Otitis Eksterna (Dış Kulak İltihabı) Nedir? Nedenleri, Tedavisi

Otitis eksterna (otitis externa), dış kulak yolunda meydana gelen iltihaplanmadır. İltihaplanma genellikle enfeksiyondan kaynaklanır, ancak bazen alerji veya tahrişe bağlı olabilir.

Yüzücü kulağı ve tropikal kulak olarak da adlandırılan otitis eksterna, genellikle kulak ağrısı, kulak kanalının şişmesi ve bazen işitme kaybı ile kendini gösterir. Tipik olarak dış kulağın hareketi ile ağrı vardır. Şiddetli durumlar dışında yüksek ateş genellikle görülmez.

Yüz, baş veya boyundaki şiddetli ağrı, enfeksiyonun önemli ölçüde ilerlediğini gösterebilir. Ateş veya şişmiş lenf düğümlerinin eşlik ettiği semptomlar da ilerleyen enfeksiyonu gösterebilir. Bu semptomlardan herhangi biriyle kulak ağrınız varsa, hemen bir doktora başvurun.

Bu yazıda: Dış kulak iltihabı (otitis eksterna) nedir? Otitis eksternanın nedenleri nelerdir? Belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir? gibi soruların ayrıntılı yanıtlarını bulabilirsiniz.

Otitis Eksterna (Dış Kulak İltihabı) Nedir?

Otitis eksterna, dış kulak kanalının, kulak kepçesinin veya her ikisinin de iltihaplanması veya enfeksiyonudur.

Otitis, kulak iltihabı anlamına gelir. İltihap (enflamasyon) genellikle bir enfeksiyondan kaynaklanır. Otitis eksterna, iltihaplanmanın kulak kanalının dış kısmı ile sınırlı olduğu ve kulak zarından daha ileri gitmediği anlamına gelir.

Otitis eksterna, genellikle kulak ağrısı, kulak kanalı şişmesi ve bazen de geçici işitme kaybına neden olur. İlerleyen vakalarda ise yüksek ateş ve baş dönmesi eşlik edebilir.

Bu durum genellikle 7 ile 12 yaş arasındaki çocuklar, yaşlılar ve suyla sürekli temas halinde olan insanlar arasında görülür. Sıcak ve nemli iklimlerde yaşayanlar, yüzücüler ve işitme cihazı kullanan insanlar daha sık etkilenir.

Yüzme, dış kulak enfeksiyonu almanın tek yolu değildir. Saç spreyi veya diğer sıvıların kulağa girmesi sonucu da enfeksiyon oluşabilir. Dış kulak enfeksiyonuna neden olan bakteriler (ve bazen mantarlar) sadece suda yaşamazlar. Birçoğu zaten kulak kanalında mevcuttur.

Ancak, kulaktaki su veya diğer yabancı sıvılar, onlar için ideal bir üreme zemini sağlayabilir. Bu da bakterilerin çoğalarak enfeksiyona yol açmasına neden olur.

Dış kulak enfeksiyonunun süresi akut (altı haftadan daha az) veya kronik (üç aydan fazla) olabilir. Akut vakalar tipik olarak bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanırken, kronik vakalar çoğunlukla alerji veya otoimmün bozukluklardan kaynaklanmaktadır.

Dış kulak iltihabı, kulak damlaları ile tedavi edilebilir. Tedaviye erken başlamak komplikasyonları ve daha ciddi enfeksiyonları önlemeye yardımcı olabilir.

Kulak Yapısı ve Doğal Savunması

Kulak üç ayrı bölmeye ayrılmıştır: iç, orta ve dış kulak. İç kulak, denge organlarını ve işitme için hayati olan sinirleri içerir. Orta kulak, kulak zarını iç kulağa bağlayan kemikleri içerir. Kulak zarı, orta ve dış kulağı ayırır. Dış kulak ise sadece kulak zarına uzanan kanal ve kulak memesinden oluşur.

Dış kulak kanallarının temiz kalmasına ve enfeksiyonu önlemeye yardımcı olan doğal savunması ve yapısı vardır:

• Serumen (kulak kiri): Kulak kanalındaki salgı bezleri tarafından salgılanan serumen, kulağınızın içindeki cilt üzerinde ince, su geçirmez bir tabaka oluşturur. Serumen ayrıca hafif asidiktir ve bu da bakteri üremesini engeller. Ek olarak serumen, kiri, ölü deri hücrelerini ve diğer kalıntıları toplar ve bu parçacıkları kulağınızdan çıkmasına yardımcı olur. (bkz: sıkışmış serumen)

• Kullak kanalının aşağı doğru eğimi: Kulak kanalınız, orta kulağınızdan dış kulağınıza doğru hafif eğimli yapısı sayesinde suyun tahliye olmasına yardımcı olur.

