Dishidrotik Egzama (Dishidroz) Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi
Dishidrotik egzama (dyshidrotic eczema), parmaklarda, avuç içlerinde ve bazen ayak tabanlarında küçük kabarcıkların oluşmasına neden olan bir egzama türüdür.
Dishidrotik egzama ayrıca dishidrotik dermatit, dishidroz, pomfoliks, veziküler egzama, el ve ayak egzaması ve palmoplantar egzama olarak da adlandırılmaktadır.
Bu durum genellikle tedavi ile ortadan kalkar ancak daha sonra tekrar gelebilir. Belirtileri azaltmak için evde belirli bir cilt bakımı rutini izlemeniz veya ilaç kullanmaya devam etmeniz gerekebilir.
Bu yazıda: Dishidrotik egzama nedir? Dishidrotik egzamanın belirtileri nelerdir? Dishidrotik egzamanın nedenleri nelerdir? Tedavisi nasıl yapılır? gibi soruların ayrıntılı yanıtlarını bulabilirsiniz.
Dishidroz (Dishidrotik Egzama) Nedir?
Dishidrotik egzama, elleri ve ayakları etkileyen bir egzama (dermatit) türüdür. Çoğunlukla parmakların yan taraflarını, avuç içini ve ayak tabanlarını etkileyen yoğun kaşıntılı, sulu kabarcıkların gelişimini içerir.
Dishidrotik egzama, genellikle ellerde ve parmaklarda cildin yoğun kaşınması ve yanması olarak başlar. Avuç içi ve parmak kenarları (ve bazen ayak tabanları) daha sonra sıvıyı akıtabilecek küçük kaşıntılı kabarcıklara (veziküller) dönüşür.
Şiddetli vakalarda, kabarcıklar oldukça büyük olabilir ve ellerin, ayakların ve bacakların arkasına yayılabilir. Kabarcıklar genellikle birkaç hafta içinde iyileşir fakat daha uzun da sürebilir. İyileşmeye başladığında cilt kuruma ve çatlama veya soyulma eğilimindedir.
Kabarcıklar tipik olarak, bazen cildiniz önceki kabarcıklardan tamamen iyileşmeden önce tekrarlar.
Bazen cilt enfekte olabilir. Enfeksiyon belirtileri, kabarcıkların çok ağrılı hale gelmesini ve irin sızmasını veya altın sarısı bir kabukla kaplanmasını içerebilir.
Dishidroz aynı zamanda tırnak kıvrımlarını ve tırnak çevresindeki deriyi etkileyerek şişmeye (paronişi) neden olabilir.
Bu tip egzama kronik (uzun süreli) bir durumdur. Tedavi ile çoğu insan semptomlarını kontrol edebilir. Dishidrotik egzama bulaşıcı değildir (kişiden kişiye bulaşmaz).
Dishidrotik Egzamanın Nedenleri
Dishidrotik egzamanın kesin nedeni bilinmemektedir. Aşağıdakileri içeren tetikleyiciler nedeniyle ortaya çıkabilir:
- Yüksek stres seviyeleri
- Suda çok uzun süre kalmak
- Ellerin veya ayakların aşırı terlemesi
- Ilık, nemli hava
- HIV enfeksiyonu
- Zayıf bir bağışıklık sistemi için bazı tedaviler (immünoglobulin)
- Mevsimsel alerjiler
Risk Faktörleri
Risk faktörleri şunları içerir:
- Bazı metallere maruz kalma: Endüstriyel bir ortamda özellikle nikel ve kobalt gibi belirli metallere maruz kalma.
- Kimyasallar: Deterjanlar, ev kimyasalları, sabun, şampuan, kozmetik ürünler veya parfüm gibi ürünlerin reaksiyonu sonucu ortaya çıkabilir.
- Stres: Dishidroz, duygusal ya da fiziksel stres dönemlerinde daha sık görülür.
- Hassas cilt: Bazı tahriş edici maddelerle temas ettikten sonra döküntüsü gelişen kişilerde dishidroz görülme olasılığı daha yüksektir.
- Atopik egzama: Atopik egzama olan bazı insanlarda dishidroz gelişebilir.
Kimler Risk Altında?
Dishidrotik egzamayı herkes geliştirebilir. Durum en çok 20 ila 40 yaş arasındaki yetişkinlerde yaygındır. Mesleki veya klinik ortamlarda, dishidrotik egzama tüm el egzaması vakalarının yüzde 5 ila 20’sini oluşturur.
