olur. Vücut bu vitaminleri sadece yediğiniz yiyeceklerden elde edilen yağ ile birleştirildiklerinde kullanabilir.

Safra kanalları, safrayı karaciğerinizden dışarı taşıyan kanallardır. Bu kanallardan yeterli miktarda yoksa veya şekil bozuklukları varsa, safra karaciğerinizde birikir. Bu birikme karaciğer dokularına zarar verir ve nihayetinde karaciğerinizin bozulmasına neden olabilir.

Alagille sendromunda karaciğer hasarından kaynaklanan belirti ve semptomlar, ciltte ve gözlerin beyazlarında sarımsı bir renk tonu (sarılık), ciltte kaşıntı ve ciltte kolesterol birikintilerini (ksantomalar) içerebilir.

Alagille sendromu ayrıca kalpten akciğerlere kan akışında bozulma (pulmoner arter stenozu) dahil olmak üzere çeşitli kalp problemleriyle de ilişkilidir.

Alagille sendromlu insanlar geniş, belirgin bir alın, derin gözler ve küçük, sivri bir çene de dahil olmak üzere farklı yüz özelliklerine sahip olabilirler. Bu bozukluk, beyin ve omurilik (merkezi sinir sistemi) ve böbreklerdeki kan damarlarını da etkileyebilir. Etkilenen bireyler, bir röntgende görülebilen omurga kemiklerinin (vertebra) alışılmadık bir kelebek şekline sahip olabilirler.

Alagille sendromlu bazı insanlar, Fallot tetralojisi gibi bir kalp kusuru veya karakteristik bir yüz görünümü gibi bozukluğun izole belirtilerine sahip olabilir. Bu kişilerin karaciğer hastalığı veya bozukluğun tipik diğer özellikleri yoktur.

Alagille Sendromu Ne Kadar Yaygındır?

Alagille sendromu erkekleri ve kadınları eşit sayıda etkiler. Alagille sendromu insidansının genel popülasyondaki 30.000-45.000 kişide yaklaşık 1 olduğu tahmin edilmektedir.

Bazı Alagille sendromu vakaları teşhis edilmemiş veya yanlış teşhis edilmiş olabilir, bu da genel popülasyonda Alagille sendromunun gerçek sıklığını belirlemeyi zorlaştırır.

Alagille Sendromunun Nedenleri

Alagille sendromuna iki genden birinde meydana gelen mutasyonlar neden olur. Bu genler JAG1 geni ve NOTCH2 genleridir.

Vakaların yüzde 90’ından fazlasında, JAG1 genindeki mutasyonlar Alagille sendromuna neden olur. Alagille sendromlu bireylerin diğer yüzde 7’sinde JAG1 genini içeren kromozom 20’de küçük genetik materyal delesyonları (silinmeleri) vardır.

Alagille sendromlu birkaç kişide NOTCH2 adı verilen farklı bir gende mutasyonlar vardır. JAG1 ve NOTCH2 genleri, embriyonik gelişim sırasında komşu hücreler arasında “Notch sinyali” adı verilen etkileşimleri tetiklemek için birbirine uyan proteinler yapmak için talimatlar sağlar.

Bu sinyal, hücrelerin gelişmekte olan embriyoda vücut yapıları oluşturmak için nasıl kullanıldığını etkiler. JAG1 genindeki veya NOTCH2 genindeki değişiklikler muhtemelen “Notch sinyal yolağını” bozar.

Sonuç olarak gelişim sırasında, özellikle safra kanallarını, kalbi, vertebral kolonu (omuriliği) ve bazı yüz özelliklerini etkileyen hatalar ortaya çıkabilir.

Alagille Sendromu Nasıl Kalıtılır?

Bu durum otozomal dominant (baskın) bir şekilde kalıtsaldır. Bu, anormal (değişmiş) veya silinmiş genin bir kopyasının hastalığa neden olmak için yeterli olduğu anlamına gelir.

Vakaların yaklaşık yüzde 30 ila 50’sinde, etkilenen bir kişi mutasyon veya silinmeyi etkilenen bir ebeveynden miras alır. Diğer vakalar, gendeki yeni mutasyonlardan veya üreme hücrelerinin (yumurta veya sperm) oluşumu sırasında veya erken fetal gelişimde rastgele olaylar olarak ortaya çıkan kromozom 20’deki genetik materyalin yeni silinmesinden kaynaklanır. Bu vakalar, ailelerinde bozukluk öyküsü olmayan kişilerde ortaya çıkar.

Alagille Sendromu Belirtileri

Bu hastalık ile ilişkili sorunlar genellikle bebeklik veya erken çocukluk döneminde belirginleşir. Semptomlar fark edilmeyecek kadar hafif veya kalp ve / veya karaciğer nakli gerektirecek kadar şiddetli olabilir. Belirtiler şunları içerebilir:

• Karaciğer problemleri: Alagille sendromunun en önemli özelliklerinden biri safra kanallarındaki anormalliklerin neden olduğu karaciğer hasarıdır. Bu kanallar, karaciğerden safra kesesine ve ince bağırsağa kadar yağları sindirmeye yardımcı olan safra taşır.

