Von Hippel-Lindau Sendromu Nedir? Nedenleri, Tedavisi
Von Hippel-Lindau sendromu (Von Hippel-Lindau syndrome), belirli tümör tipleri riskinde artışa neden olan nadir bir genetik bozukluktur.
Bu sendrom ayrıca Von Hippel-Lindau hastalığı, VHL, VHL sendromu ve VHL hastalığı olarak da adlandırılmaktadır.
Bu yazıda: Von Hippel-Lindau sendromu nedir? Belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir? gibi soruların ayrıntılı yanıtlarını bulabilirsiniz.
Von Hippel-Lindau sendromu Nedir?
Von Hippel-Lindau sendromu, vücudun birçok yerinde tümörlerin ve sıvı dolu keselerin (kistler) oluşumu ile karakterize kalıtsal bir hastalıktır. Genellikle genç erişkinlikte ortaya çıkan bu tümörler kanserli veya kansersiz olabilir.
Hemanjioblastom olarak adlandırılan tümörler von Hippel-Lindau sendromunun karakteristiğidir. Hemanjioblastomlar, kan damarlarının astarlarından kaynaklanan iyi huylu tümörlerdir. Tipik olarak kanserli olmasalar da, ciddi veya hayatı tehdit edici komplikasyonlara neden olabilirler.
Beyinde ve omurilikte gelişen hemanjioblastomlar baş ağrısı, kusma, halsizlik ve kas koordinasyonu kaybına (ataksi) neden olabilir.
Hemanjioblastomlar, gözün arkasını kaplayan ışığa duyarlı dokuda (retina) da oluşabilir. Retina anjiyomları olarak da adlandırılan bu tümörler görme kaybına neden olabilir.
Von Hippel-Lindau hastalığı olan kişilerde genellikle böbrekler, pankreas ve genital bölgede kistler gelişir. Ayrıca, renal hücreli karsinom adı verilen bir tür böbrek kanseri ve pankreas nöroendokrin tümörü adı verilen bir pankreas kanseri geliştirme riski de vardır.
VHL sendromu, adrenal bezlerde (her böbreğin üstünde bulunan küçük hormon üreten bezler) en sık görülen feokromositoma adı verilen bir tümör türü ile ilişkilidir. Feokromositomalar genellikle kanserli değildir. Semptomlara neden olmazlar, ancak bazı durumlarda baş ağrıları, panik ataklar, aşırı terleme veya ilaca yanıt vermeyebilecek tehlikeli derecede yüksek kan basıncı ile ilişkilidirler.
Feokromasitomlar özellikle stres veya travma zamanlarında, örneğin ameliyat sırasında, bir kazada veya gebelik sırasında tehlikelidir.
VHL sendromu olan kişilerin yaklaşık yüzde 10’unda, iç kulakta kanserli olmayan tümörler olan endolenfatik kese tümörü gelişir. Bu tümörler bir veya iki kulakta işitme kaybına, kulaklarda çınlamaya (tinnitus) ve denge sorunlarına neden olabilir. Tedavi olmadan, bu tümörler ani derin sağırlığa neden olabilir.
VHL sendromlu kişilerde karaciğer ve akciğerlerde de kanserli olmayan tümörler de gelişebilir.
VHL Sendromu Ne Kadar Yaygındır?
Von Hippel-Lindau sendromunun görülme sıklığının 36.000 kişide 1 olduğu tahmin edilmektedir. Erkekleri ve kadınları ve tüm etnik grupları eşit olarak etkiler ve dünyanın her yerinde meydana gelir.
Von Hippel-Lindau Sendromu Nedenleri
VHL sendromu, kromozom 3’ün kısa kolunda bulunan VHL genindeki mutasyonlardan kaynaklanır.
VHL geni bir tümör baskılayıcı gendir, bu da hücrelerin çok hızlı veya kontrolsüz bir şekilde büyümesini ve bölünmesini engellediği anlamına gelir.
Bu gendeki mutasyonlar, VHL proteininin üretimini önler veya proteinin anormal bir versiyonunun üretimine yol açar. Değişmiş veya eksik bir VHL proteini, hücre sağkalımını ve bölünmesini etkili bir şekilde düzenleyemez. Sonuç olarak, hücreler von Hippel-Lindau sendromunun karakteristiği olan tümörleri ve kistleri oluşturmak için kontrolsüz bir şekilde büyür ve bölünürler.
VHL Sendromu Nasıl Kalıtılır?
VHL genindeki mutasyonlar otozomal dominant (baskın) bir şekilde kalıtsaldır, bu da değişmiş genin bir kopyasının tümör ve kist gelişme riskini arttırmak için yeterli olduğu anlamına gelir.
Von Hippel-Lindau sendromu olan çoğu kişi, genin değişmiş bir kopyasını etkilenen bir ebeveynden devralır. Bununla birlikte, vakaların yaklaşık yüzde 20’sinde değişmiş gen, üreme hücrelerinin (yumurta veya sperm) oluşumu sırasında veya gelişimin çok erken dönemlerinde meydana gelen yeni bir mutasyonun (de novo) sonucudur.
Anormal genin bir kopyasının hastalığa neden olmak için yeterli olduğu diğer otozomal dominant koşulların aksine, VHL geninin iki kopyasının, Von Hippel-Lindau sendromunda tümör ve kist oluşumunu tetiklemek için değişmesi gerekir.