Kadınların dishidroz geliştirmesi erkeklerden daha olasıdır. Bu cinsiyet farklılığının nedeni, kadınların belirli cilt tahriş edici maddelere erkeklerden daha sık maruz kalması olabilir.
Ellerin sık sık ıslanmasını gerektiren saç şekillendirme veya sağlık bakımı gibi bir işi yapmak gibi, terli avuç içleri de kızarıklığı tetikleyebilir.
Saman nezlesi gibi alerjiniz varsa, ailede dishidrotik egzama öyküsü veya diğer egzama türleri varsa, bu hastalığa yakalanma olasılığınız daha yüksektir.
Dishidrotik Egzama Belirtileri
Küçük, kaşıntılı kabarcıklar, dishidrotik egzamanın en belirgin belirtisidir. Bunlar genellikle kümeler halinde başlar. Bununla birlikte şu belirtiler de görülebilir:
- Kabarcıklar ortaya çıkmadan önce kaşıntı veya yanma
- Parmaklarınızın, ayak parmaklarınızın, avuç içlerinizin ve ayak tabanlarınızın kenarlarında kabarcıklar
- Kırmızı, çatlamış cilt
- Kabarcıkların etrafında terleme
- Kalınlaşan ve renk değiştiren tırnaklar
Disidrotik egzama hafif veya şiddetli olabilir. Ayaklarınızı etkileyen ciddi bir vakanız varsa, kabarcıklar yürümeyi zorlaştırabilir. Ellerinizdeki kabarcıklar yemek pişirmek, yazı yazmak veya bulaşık yıkamak gibi şeyleri yapmayı zorlaştırabilir.
Bazen kabarcıklar enfekte olabilir, özellikle de onları çok kaşırsanız. Enfeksiyonunuz olduğuna dair işaretler şunları içerir:
- Ağrı
- Şişme
- Kabuklanma
- Kabarcıklarda iltihap
Ne Kadar Sürer?
Çoğu durumda, birkaç hafta içinde kendiliğinden düzelir. Uygulanan tedaviler bu arada semptomlarınızı hafifletmeye yardımcı olabilir.
Bazen dishidrotik egzama sadece bir kez ortaya çıkabilir ve asla geri dönmez, ancak genellikle gelir ve birkaç ay veya yıl sürer. Yukarıda belirtilen tetikleyicilerden herhangi biri tekrar alevlenmesine neden olabilir.
Bazen de daha sürekli olabilir ve tedavisi zor olabilir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Çoğu durumda doktorunuz cildinizi dikkatle inceleyerek dishidrotik egzamanızı teşhis edebilir. Dishidrotik egzamanın belirtileri diğer cilt koşullarının belirtilerine benzeyebileceğinden doktorunuz belirli testler yaptırabilir.
Testler deri biyopsisi içerebilir; bu test laboratuvar testleri için küçük bir derinin alınmasını içerir. Biyopsi, kabarcıkların mantar enfeksiyonu gibi diğer olası nedenlerini ekarte edebilir.
Doktorunuz, dishidrotik egzamanızın ortaya çıkmasının doğrudan allerjilerle ilişkili olduğuna inanıyorsa ayrıca alerji testi de yaptırabilir.
Dishidrotik Egzama Tedavisi
Bir dermatoloğun (cilt hastalıkları doktoru) dishidrotik egzamayı tedavi edebilmesinin birkaç yolu vardır. Hastalığınızın ciddiyeti ve diğer faktörler hangi tedavileri önereceklerini belirler. Sizin için doğru olanı bulmadan önce birden fazla tedaviyi denemek de gerekebilir.
Belirti ve semptomlarınızın ciddiyetine bağlı olarak tedavi seçenekleri şunları içerebilir.
Kortikosteroidler: Yüksek etkili kortikosteroid kremler ve merhemler, kabarcıkların kaybolmasını hızlandırmaya yardımcı olabilir. Uygulama yapılan alanı plastik sargı ile sarmak emilimi artırabilir. İlacın emilimini artırmak için bir kortikosteroid uygulamasından sonra nemli kompresler de uygulanabilir.
Ciddi durumlarda, doktorunuz bazı haplar da yazabilir. Uzun süreli steroid kullanımı ciddi yan etkilere neden olabilir.
Fototerapi (ışık tedavisi): Bu, cildinizi temizlemek için ultraviyole (UV) ışık kullanır. Cildinizin ışığa daha iyi tepki vermesi için önce bir ilaç alabilirsiniz. Cildinizi UV ışığına maruz bırakmak semptomları iyileştirebilir.
