Dekompresif Kraniektomi Nedir? Neden Yapılır? Nasıl Yapılır?
Dekompresif kraniektomi (decompressive craniectomy), kafatasının bir kısmının alındığı beyin ameliyatıdır.
Kafatası, beyni koruyan sert bir kemik “kutusudur”. Sonuç olarak, bir yaralanma beynin şişmesine neden olursa, bu kafatasının içindeki basıncın artmasına neden olur. Bu aşırı basınç, yüksek kafa içi basıncı olarak bilinir ve beyin hasarı olan kişilerde sık görülen bir ölüm ve engellilik nedenidir.
Yüksek kafa içi basıncı standart tıbbi önlemler kullanılarak kontrol edilemiyorsa dekompresif kraniektomi denenebilir. Kafatasının bir kısmını ameliyatla alınması ciddi beyin hasarı riskini azaltabilir ve hatta hayat kurtarabilir.
Dekompresif Kraniektomi Neden Yapılır?
Dekompresif kraniektominin en yaygın nedenleri şunlardır:
- Travmatik beyin hasarı: Bu, beyinde fiziksel bir kuvvetin neden olduğu yaralanmadır. Bu, kafaya sert bir darbe ile sonuçlanan herhangi bir olaydan sonra ortaya çıkabilir. Travmatik beyin hasarı ile beyin şişmesi genellikle anında olur.
- İnme: Bazı inmeler beyinde şişmeye neden olabilir. Bu şişliğin neden olduğu yüksek tansiyon, daha fazla inme için bir risk faktörüdür.
Doktorlar, beyin şiştiğinde ve basıncı azaltmak için diğer stratejiler (cerrahi olmayan önlemler) işe yaramadığında dekompresif kraniektomiyi düşünebilirler.
- Şişliği azaltmak için ilaç
- Oksijen terapisi
- Vücut ısısını düşürmek
Bazı durumlarda, doktor, basıncı düşürmek için beyin omurilik sıvısını boşaltan ventrikülostomi adı verilen daha az invaziv bir ameliyat deneyebilir.
Dekompresif Kraniektomi Nasıl Yapılır?
Operasyon sırasında bir cerrah kafatasının beyinde baskıya neden olan kısmını çıkarır. Bu genellikle kafatasının yaralanmayı örten alanıdır.
Ameliyat genel anestezi altında yapılır, bu da kişinin uyuyacağı ve işlemi hissetmeyeceği anlamına gelir.
Kraniektomi, kafa derisinde bir kesikle başlar. Cerrah kafatasını ortaya çıkarmak için deriyi ve altındaki dokuyu soyar. Kafatası sert bir kemik olduğu için, doktor bunu kesmek için bir matkap ve kemik testeresi kullanacaktır.
Cerrah kemiği çıkardıktan sonra, yarayı dikişlerle kapatmadan önce kanamayı durdurur. Ameliyattan sonra, kafatasından alınan kemik genellikle bir dondurucuda saklanır. Kişi iyileşirse, kemik yerine konulabilir.
Dekompresif Kraniektomi Sonrası İyileşme
Dekompresif kraniyektomi geçiren kişiler, beyin hasarı veya felç nedeniyle zaten kritik durumdadır. Dolayısıyla iyileşme süreleri büyük ölçüde ilk etapta ameliyat ihtiyacını yaratan yaralanmalara bağlıdır.
Çoğu kişi yoğun bakım ünitesinde zaman geçirecektir. Bazı insanlar ameliyatı takiben günler veya haftalarca bilinçsiz kalacaktır. Hatta bazıları komada veya vejetatif (bitkisel yaşam) durumda olabilir.
Kraniektominin ardından beyni daha fazla yaralanmadan korumak çok önemlidir. Bu genellikle bireyin birkaç hafta ila birkaç ay boyunca özel olarak takılmış bir kask takmasını gerektirir. Daha seyrek olarak, bir kişi beyni ve kafatasını stabilize etmek için geçici bir beyin implantı takabilir. Bir cerrah bu implantı daha sonraki bir tarihte çıkaracaktır.
İnsanlar Hastanede Ne Kadar Kalır?
Çoğu insan ameliyatı takiben birkaç hafta hastanede kalacaktır. Ameliyat ve yaralanmanın ardından iyileşmek aylar ve muhtemelen yıllar alabilir. Dekompresif kraniektomi geçiren bir kişi, ek beyin şişmesi belirtileri için sürekli izleme gerektirecek ve herhangi bir enfeksiyon belirtisinin derhal antibiyotik tedavisine ihtiyacı olacaktır.
Kapsamlı rehabilitasyon, insanların olabildiğince fazla beyin işlevini yeniden kazanmalarına yardımcı olabilir. Bu, konuşma terapisi, fizik tedavi ve egzersiz terapisini içerebilir.
Kişi ameliyattan ve asıl yaralanmadan yeterince iyileştiğinde, bir cerrah kafatasının eksik kısmını kapatacaktır. Kranioplasti adı verilen bu prosedür, şişlik azaldığında beyne daha fazla koruma sağlar.
Orijinal kemik iyi durumdaysa ve tehlikeli bakteri ürememişse, cerrah o kemiği kullanabilir. Aksi takdirde, kemiği titanyum veya sentetik kemikle değiştirebilirler.
Riskler ve Komplikasyonlar
Dekompresif kraniektomi hayat kurtarıcıdır, ancak önemli riskler taşır. Bunlar şunları içerir:
- Geniş beyin kanaması
- Beynin kan damarlarında hasar
- İnme (felç)
- Oksijen yoksunluğuna bağlı beyin hasarı
- Beyin enfeksiyonu
- Beyin omurilik sıvısı sızıntısı
Ek olarak, bazı kişiler anestezi nedeniyle komplikasyonlar yaşayabilir.
Beyin hasarı olan kişiler, tansiyon ve nefes almada zorluk gibi komplikasyonlar yaşayabilir. Nadiren, kişi anesteziye karşı hayatı tehdit eden bir alerjik reaksiyon yaşayabilir.
Ameliyatın en ciddi komplikasyonları ameliyatı takip eden haftalarda ortaya çıkar. Bununla birlikte, bazı insanlar iyileşme yolculuğunda çok daha fazla yeni semptomlar geliştirir.
Sonuç (Prognoz)
Ölüm olasılığı yüksektir. Bunun nedeni, bu operasyonu gerektiren yaralanmaların neredeyse her zaman hayati tehlike oluşturmasıdır. Birçok kişi ameliyata rağmen hayatta kalamaz. Ancak çoğu insan için kranektomi, daha uzun yaşama ve daha az bozukluk yaşama şanslarını artırır.
Kaynaklar ve Referanslar:
1: What is a decompressive craniectomy?
2: Craniectomy
3: Decompressive craniectomy procedure
