Hantavirüs Pulmoner Sendromu Nedir? Belirtileri, Tedavisi

Hantavirüs pulmoner sendromu (Hantavirus pulmonary syndrome, HPS), grip benzeri semptomlarla karakterize bulaşıcı bir hastalıktır. Bu hastalık, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden solunum problemlerine hızla ilerleyebilir.

Birkaç tür hantavirüs, hantavirüs pulmoner (akciğer) sendromuna neden olabilir. Çeşitli kemirgen türleri, özellikle de geyik faresi (Peromyscus maniculatus) tarafından taşınırlar.

Bulaşma, virüsü taşıyan kemirgenlerin tükürüğü veya atık ürünleri ile doğrudan veya dolaylı (havadan) temas olduğunda meydana gelir.

İlk semptomlar ateş, kas ağrıları (miyalji), baş ağrısı, öksürük ve / veya nefes almada güçlüğü içerebilir. Semptomlar hızla ilerler ve anormal derecede düşük kan basıncı (hipotansiyon), şok ve / veya solunum yetmezliği meydana gelebilir.

Tedavi seçenekleri sınırlı olduğundan, hantavirüs pulmoner sendromuna karşı en iyi koruma kemirgenlerden ve yaşam alanlarından kaçınmaktır.

Hantavirüs Pulmoner Sendromunun Nedenleri

Her tip hantavirüs, öncelikli bir kemirgen taşıyıcıya sahiptir. Geyik faresi (Peromyscus maniculatus), Kuzey Amerika’daki hantavirüs pulmoner sendromu vakalarının çoğundan sorumlu virüsün birincil taşıyıcısıdır. Diğer hantavirüs taşıyıcıları arasında beyaz kuyruklu fare, pamuk sıçanı ve pirinç sıçanı bulunur.

Soluma: Ana Bulaşma Yolu

Hantavirüsler, öncelikle enfekte kemirgenlerin dışkı, idrar veya tükürüğinden dökülen virüslerin aerosolizasyonu yoluyla insanlara bulaşır. Aerosolizasyon, bir virüs havaya saçıldığında ortaya çıkar ve bu da solumanızı kolaylaştırır.

Örneğin, tavan arasında fare dışkısını temizlemek için kullanılan bir süpürge, hantavirüs içeren küçük dışkı parçacıklarını havaya saçarak daha sonra kolayca solumanıza neden olur.

Hantavirüsleri soluduktan sonra, ciğerlerinize ulaşırlar ve kılcal damarlar adı verilen küçük kan damarlarını işgal etmeye başlarlar ve sonunda sızmalarına neden olurlar. Akciğerleriniz daha sonra hantavirüs pulmoner sendromu ile ilişkili solunum problemlerinden herhangi birini tetikleyebilecek sıvıyla dolar.

Kişiden Kişiye Bulaşma

Amerika Birleşik Devletleri’nde insan hastalığına neden olan hantavirüsler bir kişiden diğerine bulaşamaz. Örneğin, bu virüsleri HPS’ye sahip bir kişiye dokunarak veya öperek veya hastalığı olan birini tedavi etmiş bir sağlık çalışanından alamazsınız.

Bununla birlikte, Güney Amerika’daki bazı salgınlar, farklı bölgelerdeki suşlar arasındaki farklılığı gösteren, kişiden kişiye bulaşma kanıtlarını göstermiştir.

Risk Faktörleri

Hantavirüs pulmoner sendromu en çok ilkbahar ve yaz aylarında batı Amerika Birleşik Devletleri’nin kırsal kesimlerinde görülür. Hantavirüs pulmoner sendromu ayrıca Güney Amerika ve Kanada’da da görülmektedir. Diğer hantavirüsler, akciğer sorunlarından çok böbrek rahatsızlıklarına neden oldukları Asya’da ortaya çıkar.