Alagille sendromunda safra yolları dar, biçimsiz ve sayıca azalabilir. Bu, karaciğerin düzgün çalışmasını engelleyen bir safra birikmesine neden olur. Bu, sarılık, cilt kaşıntısı ve deride kolesterol birikintilerine (ksantomlar) neden olabilir.

• Beslenme sorunları: Safra, yağ ve yağda çözünen vitaminlerin sindirimi ve emilimi için önemli olduğundan, Alagille sendromlu insanlar yeterli kalori almakta zorlanabilir ve A, D, E ve / veya K vitamini eksiklikleri geliştirebilir. Kalsiyum ve çinko eksiklikleri Alagille sendromu ile de ilişkili olabilir.

Alagille sendromlu birçok insan, karaciğer nakli sonrasında bile beslenme problemleri yaşamaya devam eder, bu da sendromun diğer faktörlerinin rol oynayabileceğini düşündürür. Yetersiz beslenme yavaş büyümeye, ergenliğin gecikmesine ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir.

• Kalp problemleri: Alagille sendromlu birçok birey, iyi huylu kalp üfürümlerinden ciddi yapısal kusurlara kadar değişebilen kalp anormalliklerine sahiptir. Kalp üfürümü, kalp atışı sırasında duyulan ekstra bir sestir.

Alagille sendromlu çocuklarda kalp üfürümlerine genellikle akciğerlerin kan damarlarının daralması (pulmoner arter stenozu) neden olur. Alagille sendromlu bazı çocuklar, en yaygın olanı “Fallot tetralojisi” olan karmaşık kalp kusurlarına sahip olabilir.

• Farklı yüz özellikleri: Alagille sendromlu insanlar, geniş, belirgin bir alın, düz burun, derin set gözler ve küçük, sivri bir çene gibi farklı yüz özelliklerine sahip olabilirler.

• Nörolojik sorunlar: Alagille sendromlu bazı kişilerde zihinsel engeller ve gelişimsel gecikme olabilir.

• Vasküler sorunlar: Alagille sendromu, kafa ve boyundaki kan damarlarının anormallikleri ile ilişkili olabilir, bu da kafatasında veya beyinde spontan (kendiliğinden) veya yaralanmaya bağlı kanamaya veya felce yol açabilir. Alagille sendromu ayrıca vücuttaki diğer kan damarlarının daralmasına (darlığı) veya şişmesine (anevrizmasına) neden olabilir.

• Böbrek sorunları: Bazı çocuklarda böbrek arteri stenozu, lipoid nefrozu veya glomerüloskleroz gibi böbrek fonksiyonlarında bozukluk olabilir.

• Kemik sorunları: İnsanlar omurga kemiklerinin (vertebra) alışılmadık bir kelebek şekline sahip olabilir (kelebek vertebra anomalisi). Bununla birlikte, D vitamini eksikliği raşitizm veya zayıflamış kemiklere ve zayıf büyümeye yol açabilir. Kalsiyum eksikliği ve Alagille sendromunun diğer özellikleri de zayıf büyümeye, anormal şekilli kemiklere ve kemik kırılması riskinin artmasına neden olabilir.

• Göz problemleri: Alagille sendromunda göz anormallikleri yaygındır, ancak çoğunlukla tedavi gerektirmez ve görme kaybına neden olmaz. En yaygın göz bulgusu, gözün yüzeyinde posterior embriyotokson adı verilen ve özel bir göz muayenesi sırasında tespit edilebilen ekstra, dairesel bir çizgidir.

Diğer göz bulguları arasında, gözün renkli kısmının (iris) iplikçiklerinin korneaya anormal olarak bağlı olduğu Axenfeld anomalisi ve retinanın renk değişiklikleri (retinapigmenter değişiklikler) sayılabilir.

• Pankreas yetmezliği: Alagille sendromu pankreas yetmezliğine neden olabilir. Pankreas yetmezliği yetersiz beslenme ve büyümeye neden olabilir.

Nasıl Teşhis Edilir?

Alagille sendromunun tanısı, karakteristik semptomların tanımlanması, ayrıntılı bir hasta öyküsü, kapsamlı bir klinik değerlendirme ve çeşitli özel testlere dayanılarak yapılır.

Alagille sendromunun semptomları oldukça değişkendir, tanı koymak zor olabilir. Karaciğer dokusunun cerrahi olarak çıkarılması ve mikroskobik çalışması (karaciğer biyopsisi) safra kanalı azlığını ortaya çıkarabilir.

Safra kanalı azlığı Alagille sendromunun temel bir özelliği olarak görülmesine rağmen, bu bulgu bozukluğu olan bebeklerde her zaman mevcut değildir.