VHL’de, ilk mutasyon anne veya babadan miras alınır ve bu nedenle vücudun tüm hücrelerinde bulunur. Buna “germline mutasyonu” denir. Bir germline mutasyonuna sahip kişinin bir tümör geliştirip geliştirmeyeceği ve tümörün gelişeceği yer, ikinci mutasyonun nerede (hangi hücre tipi) meydana geldiğine bağlıdır.
Örneğin, ikinci mutasyon retinada ise, retina hemanjioblastomu gelişebilir. Beyinde ise, orada bir hemanjioblastom gelişebilir. Tümör gelişim süreci aslında birden fazla büyüme kontrol genlerinde mutasyonlar gerektirir.
VHL geninin her iki kopyasının kaybı süreçteki ilk adımdır. Bu ek mutasyonların elde edilmesine neden olan şey bilinmemektedir. Olası nedenler arasında kimyasal, fiziksel veya biyolojik çevresel riskler veya hücre replikasyonundaki olası hatalar bulunur.
Bir VHL mutasyonunu miras alan hemen hemen herkes, bazı hücrelerde genin ikinci kopyasında bir mutasyon kazanacak ve bu, von Hippel-Lindau sendromunun özelliklerine yol açacaktır.
Ancak, bir germline VHL mutasyonu miras alan bazı kişiler asla kanser geliştirmezler, çünkü genin fonksiyonunu devre dışı bırakmak ve tümör oluşum sürecini başlatmak için gerekli olan ikinci mutasyonu asla almazlar. Bu, kanserin bir ailedeki kuşakları atlamasına neden olabilir. Ancak, gen mutasyonu hala mevcuttur.
Mutasyonu olan kişiler, kanser olup olmadığına bakılmaksızın, mutasyonu çocuğuna aktarma olasılığı %50’dir.
VHL geninin cinsiyet kromozomlarında bulunmadığını hatırlamak da önemlidir. Bu nedenle, mutasyonlar anne ya da baba tarafından miras alınabilir.
Von Hippel-Lindau Sendromu Belirtileri
VHL belirtileri, tümörlerin boyutuna ve konumuna bağlıdır. Genel olarak şunları içerebilirler:
- Baş ağrısı
- Denge ve yürüme problemleri
- Baş dönmesi
- Ekstremite zayıflığı
- Görme problemleri
- Yüksek tansiyon
Nasıl Teşhis Edilir?
VHL’ye özgü tümör tiplerinin tespiti, hastalığı doğru şekilde teşhis etmek için kritik öneme sahiptir. Ailesinde VHL öyküsü olan kişiler için, VHL’ye özgü tek bir tümör tipinin tespiti tanı koymak için yeterli olabilir. Ailesinde hastalık öyküsü bulunmayan hastalar için, tanıyı doğrulamak için en az iki tip VHL tümörü tanımlanmalıdır. Genetik testler ayrıca hastalığın teşhisinde yardımcı olabilir.
Ayrıca tümörleri ve kistleri araştırmak için görüntüleme testleri dahil diğer testlere de ihtiyacınız olabilir.
VHL tanısı konulduktan sonra, herhangi bir semptom ortaya çıkmadan önce sürveyans testine başlamak önemlidir. Çoğu VHL lezyonu küçük olduğunda tedavisi çok daha kolaydır. Sorun kritik bir seviyeye gelene kadar VHL’nin bazı olası komplikasyonları semptomlarla ortaya çıkmaz. Tedavi sadece meydana gelen semptomları durdurabilir; Değişiklikleri tersine çevirmek ve normale dönmek her zaman mümkün değildir.
Bilgicik: Hastalık ilk olarak 20. yüzyılın başında Eugen von Hippel ve Arvid Lindau tarafından tanımlanmıştır.
Von Hippel-Lindau Sendromu Tedavisi
Evrensel bir tedavi önerisi yoktur. Tedavi seçenekleri sadece hastanın toplam durumunun (semptomlar, test sonuçları, görüntüleme çalışmaları ve genel fiziksel durum) dikkatli bir şekilde değerlendirilmesiyle belirlenebilir.
VHL tedavisi, tümörün yeri ve boyutuna göre değişir. Genel olarak tedavinin amacı, tümörleri beyin veya omurilik üzerinde baskı yaparak kalıcı sorunlara neden olacak kadar büyüymeden önce tedavi etmektir. Bu basınç sinir sisteminde beyin omurilik sıvısı (BOS) akışını engelleyebilir, görüşü bozabilir veya sağırlık yaratabilir.
Çoğu VHL vakasının tedavisi genellikle tümörleri zararlı olmadan önce çıkarmak için ameliyatı içerir. Bazı tümörler, odaklı yüksek doz ışınlama ile tedavi edilebilir. VHL’li kişilerin, bozukluğu bilen bir doktor ve / veya sağlık ekibi tarafından dikkatli bir şekilde izlenmesi gerekir.
Prognoz Nedir?
VHL’li bireylerde prognoz, tümörlerin sayısı, yeri ve komplikasyonlarına bağlıdır. Tedavi edilmezse, VHL körlüğe ve / veya kalıcı beyin hasarına neden olabilir. Erken teşhis ve tedavi ile prognoz önemli ölçüde iyileşir. Ölüm genellikle beyin tümörlerinin veya böbrek kanserinin komplikasyonlarından kaynaklanır.
Kaynaklar ve Referanslar:
1: VHL syndrome
1: Von Hippel-Lindau disease (VHL)
2: What is Von Hippel-Lindau syndrome?
3: About Von Hippel-Lindau disease