• Kısmen kulak kanalını kaplayan kıkırdak: Bu, yabancı cisimlerin kanala girmesini önlemeye yardımcı olur.

Dış Kulak İltihabı Nedenleri

Dış kulak iltihabı genellikle suda ve toprakta bulunan bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bir mantar veya virüsün neden olduğu enfeksiyonlar daha az yaygındır.

Dış Kulak Efeksiyonu Nasıl Oluşur?

Dış kulak yolunda enfeksiyon oluşmuşsa, kulağın doğal savunmasında bir problem var demektir. Kulağınızın savunmasını zayıflatabilecek ve bakteri üremesini artırabilecek durumlar şunlardır:

• Bakteriyel enfeksiyon: Genellikle “pseudomonas aeruginosa” veya “staphylococcus aureus” olarak adlandırılan bakteriler tarafından enfekte olduğunuzda bu durum ortaya çıkabilir.

• Kulak çubuğu kullanmak: Pamuklu kulak temizleme çubuklarının kullanımı da dış kulak yolunda enfeksiyona neden olabilir. Kulak kiri normalde çene hareketleri sonucu kendiliğinden akar. Ancak, kulak temizleme çubukları kulak kirinin geri itilmesine neden olur. Bu da zararlı organizmalar için ideal bir ortamın oluşmasına neden olur.

• Orta kulak enfeksiyonu (otitis media): Orta kulaktaki bir enfeksiyon, kulak kanalında bir enfeksiyonu veya iltihabı tetikleyebilir.

• Tahriş veya alerjik reaksiyon: Saç spreyi, şampuan ve saç boyaları kulak yoluna girip dokuları tahriş edebilir.

• Dar kulak kanalları: Bazı insanların kulak kanalları normalden daha dardır. Bu da suyun etkili şekilde boşaltılamayacağı anlamına gelir.

• Folikülit: Kulak kanalındaki enfekte kıl folikülü, genelleşmiş bir enfeksiyonu tetikleyebilir.

Risk Faktörleri

Aşağıdaki faktröler otitis eksternanın doğrudan nedenleri değildir, ancak durumun gelişme olasılığının artmasına neden olabilir:

• Aşırı nem (bakteriler ve az da olsa mantarlar için ideal bir büyüme ortamı sağlar)
• Yüzme (özellikle kirli sularda)
• Kullak kanalının pamuklu çubuk ile sıklıkla temizlemek
• İşitme cihazı veya kullaklık kullanmak
• Takı, saç spreyi veya saç boyaları yüzünden oluşan tahrişler
• Bazı cilt koşulları (seboreik dermatit, egzama, sedef hastalığı, akne)
• Alerjik rinit (saman nezlesi), astım
• Bağışıklık sisteminizi zayıflatan durumlar (diyabet, aids)
• Kanser tedavisi (kemoterapi)

Dış Kulak İltihabı Belirtileri

Dış kulak iltihabı belirtileri genellikle hafifken, enfeksiyonunuz tedavi edilmezse kötüleşebilir ve iç kulağa kadar ilerleyebilir. Belirtiler hafif, orta ve ilerlemiş olmak üzere üç aşamaya ayrılır:

Hafif Belirtiler

• Kulak kanalında kaşınma
• Kulağınızın içinde hafif kızarıklık
• Kullakta hassasiyet ve hafif ağrı
• Temiz, kokusuz sıvı akıntısı

Orta Dereceli İlerleme

• Kulağınızın içinde dolgunluk hissi ve sıvı ile kısmen tıkanma
• Kulak kanalında şişme ve ilerlemiş ağrı
• Daha yoğun kaşıntı
• Kulağınızda daha fazla kızarıklık
• Aşırı sıvı drenajı
• İşitme kaybı

İlerleyen

• Ağzınızın, boynunuzun veya başınızın yan tarafına yayılmış şiddetli ağrı
• Kulak kanalının tamamen tıkanması
• Dış kulakta kızarıklık ve şişme
• Boynunuzdaki lenf düğümlerinde şişme
• Baş dönmesi (vertigo)
• Yüksek ateş

Yüz, baş veya boyun şiddetli ağrı, enfeksiyonun önemli ölçüde ilerlediğini gösterebilir. Ateş veya şişmiş lenf düğümleri eşlik eden semptomlar da ilerleyen enfeksiyonu gösterebilir. Bu belirtilerden herhangi biriyle kulak ağrınız varsa derhal bir doktora görünün.

