Kemik Metastazı Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Kemik metastazı (bone metastases), vücudun başka bir bölümünde başlayan ve kemiğe sıçrayan kanserdir. Bazen ikincil kemik kanseri veya metastatik kemik hastalığı olarak da adlandırılır.

Bir yerde başlayan kanser, vücudun diğer bölgelerine yayılabilir ve istila edebilir. Bu yayılmaya “metastaz” denir. Bir tümör kemiğe yayılırsa, buna kemik metastazı denir.

Kemik metastazı, kemikte başlayan (birincil kemik kanseri olarak adlandırılan) kanserle aynı değildir. Kemik metastazları birincil kemik kanserinden çok daha yaygındır.

Neredeyse tüm kanser türleri kemiklere yayılabilir (metastaz yapabilir). Ancak bazı kanser türlerinin kemiklere yayılma olasılığı diğerlerine göre daha yüksektir. Kemiklere yayılan en yaygın kanser türleri meme kanseri, prostat kanseri, akciğer kanseri, böbrek kanseri ve tiroid kanseridir.

Kanser vücuttaki herhangi bir kemiğe yayılabilir, ancak metastazlar çoğunlukla vücudun merkezine yakın kemiklerde bulunur. Omurga en yaygın bölgedir. Diğer yaygın bölgeler kalça kemiği (pelvis), üst bacak kemiği (femur), üst kol kemiği (humerus), kaburgalar ve kafatasıdır. Bazen sadece bir kemik bölgesi etkilenir. Bazen de metastazlar aynı anda birkaç kemikte gelişir.

Kemik metastazı, kanserinizin ilk belirtisi olabilir veya kanser tedavisinden yıllar sonra kemik metastazı ortaya çıkabilir.

Kanser kemiklere veya vücudun diğer bölgelerine yayıldıktan sonra nadiren tedavi edilebilir. Yine de, genellikle küçültmek, durdurmak veya büyümesini yavaşlatmak için tedavi edilebilir. Bir tedavi artık mümkün olmasa bile, kanser tedavisi daha uzun yaşamak ve daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir.

Kemik Metastazı Çeşitleri

Normalde kemikleriniz sürekli değişir. Yeni kemik dokusu oluşur ve eski kemik dokusu kanınızda dolaşan minerallere ayrılır. Bu sürece “yeniden modelleme” denir. Bu, kemiği sağlıklı ve güçlü tutan normal bir süreçtir.

Osteoblastlar (yeni kemik oluşturan hücreler) ve osteoklastlar (eski kemiği parçalayan hücreler) bu sürece yardımcı olur.

Metastatik kanser bu süreci altüst edebilir. Yeni ve eski kemik arasındaki normal dengeyi etkileyebilir ve kemiğin yapısını ve işlevini değiştirebilir.

Vücudun diğer bölgelerindeki tümörlerden yayılan kanser hücreleri iki ana tip kemik tümörü oluşturabilir:

• Osteoblastik metastaz: Bu, önce eski kemiği parçalamadan yeni kemiğin yapılmasına yol açar. Tümör, kemiğin anormal şekilde oluşmasına ve birikmesine neden olabilir. Kemik çok yoğun veya sklerotik (sert) hale gelir. Osteoblastik metastazlar genellikle prostat kanseri kemiğe yayıldığında ortaya çıkar.

• Osteolitik metastaz: Bu, yeni kemik yapılmadan kemiğin parçalanmasına yol açar. Kemik parçalandığında kemiklerde delikler gelişebilir. Bu kemikleri kırılgan ve zayıf yapabilir. Böylece kemikler kolayca kırılabilir veya çatlayabilir. Bu alanlar ağrılı olabilir. Osteolitik metastazlar sıklıkla meme kanseri kemiğe yayıldığında ortaya çıkar.

Çoğu kanser osteolitik veya osteoblastik kemik değişikliklerine neden olur, ancak bazıları her ikisine de yol açabilir. Osteolitik metastazlar osteoblastik metastazlardan daha yaygındır.

Kemik Metastazının Nedenleri

Kanser hücrelerinin kemiklere nasıl metastaz yaptığının kesin mekanizması tam olarak bilinmemektedir.

Hücreler bir tümörden koptuğunda, kan dolaşımı veya lenf sistemi yoluyla vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Hücrelerin koptuğu asıl tümöre primer (birincil) tümör denir. Oluşan yeni tümöre sekonder (ikincil) tümör denir. Kemikteki ikincil tümörler “kemik metastazı” olarak adlandırılır.

Farklı kanser türleri vücuttaki belirli bölgelere yayılma eğilimindedir. Örneğin, birçok kanser türü genellikle kemiğe yayılır.

