Mastit Nedir? Mastit Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Mastit (mastitis), meme dokusunun anormal şekilde şişmesi veya iltihaplanması durumudur. Süt sıtması olarak da bilinen mastit, genellikle bakteriler ve süt kanalının tıkalı olması nedeniyle oluşur. İltihaplanma, meme ağrısı, şişme, yanma ve kızarıklık ile sonuçlanır. Ayrıca ateş, baş ağrısı ve grip benzeri belirtiler de olabilir.

Bu durum en sık emziren kadınları etkiler, ancak diğer kadınları da etkileyebilir. Mastitin emziren annelerin yaklaşık yüzde 10’unu etkilediği düşünülmektedir. Emzirme dönemindeki mastit bazen puerperal mastiti veya laktasyon mastiti olarak adlandırılır.

Nadiren bu durum laktasyonda (emzirme döneminde) olmayan kadınları da etkileyebilir. Emzirmeyenlerde oluşan mastit ise periduktal mastit olarak adlandırılır. Ayrıca çok nadir durumlarda erkekleri de etkileyebilir.

Durum doğumdan sonraki ilk üç ayda ortaya çıkma eğilimi gösterir, ancak 2 yıl sonrasına kadar da ortaya çıkabilir. Olguların büyük çoğunluğunda yalnızca bir göğüs etkilenir.

Bazen emziren kadınların süt kanallarında tıkanma oluşur ve ağrılı, şişmiş bir bölgeye neden olur. Üstteki cilt bazen kırmızılaşır ve iltihaplanır, ancak bir enfeksiyonun neden olduğu mastit kadar kötü olmama eğilimindedir. Bebeğinizi beslediğinizde tıkanmış kanalın arkasında süt baskısı oluşması nedeniyle ağrı artabilir.

Tıkalı süt kanalları genellikle 1-2 gün içinde temizlenir ve semptomlardan kurtulursunuz. Fakat bazı durumlarda tıkanmış bir süt kanalı enfekte olur ve süt sıtması oluşur. Bu nedenle, mastitin bazı vakaları tıkanmış bir süt kanalının bir komplikasyonu olarak gelişir.

Süt sıtması genellikle tehlikeli değildir. Ancak çabuk tedavi edilmezse göğüste cerrahi tedavi gerektirebilecek apse oluşabilir. Nadiren de olsa meme apseleri ölümcül olabilir.

Mastit Çeşitleri

Mastit enfeksiyonla veya enfeksiyon olmadan ortaya çıkabilir. İltihaplanma enfeksiyon olmadan ortaya çıkarsa, genellikle süt stazından kaynaklanır. Süt stazı, emziren kadınların meme dokusu içindeki süt birikimidir. Bununla birlikte, süt stazının neden olduğu iltihap genellikle enfeksiyonlu iltihaplanmaya ilerler. Bunun nedeni, durgun sütün bakterilerin büyüyebileceği bir ortam sağlamasıdır.

Enfeksiyonun neden olduğu mastit en sık görülen formdur. Bakteriyel meme enfeksiyonlarına genellikle Staphylococcus aureus ve Streptococcus gibi normal cilt bakterileri neden olur. Bakteriler meme dokusuna emzirme döneminde olduğu gibi meme ucundaki veya etrafındaki çatlaklardan girdiklerinde oluşabilirler.

Bakteriyel enfeksiyonlar ayrıca yaralanma, göğüste travma (meme ucu delme dahil) veya bir biyopsi veya ameliyat sonrası da ortaya çıkabilir.

Mastitin Nedenleri Nelerdir?

Mastitin nedenleri arasında şunlar vardır:

• Süt kanalının tıkanması: Beslenme sırasında bir göğüs tamamen boşalmazsa süt kanallarından birisi tıkanmış olabilir. Bu kanalların tıkanması bir göğüs enfeksiyonuna neden olabilir.

• Bakteriyel enfeksiyon: Cildinizin yüzeyindeki ve bebeğinizin ağzındaki bakteriler, meme ucunun derisinde bir çatlak veya süt kanalının açılması yoluyla süt kanallarına girebilir. Memedeki durgun süt, yeterince boşaltılamayan bakteriler için üreme alanı sağlar. Bakteri meme dokusuna girerse mastitis oluşturabilir.

