Glioblastoma Nedir? Glioblastoma Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Glioblastoma (GBM), en sık görülen malign primer beyin tümörüdür. Glioblastoma ayrıca glioblastoma multiforme ve astrositom grade 4 olarak da adlandırılır. Glioblastoma, astrositom adı verilen bir grup tümörden biridir. Bu tümörler, beynindeki sinir hücrelerini (nöronları) besleyen ve destekleyen yıldız şeklindeki hücrelerde (astrositler) başlar. Tümör ağırlıklı olarak anormal astrositik hücrelerden oluşur, ancak farklı hücre tiplerinin (kan damarları dahil) ve ölü hücrelerin (nekroz) bir karışımını da içerir. Farklı kanser hücresi tiplerinin bir karışımı olduğu için hızlı büyürler ve tedavi edilmeleri zordur.

Glioblastomlar beynin herhangi bir lobunda görünebilir, ancak daha çok frontal ve temporal loblarda gelişir. GBM her yaşta ortaya çıkabilir, ancak yaşlı erişkinlerde daha sık görülür, erkeklerde daha sık görülür ve tüm beyin tümörlerinin yaklaşık % 23-30’unu oluşturur. İnsidansın Amerika Birleşik Devletleri ve çoğu Avrupa ülkesinde 100.000/2-3 kişi olduğu tahmin edilmektedir.

Glioblastoma Multiforme Yaşam Süresi

Glioblastoma ile medyan hayatta kalma süresi, cerrahi, kemoterapi ve radyasyon tedavisi alan kişilerde 15 ila 16 aydır. Bazı insanlar nadir de olsa beş yıl veya daha uzun süre hayatta kalabilirler. Yüksek dereceli tümörleri olan çocuklar ise yetişkinlerden daha uzun süre hayatta kalma eğilimindedir. Bu tümörü olan çocukların yaklaşık yüzde 25’i beş yıl veya daha fazla süreyle yaşayabilir.

Nasıl ortaya çıktıklarına bağlı olarak, GBM’ler iki türe ayrılabilir:

Birincil (de novo) GBM: Birincil GBM’ler de novo olarak ortaya çıkabilir, yani daha düşük dereceli bir tümör kanıtı olmayan bir derece (grade) 4 tümör olarak başlarlar. De novo tümörleri GBM’nin en yaygın ve en agresif şeklidir. 50 yaşından büyük yetişkinlerde gelişme eğilimlidirler.

Sekonder GBM: Sekonder GBM’ler daha az görülür ve daha yavaş büyürler. Genellikle düşük dereceli, daha az agresif astrositomdan başlar ve zamanla 4. derece bir tümöre dönüşebilir. Genel olarak, bu tümörler başlangıçta daha yavaş büyüme eğilimindedirler, ancak giderek agresif hale gelebilirler. Sekonder glioblastom, bu tip beyin kanserine sahip insanların yaklaşık yüzde 10’unu etkiler. 45 yaşın altındaki yetişkinlerde gelişme eğilimlidirler.

Glioblastoma Nedenleri

Glioblastoma multiformenin altta yatan nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bazı vakalar mevcut, düşük dereceli astrositomlardan (malign dönüşüm) gelişebilir veya önceki bir tümörün herhangi bir kanıtı olmaksızın (de novo) ortaya çıkabilir.

Risk Faktörleri

GBM geliştirme olasılığınızı artıran faktörler şunları içerir:

  • Yaş: GBM her yaşta görülebilir ancak 50 yaş üstü bireylerde daha sık görülür.
  • Etnik köken: GBM, Kafkasyalılar, İspanyollar ve Asyalılar’da daha sık görülür.
  • Başka bir beyin tümörünün varlığı: Düşük dereceli bir beyin tümörüne sahip olmak, bazen daha yüksek dereceli bir tümöre dönüşebilir.
  • Radyasyona maruz kalma: İyonlaştırıcı radyasyon olarak adlandırılan bir tür radyasyona maruz kalan kişilerin beyin tümörü riski artabilir. Ayrıca çocukluk döneminde bilgisayarlı tomografi (BT) taramasına girmiş olmak da bu riski artırabilir.
  • Çalışma koşulları: Sentetik kauçuk veya petrol arıtma endüstrilerinde çalışmak.
  • Kimyasallar: Vinil klorür veya pestisitlere maruz kalma da riskinizi artırabilir.
  • Aşağıdaki genetik bozukluklardan birine sahip olmak:
    • Nörofibromatozis
    • Tüberoz skleroz (TS)
    • Von Hippel – Lindau Hastalığı
    • Li-Fraumeni sendromu
    • Turcot sendromu