Kemik Metastazı Belirtileri

Kanserin kemiğe sıçraması belirtileri, hangisinin ve kaç kemiğin etkilendiğine bağlı olarak değişir. Diğer sağlık koşulları kemik metastazlarıyla aynı semptomlara neden olabilir. Bu belirtilere sahipseniz doktorunuza danışın.

Kemik metastazlarının en yaygın ve genellikle ilk belirtisi kemik ağrısıdır. Kemik ağrısı gelip gidebilir veya sabit olabilir ve genellikle geceleri daha kötüdür. Ağrı sadece bir bölgede olabilir veya vücuda yayılabilir. Kemik ağrısı ile birlikte şişlik de olabilir.

Kemik metastazlarının diğer belirti ve semptomları şunlardır:

• Yaralanma veya travma olmadan kemik kırığı
• Ayaklarında ve bacaklarda uyuşma ve karıncalanma hissi
• Bağırsak kaybı ve mesane kontrolü gibi spesifik şikayetler
• Kandaki yüksek kalsiyum seviyeleri (hiperkalsemi), bulantı, kusma, kabızlık ve karışıklığa neden olabilir

Kemik metastazı kemik iliğinizi etkiliyorsa, düşük kan hücresi sayımlarının neden olduğu başka semptomlarınız olabilir. Kırmızı kan hücresi seviyeleriniz düşerek anemiye (kansızlık) neden olabilir. Anemi belirtileri yorgunluk, halsizlik ve nefes darlığıdır. Beyaz kan hücreleri etkilenirse enfeksiyon kapabilirsiniz. Enfeksiyon belirtileri ateş, titreme, yorgunluk veya ağrıyı içerir. Trombositleriniz düşükse, morarma veya anormal kanama olabilir.

Nasıl Teşhis Edilir?

Kemik metastazlarını teşhis etmek için aşağıdaki testler kullanılabilir. Aynı testlerin birçoğu sağlık ekibinizin tedaviyi planlamasına ve kemik metastazlarını izlemesine yardımcı olabilir.

• Fiziki muayene: Fizik muayene, doktorunuzun kemik metastazlarının herhangi bir belirtisini (ağrılı alanları ve şişlikleri) aramasına izin verir.

• Kan testleri: Kemik metastazı, birçok maddenin normalden daha yüksek miktarlarda kan içine salınmasına neden olabilir. Bu tür iki madde kalsiyum ve alkalin fosfataz adı verilen bir enzimdir. Bu maddeler için kan testleri kemik metastazını teşhis etmeye yardımcı olabilir.

• Görüntüleme testleri: Görüntüleme testleri kemik metastazlarının teşhisinin önemli bir parçasıdır. Doktor kanserin kemiğe yayıldığını düşündüğünde insanların bir veya daha fazla görüntüleme testi yaptırması yaygındır.

• Biyopsi: Biyopsi, hücrelerin veya dokuların çıkarılmasıdır, böylece mikroskop altında incelenebilirler. Bazen birincil kanser veya kanserin başladığı yer bilinmiyorsa biyopsi yapılır. Genellikle bir iğne veya cerrahi biyopsi kullanılır.

Ayrıca birincil kanser teşhis edilmeden önce kemik metastazları bulunursa, doktor kanserin nerede başladığını bulmak için başka testler de isteyebilir.

Kemik Metastazı Tedavisi

Kemik metastazı tedavileri ilaçlar, radyasyon tedavisi ve cerrahiyi içerir. Sizin için en iyi tedaviler, durumunuzun özelliklerine bağlı olacaktır.

İlaçlar

Kemik metastazı olan kişilerde kullanılan ilaçlar şunlardır:

• Kemik yapıcı ilaçlar: Kemik erimesi (osteoporoz) olan insanları tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan ilaçlar kemik metastazı olan kişilere de yardımcı olabilir. Bu ilaçlar kemikleri güçlendirebilir ve kemik metastazının neden olduğu ağrıyı azaltarak güçlü ağrı kesici ilaçlara duyulan ihtiyacı azaltabilir. Ayrıca yeni kemik metastazı geliştirme riskinizi azaltabilir.

• Kemoterapi: Kanser birden fazla kemiğe yayılmışsa, doktorunuz kemoterapi önerebilir. Kemoterapi, kanser hücreleri ile savaşmak için vücudunuzda dolaşır. Kemoterapi bir hap olarak alınabilir, bir damar veya her ikisi ile uygulanabilir. Yan etkiler, verilen belirli kemoterapi ilaçlarına bağlıdır.

• Hormon tedavisi: Vücuttaki hormonlara duyarlı kanserler için, bu hormonları bastırmak için tedavi bir seçenek olabilir. Meme kanseri ve prostat kanseri genellikle hormon bloke edici tedavilere duyarlıdır.