Çocuklarda Dış Kulak Enfeksiyonu

Çocuklar, özellikle suda çok zaman geçirenler, özellikle dış kulak enfeksiyonlarına eğilimlidir. Kulak kanalları yetişkinlerin kulak kanallarından daha küçüktür, bu da sıvının çocukların kulaklarından düzgün bir şekilde tahliye edilmesini zorlaştırır. Bu, enfeksiyonların artmasına neden olabilir.

Kulak ağrısı, dış kulak enfeksiyonunun en sık görülen semptomudur. Küçük çocuklar veya konuşamayan çocuklarda aşağıdaki gibi belirtiler ortaya çıkabilir:

• Kulaklarını çekiştirme
• Kulaklarına dokunurken ağlamak
• Ateş, nadir durumlarda
• Telaşlı olmak, normalden daha fazla ağlamak veya uyumakta zorlanmak
• Kulaktan sıvı akması

Nasıl Teşhis Edilir?

Yüzücü kulağı, doktor tarafında tıbbi öykü ve fiziki muayene ile teşhis edilebilir. Enfeksiyonunuz ileri bir aşamadaysa veya devam ederse, daha fazla değerlendirmeye ihtiyaç duyabilirsiniz. Teşhis için uygulanan testler ve prosedürler şunları içerebilir:

• Otoskop: Kulak incelemesine yardımcı olan ve kulak hastalıklarının teşhisine yardımcı olan ışıklı bir otoskop kullanabilir. Otoskop kulakta otitis media (orta kulak iltihabı) adı verilen bir enfeksiyonun olup olmadığını da gösterecektir.

• Drenaj kültürü: Uygun tedaviyi belirlemeye yardımcı olması için kullağınızdan bir drenaj kültürü alınabilir. Kulak kanalındaki deşarjın mikroskopik olarak incelenmesi çoğu vakada doktora, bakterilerin veya mantarların neden olup olmadığı konusunda bilgi verir.

• Kulak zarı incellemesi: Doktor, kulak zarında (timpanik membran) hasar veya yırtılma olup olmadığı da kontrol edilecektir. Bu kulak muayenesi önemlidir, çünkü dış kulak kanalında enfeksiyon amaçlı bazı tedaviler orta kulağın tedavisi için uygun değildir.

Dış Kulak İltihabı Tedavisi

Dış kulak enfeksiyonu genellikle dış kulak kanalındaki tıkanma veya döküntülerin giderilmesi, iltihap ve enfeksiyonu kontrol etmek için kortikosteroid ve antibiyotik kulak damlalarının kullanılması ve enfeksiyon temizlenene kadar katkı sağlayan faktörlerin (banyo ve yüzme) önlenmesi ile başarılı bir şekilde tedavi edilir. Kulaktaki nem ve kulak kanalındaki cildin tahrişinden kaçınılmalıdır.

Dış Kulak Enfeksiyonu İçin İlaçlar

• Asidik kulak damlaları veya spreyleri: Borik veya asetik asit gibi hafif asit çözeltileri erken enfeksiyonlar için etkilidir. Kulaktaki çeşitli bakteri ve mantar türlerini durdurabilir. Bunlar genellikle hafif dış kulak enfeksiyonları için önerilir.

Uzun süreli (kronik) dış kulak enfeksiyonunuz varsa, bunları diğer tedavilerle birlikte kullanmanız da önerilebilir. Bunların bir kısmını reçetesiz olarak eczaneden satın alabilirsiniz.

• Antibiyotik kullak damlası veya spreyi: Bakterilere karşı antibiyotik kullak damlaları reçete edilebilir. Bunları genellikle yedi gün boyunca kullanmanız gerekir. Ancak belirtileriniz tamamen geçmezse, doktorunuz daha uzun süre kullanmanızı tavsiye edebilir. Doktorunuz ayrıca, sizin için daha uygun olup olmadığını görmek için kulak damlasından spreye geçmenizi önerebilir.

• Antifungal kulak damlası: Eğer doktorunuz kulak kanalınızda mantar enfeksiyonu belirtileri görebiliyorsa, bir antifungal kulak damlası reçete edilebilir.