Bir kişi safra kanalı azlığına ek olarak aşağıdaki beş klinik bulgudan üçüne sahipse Alagille sendromundan şüphelenebilir: Karaciğer hastalığı veya kolestaz semptomları, kalp defekti, iskelet anormalliği, göz anormalliği ve / veya ayırt edici yüz özellikleri.

Karaciğer biyopsisine ek olarak, doktorlar Alagille sendromunun teşhisine yardımcı olmak için başka testler yapabilirler. Bu testler, karaciğer fonksiyonunu belirlemek ve yağda çözünen vitamin eksikliklerini tespit etmek için kan testleri, göz muayenesi ve kelebek vertebra anomalisi gibi karakteristik değişiklikleri tespit etmek için röntgeni içerebilir.

Alagille sendromu tanısı birçok durumda bir JAG1 veya NOTCH2 mutasyonunun varlığını ortaya koyan moleküler genetik test ile doğrulanabilir. Bununla birlikte, Alagille sendromu olan bazı insanlarda, genetik test bir JAG1 veya NOTCH2 mutasyonu ortaya koymayabilir.

Alagille Sendromu Tedavisi

Alagille sendromunun tedavisi yoktur. Bozukluğun yönetimi, komplikasyonları önlemeyi, karaciğerden safra akışını arttırmayı, normal büyüme ve gelişmeyi sürdürmeyi ve kan kolesterol seviyelerini azaltmayı amaçlamaktadır. Tedaviler şunları içerebilir:

İlaçlar: İlaç, safra akışını arttırmak ve kan ve deride safra birikiminin neden olduğu şiddetli kaşıntıyı gidermek için kullanılabilir. Ayrıca hastaların derisinde gelişen sert, beyazımsı nodüllere neden olan yüksek kolesterol seviyelerini tedavi etmek için kullanılabilir.

Vitamin takviyeleri: Safra akışının azalması, çocuğun diyetinden yağ ve vitaminleri emmede zorluklara neden olabilir. Yağda çözünen vitamin takviyeleri (A, D, E ve K) kullanılabilir.

Trigliserit bakımından zengin bebek maması: Safra akışının azalmasına rağmen sindirilebilen bir tür yağ bakımından zengin bebek formülü, bebeklerde yağ emilimine yardımcı olmak için kullanılabilir.

Yüksek kalorili diyet: Alagille sendromlu hastalar genellikle yedikleri kalorileri emmekte zorluk çekerler. Yetersiz beslenme ve büyüme geriliğini önlemek için, çok miktarda protein içeren yüksek kalorili bir diyet önerilebilir.

Karaciğer nakli: Şiddetli Alagille sendromu vakalarında (yani, siroza veya karaciğer yetmezliğine ilerleyen veya diğer tedavilerin başarısız olduğu vakalar), karaciğer nakli gerekebilir.

Kalp, kan damarı ve böbrek anormallikleri dahil Alagille sendromu ile ilişkili olabilecek ek komplikasyonlar standart şekilde tedavi edilir. Bazı durumlarda, bu ameliyat olabilir.

Alagille Sendromunun Komplikasyonları Nelerdir?

• Beyne kanama
• Kemik kırıkları
• Gecikmiş zihinsel veya fiziksel büyüme veya gelişememe
• İshal
• Kalp hastalığı
• Böbrek yetmezliği
• Karaciğer yetmezliği
• Yetersiz beslenme
• Pankreas hastalığı
• Gözlerle ilgili sorunlar
• Ölüm

Alagille Sendromu Hastaları İçin Sonuçlar (Prognoz)

Bir çocuğun uzun vadeli görünümü, Alagille sendromundan ne kadar ciddi şekilde etkilendiklerine bağlıdır. Alagille sendromlu kişilerin yüzde 10-30’u sonunda ileri karaciğer hastalığına yakalanır ve karaciğer nakline ihtiyaç duyar.

Bununla birlikte, tedavi seçenekleri arttıkça bu duruma sahip insanlar, özellikle de durum erken teşhis edilirse, daha uzun, daha rahat bir yaşam sürerler. Çocukluk çağında sendrom tanısı konan kişilerin yaklaşık % 75’i en az 20 yaşına kadar yaşar.

Bu Hastalık İçin Kullanılan Diğer İsimler

• ALG
• Alagille’s sendromu
• Alagille-Watson Sendromu
• Arteriyohepatik displazi (AHD)
• Kardiyovertebral sendrom
• Periferik pulmoner stenozlu kolestaz
• Hepatik kanal hipoplazisi
• Hepatofacioneurocardiovertebral sendrom
• İnterlobüler safra kanallarının azlığı
• Watson-Miller sendromu
• Sendromik safra kanalı azlığı

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is Alagille syndrome?
2: About Alagille syndrome
3: Alagille-Watson syndrome
4: Watson Alagille syndrome