Hormon tedavisi, doğal hormon seviyelerini düşürmek için ilaç almayı veya hormonlar ve kanser hücreleri arasındaki etkileşimi engelleyen ilaçları içerebilir. Başka bir seçenek hormon üreten organların ameliyatla alınmasını içerir.

• Ağrı kesici ilaçlar: Ağrı ilaçları genellikle kemik metastazlarının neden olduğu ağrıyı yönetmek için kullanılır.

• Steroidler: Steroid olarak bilinen ilaçlar genellikle kanser bölgelerindeki şişlik ve iltihabı azaltarak kemik metastazlarıyla ilişkili ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu steroidler, vücut geliştiricilerinin veya sporcuların kas oluşturmak için kullandıkları steroid türlerinden farklıdır.

• Hedefli tedavi: Birçok kanser için, hedefe yönelik tedaviler olarak bilinen yeni bir ilaç sınıfı mevcuttur. Bu ilaçlar kanser hücreleri içindeki belirli anormalliklere saldırır.

• Diğer ilaçlar: Kemik metastazlarının neden olduğu anormal kemik yıkımını ve oluşumunu yavaşlatan başka ilaçlar da verilebilir.

Radyasyon Tedavisi

Radyasyon tedavisi, kanser hücrelerini öldürmek için X ışınları gibi yüksek güçlü enerji ışınları kullanır. Kemik metastazınız ağrı kesici ilaçlarla kontrol edilmeyen ağrıya neden oluyorsa veya ağrı az sayıda bölgeyle sınırlıysa, radyasyon tedavisi bir seçenek olabilir.

Durumunuza bağlı olarak, kemiğe radyasyon, birçok gün boyunca büyük bir dozda veya birkaç küçük dozda uygulanabilir. Radyasyonun yan etkileri tedavi edilen bölgeye ve boyutuna bağlıdır.

İntravenöz Radyasyon (Radyofarmasötik)

Radyofarmasötik tedavi başka bir radyasyon türüdür. Bu yaklaşım bir radyoaktif maddenin bir damara enjekte edilmesini içerir. Bu madde kanseri olan kemik bölgelerine çekilir. Bu şekilde doğrudan kemiğe radyasyon verilmesi, kemikteki aktif kanser hücrelerini yok eder ve semptomları hafifletebilir. Yan etkiler arasında kemik iliğinde hasar olabilir ve bu da düşük kan hücresi sayımına yol açabilir.

Ameliyat

Kemik kırığını önlemek veya tedavi etmek için ameliyat yapılabilir. Ameliyat, tümörün çoğunun çıkarılmasını veya bir kırığı veya her ikisini önlemek için kemiğin stabilize edilmesini içerebilir. Metastaz nedeniyle hasar gören kemiği güçlendirmek veya yapı sağlamak için metal çubuklar, plakalar, vidalar, teller veya pimler takılabilir.

Tümör Ablasyonu

Bir tümöre bir iğne veya prob koymak ve onu yok etmek için ısı, soğuk veya kimyasal kullanmak ablasyon olarak adlandırılır. Bir veya iki kemik metastazı alanınız varsa ve diğer tedavilerden yardım almadıysanız, bu prosedürler bir seçenek olabilir.

Kemik Çimentosu

Kemik çimentosu polimetil metakrilat adı verilen bir maddedir. Deriden bir kemiğe enjekte edilir. Bu işleme perkütan osteoplasti de denir. Omurganın kemikleri üzerinde yapıldığında buna vertebroplasti denir.

Kemik çimentosu kemiği güçlü ve stabil hale getirir ve oluşan ağrıları azaltabilir. Ayrıca bir kemiğin kırılmasını önlemek ve hareket kabiliyetini artırmak için de kullanılabilir. Kemik çimentosu çoğunlukla omurga, pelvis, kol ve bacak kemiklerini tedavi etmek için kullanılır.

Kemik Metastazı Yaşam Süresi

Bir kişinin kemik metastazlarıyla ne kadar süre yaşayacağını bilmenin bir yolu yoktur. Kanser tipi de dahil olmak üzere birçok faktöre bağlıdır. Örneğin, prostat veya meme kanserinden kemik metastazlarıyla hayatta kalma genellikle yıllar içinde ölçülür. Kemiklere yayılmış akciğer kanseri ile sağkalım genellikle aylar içinde ölçülür. Bazı insanlar beklenenden çok daha uzun yaşarken bazıları beklenenden daha erken hayatını kaybedebilir.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: Bone metastases
2: Bone Metastases: When cancer spreads to the bones
3: What are bone metastases?