Glioblastoma Multiforme Belirtileri

Beyniniz düşüncelerinizi, duygularınızı ve eylemlerinizi kontrol eder. Ayrıca duyularınızdaki bilgileri de yorumlar. Farklı alanlar farklı işlevleri kontrol eder. GBM’nin bazı belirtileri tümörün spesifik lokasyonu ile ilgilidir. Kol hareketlerinizi kontrol eden bir bölgede büyürse, kolunuz zayıflayabilir. Konuşmanızı kontrol eden bir alanda büyürse, kelimeleri oluştururken zorluk çekebilirsiniz.

Beyin tümörleri büyüdükçe, sinirlere veya beynin başka bir kısmına baskı yapar veya zarar verir. Bu da kafatasındaki basıncı arttırır. GBM’nin bazı belirtileri beyindeki artan bu basınçtan kaynaklanır. Birçok GBM belirtisi zamanla gelişir ve giderek artar. Bunlar şunları içerebilir:

  • Sık görülen baş ağrıları (genellikle sabahları daha kötüdür)
  • Kişiliğin değişmesi, ruh hali ve konsantre olma yeteneğinde değişiklikler
  • Koordinasyon kaybı veya motor kontrol kaybı
  • Zayıf kollar veya bacaklar nedeniyle yürümekte zorluk
  • Konuşma, görme veya duymada değişiklikler
  • Konuşma ve anlama zorluğu (afazi)
  • Mide bulantısı ve kusma
  • Vücudun bir tarafında zayıflık
  • Hafıza ile ilgili sorunlar
  • Kas güçsüzlüğü, yorgunluk
  • İştah kaybı
  • Nöbetler

Glioblastomanın Teşhisi

Glioblastoma teşhisinde kullanılan testler ve prosedürler şunlardır:

  • Nörolojik muayene: Nörolojik muayenede doktorunuz size öncelikle belirtilerinizi sorar, ardından görme, duyma, denge, koordinasyon, güç ve reflekslerinizi kontrol edebilir. Bu alanlardan bir veya daha fazlasındaki sorunlar, beyninizin beyin tümörü tarafından etkilenebilecek kısmı hakkında ipuçları sağlayabilir.
  • Görüntüleme testleri: Görüntüleme testleri, doktorunuzun beyin tümörünüzün yerini ve boyutunu belirlemesine yardımcı olabilir. MRG sıklıkla beyin tümörlerini teşhis etmek için kullanılır ve fonksiyonel MRG, perfüzyon MRG ve manyetik rezonans spektroskopisi gibi özel MRG görüntüleme ile birlikte kullanılabilir.

Diğer görüntüleme testleri CT ve pozitron emisyon tomografisini (PET) içerebilir.

  • Doku örneğini çıkarma (biyopsi): Özel durumunuza ve tümörünüzün konumuna bağlı olarak, ameliyattan önce veya ameliyat sırasında glioblastomayı çıkarmak için bir iğne ile biyopsi yapılabilir. Şüpheli dokunun numunesi, hücre tiplerini ve saldırganlık düzeylerini belirlemek için bir laboratuarda analiz edilir.
Glioblastoma Tedavisi

Glioblastoma için ana tedaviler ameliyat, radyoterapi ve kemoterapidir. Bu tedavilerden biri veya bir kombinasyonu olabilir.

Ameliyat

Glioblastoma multiforme için ameliyat mümkünse ana tedavi olarak kullanılır. Amaç, beynin ya da omurganın yakın bölgelerine zarar vermeden mümkün olduğu kadar tümörün çıkarılmasıdır. Cerrahınız operasyonunuzun neleri içereceğini açıklayacak ve olası komplikasyonlar ve riskler hakkında size bilgi verecektir.