Bağışıklığı baskılayan merhemler: Bazı merhem veya kremler şişliği ve tahrişi yatıştırabilir. Steroid almak istemiyorsanız, bu ilaçlar seçenek olabilir. Bu ilaçların bir yan etkisi, cilt enfeksiyonları riskinin artmasıdır.
Botoks (botulinum toksini): Bazı doktorlar, şiddetli vakaları tedavi etmek için botulinum toksin enjeksiyonlarını önermeyi düşünebilir.
Kabarcıkları boşaltmak: Dermatoloğunuz kabarcıklardaki sıvıyı boşaltabilir. Bunu kendiniz yapmaya çalışmayın, bu egzamayı daha da kötüleştirebilirsiniz.
Dishidrotik Egzama Evde Nasıl Tedavi Edilir?
Pek çok insan için dishidrozun etkili tedavisi evde cilt bakımı rutini ile başlar. Evde bakım şunları içerebilir:
- Ellerinizi ve ayaklarınızı her gün yıkayın. Ilık su ve yumuşak, kokusuz bir sabun kullanın. Daha sonra cildinizi nazikçe kurulayın.
- Cildin kurumasına ve tahriş olmasına neden olan alkol, solvent, koku ve diğer bileşenler içerdiğinden el temizleyicileri veya antibakteriyel el temizleyicilerinden kaçının.
- Patatesleri, etleri, biberleri, soğanları, domatesleri, narenciyeleri soyarken veya tutarken vinil eldiven giyin. İş bitince eldivenlerini atın. Eldiven su girerse derhal çıkarın.
- Su geçirmez eldiven kullanmanız gerekiyorsa en fazla 15 veya 20 dakika boyunca kullanabilirsiniz. Bundan daha fazla su geçirmez eldiven giymeniz gerekiyorsa eldivenleri kullanmadan önce elinize bir veya iki damla jojoba yağı uygulayın.
- Ev işleri görevlerini yaparken veya ellerinizi yıkamadan önce yüzükleriniz çıkarın. Tahrişi azaltmak için yüzüklerinizi amonyak karışımı içinde düzenli olarak temizleyin. Yüzükleri takmadan önce iyice durulayın ve iyice kurutun.
- Çamaşırları veya bulaşıkları elle yıkamayın. Deterjanlar cilt tahrişinin kaynağı olabilir. Eğer bulaşıkları elle yıkayacaksanız akan suyun altında yıkayın.
- Dışarıda çalışırken ellerinizi korumak için kalın kumaş veya deri eldiven kullanın. Deri eldivenler rüzgarlı, kuru veya serin havalarda da koruma sağlayacaktır. Tahriş kaynağı olabileceği için yünden kaçının.
- Her duş aldığınızda veya yıkadığınızda ellerinize ve ayaklarınıza yoğun bir nemlendirici sürün. Suyla mühürlemek için cildiniz hala ıslakken sürün.
- Cildinizin çatlamasını önlemek için kuru havalarda nemlendirici kullanının.
- Alerjiler egzamanızı tetiklerse, onları tetikleyen şeylerden uzak durmaya çalışın.
- Kabarcıkları çkaşımayın. Onları daha da kötüleştirebilirsiniz.
Nikel veya kobalta duyarlıysanız, dermatoloğunuz size bu metallerde yüksek olan yiyecekleri yememenizi söyleyebilir. Nikel, çikolata, brokoli, baklagiller ve fındık gibi yiyeceklerde bulunur. Kobalt kabuklu deniz ürünleri, karaciğer, fındık, pancar, lahana ve çikolatada bulunur.
Dishidrotik Egzamanın Komplikasyonları
Dishidrotik egzamanın ana komplikasyonu genellikle kaşıntıdan kaynaklanan rahatsızlık ve kabarcıklardan kaynaklanan ağrıdır.
Bu bazen bir alevlenme sırasında o kadar şiddetli hale gelebilir ki, ellerinizi kullanmayı sınırlamayı ve hatta yürümenizi de sınırlandırabilir. Bu bölgelerde enfeksiyon kapma ihtimali de vardır.
Ayrıca kaşıntı veya ağrı şiddetli ise uykunuz bozulabilir.
Kaynaklar ve Referanslar:
1: About dyshidrosis
2: What is dyshidrotic eczema?
3: What is dyshidrosis?
4: Pompholyx (dyshidrotic eczema)