• Kortikosteroid içeren kulak damlaları: Bunlar kızarıklığı ve şişliği azaltabilir. Ancak, dış kulak enfeksiyonları için kendi başlarına iyi çalıştıklarını gösterecek yeterli kanıt yoktur, bu nedenle doktorunuz onları sadece diğer tedavilerle birlikte yazabilir.

• Antibiyotik tabletler veya kapsüller: Dış kulak enfeksiyonları için oral antibiyotiklere genellikle ihtiyaç duyulmaz. Ancak ciddi bir enfeksiyonunuz varsa reçete edebilir.

• Ağrı kesici: Herhangi bir ağrıyı hafifletmek için de ağrı kesiciler reçete edilebilir.

Bazı insanlarda, bu damlaların kullanımı kulak kanalının kızarmasına ve şişmesine neden olabilir. Bu tepki dış kulağa ve çevreleyen deriye kadar uzanabilir ve buna kabarcıklar eşlik edebilir. Böyle bir reaksiyonla karşılaşırsanız damlaları kullanmayı bırakın ve derhal doktorunuza başvurun.

Komplikasyonlar

Otitis eksterna derhal tedavi edilirse genellikle ciddi değildir, ancak komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

• Geçici işitme kaybı: Enfeksiyon sebebiyle geçici olarak işitme kaybı yaşanabilir.

• Uzun süreli enfeksiyon (kronik otitis eksterna): Dış kulak iltihabı semptomları üç aydan fazla sürerse genellikle kronik olarak değerlendirilir. Bakteri, alerjik deri reaksiyonu ve mantar enfeksiyonunun kombinasyonu gibi durumlarda kronik enfeksiyonlar daha sık görülür.

• Derin doku enfeksiyonu: Nadiren, yüzücünün kulağı enfeksiyonun derinin derin tabakalarına ve bağ dokularına yayılmasına neden olabilir.

• Kemik ve kıkırdak hasarı (malign otitis eksterna): Tedavi edilmediğinde kulak enfeksiyonları kafatası, beyin veya kafa sinirlerinizin tabanına yayılabilir. Diyabet hastaları ve yaşlı yetişkinler böyle tehlikeli komplikasyonlar için daha yüksek risk altındadır.

• Daha yaygın enfeksiyon: Nekrotizan otitis eksterna gelişirse enfeksiyon yayılabilir ve beyindeki veya yakınlardaki sinirler gibi vücudunuzdaki diğer kısımları etkileyebilir. Bu nadir komplikasyon hayatı tehdit edici olabilir.

Otitis Eksternayı Önlemek İçin Yapılması Gerekenler

Aşağıdaki ipuçlarına uyarak yüzücü kulağını önleyebilirsiniz:

• Kulak kanalınızı kuru tutmaya özen gösterin ve suya maruz kalma sürenizi sınırlayın.

• Duş alırken suyun kulaklardan uzak tutulması için bir parça pamuğu top haline getirip kullağınızı tıkayın.

• Yüzerken kulağınıza giren su miktarını en aza indirmek için kullak tamponu (tıkaç) kullanın.

• Kulaklarınıza su kaçarsa iyice kurulayın. İlk önce başınızı sağa sola sallayın ve kulak kepçesini farklı yönlerde çekerek suyun boşalmasına yardımcı olun. Ardından kanalda geri kalan bölümü kurutmak için en düşük ayarında bir saç kurutma makinesi kullanın. Kulaklarınızı yüzme veya duş aldıktan hemen sonra kurutmak aşırı nem oluşmasını engelleyerek bakteri üreme ihtimalini azaltır.

• Kulaklarını temizlemek için pamuklu çubuk kullanmayın. Bu hem kullak kanalında travmaya hem de kulak kirini geri itip sıkışmasına (sıkışmış serumen) neden olabilir.

• Bakteri seviyesi yüksek olabilecek sularda yüzmekten kaçınmalısınız. Çünkü bakteri seviyesi yükseldikçe enfeksiyon olasılığı da artar.

• Dış kulağınıza pamukla hafifçe dokunarak pisliği temizleyin.

• Etkilenen kulağınızdan işitme cihazları, kulak tıkacı ve küpeler gibi alerjik reaksiyonlara neden olabilecek herhangi birşey varsa tedavi bitinceye kadar kullanmayın.

• Saç spreyleri ve saç boyaları gibi ürünler uygularken kulaklarınıza pamuk toplarıyla kapatın.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: Outer ear infection (otitis externa, ear infection, swimmer’s ear)
2: Outer ear infection (otitis externa)
3: Swimmer’s ear