Tümörün büyüklüğüne, konumuna ve yayılmasına bağlı olarak, tamamen çıkarılması mümkün olmayabilir. Bu durumda, kalan tümör hücrelerini tedavi etmek için ameliyat sonrası radyoterapi ve bazen kemoterapi verilebilir. Bazen ameliyat yapmak güvenli değildir çünkü tümörün pozisyonu ulaşılmasını zorlaştırır. Doktorunuz size radyoterapi ve kemoterapi gibi diğer tedaviler hakkında konuşabilir.

Tümör, beyin omurilik sıvısı (BOS) birikmesine neden olduysa, ekstra sıvıyı boşaltmak için küçük bir operasyona ihtiyacınız olabilir.

Bazı insanlar glioblastoma ameliyatı sonrası denge, yürüme veya gücü arttırmak için fizyoterapiye ihtiyaç duyabilir. İyileşme biraz zaman alabilir, bu yüzden kendinize iyi bakmanız önemlidir. Çok dinlenin, düzenli ve iyi beslenin ve cerrahını tarafından verilen tavsiyelere uyun.

Radyasyon Tedavisi

Radyasyon tedavisi, kanser hücrelerini öldürmek için X ışınları veya protonlar gibi yüksek enerjili ışınlar kullanır. Radyasyon tedavisi genellikle ameliyat sonrası önerilir ve kemoterapi ile kombine edilebilir. Ancak ameliyata giremeyen kişiler için radyasyon terapisi ve kemoterapi birincil tedavi olarak kullanılabilir.

Radyoterapi sizi çok yorgun hissettirebilir. Bu, tamamlandıktan sonra haftalar veya daha uzun süre devam edebilir. Bu yüzden bolca dinlenin, ancak kısa yürüyüşler gibi hafif bir aktivite ile dengelemeye çalışın. Bu daha az yorgun hissetmenize yardımcı olabilir.

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek için anti-kanser (sitotoksik) ilaçların kullanılmasıdır. Kemoterapi ilaçları hap formunda veya kolunuzdaki bir damardan alınabilir. Ameliyattan sonra, radyasyon tedavisi sırasında ve sonrasında sıklıkla kullanılan kemoterapi ilacı, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanan temozolomide (Temodar)’dır. Ağız yoluyla bir kapsül şeklinde verilen Temodar kanser hücrelerinin büyümesini durdurarak veya yavaşlatarak çalışır. Tedavinin kesin dozu ve süresi, tedavi edilen kanserin türü, ilacın ne kadar iyi çalıştığını, vücudunuzun ilacı ne kadar iyi tolere ettiğini ve aldığınız diğer ilaçları da içeren çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Ayrıca Gliadel® implantları (Gliadel gofretleri) olarak bilinen bir başka ilaç ürünü de FDA tarafından, cerrahi ve radyasyona ek olarak GBM’li bireylerin tedavisi için onaylanmıştır. Bu implant, tümörü çıkarmak veya küçültmek için yapılan bir işlem sırasında beyne yerleştirilir. Bu biyolojik olarak çözünebilen implantlar kemoterapi ilacı olarak Karmustin (BCNU, BiCNU®) içerir. Yerleştirilen implantlar yavaşça çözülür, ilacı serbest bırakır ve kanser hücrelerini öldürür.

Kemoterapinin de yorgunluk, saç kaybı, hasta hissetmek, ağızda ağrı ve daha fazla enfeksiyon riski altında olmak gibi yan etkileri olabilir.

Palyatif Tedavi

Palyatif tedavinin temel amacı hastanın konforunu ve yaşam kalitesini iyileştirmektir.

onay Bu yazı yalnızca "yüksek kaliteli kaynaklar" referans alınarak yazılmıştır.
YAZAR: Cüneyt Şakar
Genel sağlık, hastalıklar ve sağlıklı yaşam bilgisini erişilebilir ve anlaşılabilir hale getirmeye adamış sertifikalı bir sağlık yazarıdır.
Başa dön tuşu