Risk Faktörleri

• Doğumdan sonraki ilk birkaç hafta emzirme
• Memede lokal hasar
• Geçmiş mastit veya apse öyküsü olanlar
• Çatlamış meme ucuna sahip olmak
• Emzirmek için sadece bir pozisyon kullanmak
• Sıkı bir sütyen kullanmak
• Aşırı yorgunluk veya stres
• Göğüs cerrahisi

Mastit Belirtileri Nelerdir?

Mastitin belirtileri aniden ortaya çıkabilir. Belirtiler şunları içerebilir:

• Meme hassasiyeti ve sıcaklık hissi
• Genel olarak hasta hissetmek (halsizlik)
• Meme şişme veya büyüme
• Ağrı veya sürekli yanma hissi
• Meme ucunda veya memenin derisinde yara
• Yüksek ateş
• Titreme
• Mide bulantısı

Mastitim Varsa Emzirmeyi Bırakmalı Mıyım?

Hayır, mastitiniz olduğunda da emzirmeye devam etmek çok önemlidir. Emzirme bazen oldukça acı verici olabilir ancak bebeğinizin olabildiğince sık beslenmesine izin vermeniz gerekir. Emzirme çok acı vericiyse, her beslemeden önce birkaç dakika boyunca göğüslerinize sıcak kompres paketler veya sıcak bir havlu koymayı deneyin.

Bebeğiniz, iltihaplı göğsünüzden düzgün bir şekilde beslenemiyorsa veya ağrı yüzünden emzirmiyorsanız, bir göğüs pompası kullanabilirsiniz. Ayrıca bazen etkilenen memedeki sütün tadı değiştiğinden (tuzlu bir tat) bebek bu memeden beslenmeyi reddedebilir, bu durumda diğer memeden beslemeye devam etmelisiniz.

Mastit Bebeğimi Etkiler Mi?

Hayır, memede mastitin olması bebeğinizi etkilemez ve etkilenen göğsünüzden beslenmesi de onun için güvenlidir. Enfektif mastitisiniz varsa ve bebeğiniz sütteki bakterileri yutarsa karnındaki asit tarafından temizlenir.

Emzirmeyen Kadınlarda Mastit

Emzirmeyen kadınlarda oluşan mastit genellikle bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanır. Bu, bakterilerin çatlamış bir meme ucundan süt kanallarına girmesiyle veya meme başına takılmış olan bir pirsing sonucunda ortaya çıkabilir.

Bu tür mastit, peridutktal mastit olarak bilinir. Genellikle 20’lerin sonlarındaki ve 30’ların başındaki kadınları etkiler ve sigara içen kadınlar arasında daha sık görülür.

Bazen mastit, emzirmeyen kadınlarda kanal ektazisinin (genişleme) bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Bu durum genellikle menopoza girmiş kadınlarda görülür. Kanal ektazisi genellikle endişe konusu değildir, ancak bazı durumlarda genişleyen kanallarda kalın, yapışkan bir salgı toplanabilir ve bu da kanal kaplamasını tahriş edebilir veya iltihaplandırabilir.

Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorunuz mastiti, ateş, titreme ve göğüs ağrısı gibi belirtileri göz önüne alarak fizik muayene ile teşhis eder. Anne sütünün bir kültürü de özellikle enfeksiyonunuz şiddetli ise, sizin için en iyi antibiyotiği belirlemede doktorunuza yardımcı olabilir.

Nadir görülen meme kanseri tipi (inflamatuvar meme kanseri) de başlangıçta mastit ile karışabilen kızarıklık ve şişmeye neden olabilir. Doktorunuz teşhis amaçlı bir mamogram (özel meme röntgeni) da isteyebilir. Bir dizi antibiyotik tedavisi tamamladıktan sonra semptomlarınız devam ediyorsa, meme kanseri olmadığınızdan emin olmak için bir biyopsi de yapılabilir.

Mastit Tedavisi

Mastitin tedavisi genellikle şunları içerir:

Antibiyotikler

Mastitin tedavisi genellikle 10 ila 14 günlük antibiyotik seyrini gerektirir. Antibiyotik tedavisine başlandıktan 24-48 saat sonra yeniden iyi hissedebilirsiniz, ancak tekrarlama şansınızı en aza indirmek için tüm hapları reçete edildiği gibi almak önemlidir.

Antibiyotik tedavisi genellikle enfeksiyonu tamamen düzeltir. Enfeksiyon süt içinde değil, göğüs dokusunda bulunur. Bu yüzden emzirmek tedavi sürecini hızlandırmaya da yardımcı olabilir.

Ağrı Kesiciler

Doktorunuz asetaminofen (tylenol, diğerleri) veya ibuprofen (advil, motrin IB, diğerleri) gibi hafif bir ağrı kesici tavsiye edebilir.

Emzirme Teknikleri

Emzirirken göğüslerinizi tamamen boşalttığınızdan ve bebeğinizin düzgün bir şekilde kilitlendiğinden emin olun. Göğüslerinizi tamamen boşaltılmadığını düşünüyorsanız emzirme teknikleri hakkında uzman birine danışın.

Kişisel Bakım

Dinlenin, emzirmeye devam edin ve vücudunuzun göğüs enfeksiyonuyla savaşmasına yardımcı olmak için bol sıvı tüketin.

Doktorunuz, insizyon ve drenaj adı verilen cerrahi bir prosedürden geçmenizi de tavsiye edebilir. Bu işlem sırasında doktor, enfeksiyon nedeniyle oluşan abselerin boşaltılmasına yardımcı olmak için küçük bir kesi yapacaktır.

Komplikasyonlar

• Tekrarlama: Mastitis geçiren kadınların diğer kadınlarla karşılaştırıldığında bu durumla fazla kazanma olasılığı daha yüksektir. Çoğu durumda, tekrarlama geç veya yetersiz tedaviden kaynaklanmaktadır.

• Apse: Mastitis düzgün bir şekilde tedavi edilmezse, göğüste bir apse gelişebilir. Apseler genellikle cerrahi drenaj gerektirir.

Mastiti Önlemek İçin Yapmanız Gerekenler

• Bebeğinizi en iyi şekilde beslemek ve süt sıtması gibi komplikasyonları önlemek için emzirme teknikleri hakkında bilgi almak için doktorunuza veya uzman birine danışın.

• Mastitiniz olsa bile anne sütü bebeğiniz için güvenlidir; bu nedenle emzirmeye devam edin. Bebeğinizi etkilenen göğüsten beslemeye devam edin. Emzirme, sütün akmaya devam etmesine yardımcı olur ve daha kötü hale gelmesini engeller.

• Bebeğinizi sıklıkta emzirin (normalde yeni bir bebek için 24 saatte 8-12 kez).

• Göğüsleriniz dolduğunda bebeğinizi besleme için uyandırın. Emzirmeyi kaçırmayın veya ertelemeyin.

• Bebeğinizin göğüslerinize iyi bir şekilde bağlandığından emin olun.

• Memenin süt akışına yardımcı olmak için beslenmeden önce üzerine bir ısı paketi veya sıcak bir bez yerleştirin. Sütünüz kolayca akıyorsa, sıcak paketler gerekmez.

• Her beslemede bebeğinize her iki memeyide sunun. Bebeğinize diğer memeyi sunmadan önce emdiği memeyi tam boşaltmasına izin verin.

• Emzirmeden sonra göğsünüze soğuk kompresler veya buz paketleri uygulayın.

• Beslenme sırasında göğüslerinize parmaklarınızla baskı uygulamayın.

• Bebeğiniz uyurken gün boyunca biraz dinlenmeye çalışın.

• Mastitiniz ortadan kalkıncaya kadar rahat giysiler giyin. Ayrıca mastitise neden olabilen çok sıkı sütyenleri kullanmayın.

• Düzenli beslenin ve bol miktarda sıvı tüketin.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: Mastitis while breastfeeding
2: What causes mastitis?
3: What is mastitis?
4: About mastitis
5: Mastitis