Hantavirüs pulmoner sendromu gelişme şansı, kemirgenlerin yaşadığı yerlerde çalışan, yaşayan veya oynayan insanlar için daha fazladır. Riski artıran faktörler ve faaliyetler şunları içerir:

• Uzun süre kullanılmayan binaların veya hangarların açılması ve temizlenmesi
• Özellikle tavan arası veya diğer az kullanılan alanlarda ev temizliği
• Kemirgenlerle istila edilmiş bir ev veya çalışma alanına sahip olmak
• İnşaat, yardımcı işler ve haşere kontrolü gibi kemirgenlere maruz kalmayı içeren bir işe sahip olmak
• Kamp, yürüyüş veya avcılık

Hantavirüs Pulmoner Sendromu Belirtileri

Hantavirüs pulmoner sendromu iki farklı aşamada ilerler. İlk aşamada, aşağıdakileri içerebilecek grip benzeri belirti ve semptomlarla karşılaşabilirsiniz:

• Ateş ve titreme
• Baş ağrısı ve kas ağrıları
• Kusma, ishal veya karın ağrısı

Hantavirüs enfeksiyonunun erken aşamalarında grip, zatürree veya diğer viral durumlardan ayırt edilmesi zordur. 4-10 gün sonra daha ciddi belirti ve semptomlar başlar. Genellikle şunları içerir:

• Salgı üreten bir öksürük
• Nefes darlığı
• Akciğerlerde sıvı birikimi
• Düşük kan basıncı
• Azalmış kalp verimliliği

Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?

Hantavirüs pulmoner sendromunun belirti ve semptomları aniden kötüleşebilir ve hızla yaşamı tehdit edebilir. Kemirgenlerin veya kemirgen dışkısının etrafındaysanız ve ateş, titreme, kas ağrıları veya solunum güçlüğü gibi belirti ve semptomlarınız varsa, derhal tıbbi yardım isteyin.

Nasıl Teşhis Edilir?

Kan testleri, vücudunuzun bir hantavirüse karşı antikor yapıp yapmadığını ortaya çıkarabilir. Doktorunuz benzer semptomları olan diğer durumları dışlamak için başka laboratuvar testleri isteyebilir.

Hantavirüs Pulmoner Sendromu Tedavisi

Hantavirüs pulmoner sendromu için spesifik tedavi seçenekleri sınırlıdır. Ancak erken teşhis, hemen hastaneye yatış ve yeterli solunum desteği ile prognoz iyileşir.

Destekleyici Terapi

Durumu ağır olan kişilerin yoğun bakım ünitesinde acil tedaviye ihtiyacı vardır. Solunumu desteklemek ve akciğerlerdeki sıvının (pulmoner ödem) yönetilmesine yardımcı olmak için entübasyon ve mekanik ventilasyon gerekebilir.

Entübasyon, solunum yollarınızı açık ve çalışır durumda tutmaya yardımcı olmak için burnunuzdan veya ağzınızdan nefes borusuna (trakea) bir solunum tüpü yerleştirmeyi içerir.

Kan Oksijenasyonu

Aşırı şiddetli vakalarda, yeterli miktarda oksijen sağlamanıza yardımcı olmak için ekstrakorporeal membran oksijenasyonu (EKMO) adı verilen bir yönteme ihtiyacınız olacaktır. Bu, ekstrakorporeal yaşam desteği olarak da bilinmektedir.

EKMO, kan oksijenlenmesinin ve kalp fonksiyonunun vücut dışındaki mekanik bir pompa ile gerçekleştirildiği bir prosedürdür.

Komplikasyonlar

Hantavirüs pulmoner sendromu hızla yaşamı tehdit edebilir. Akciğerler sıvıyla dolduğunda nefes almak gittikçe zorlaşır. Kan basıncı düşer ve organlar, özellikle de kalp bozulmaya başlar. Hantavirüs suşuna bağlı olarak, Kuzey Amerika tipi hantavirüs pulmoner sendromu için ölüm oranı % 30’dan fazla olabilir.

Önleme

Kemirgenleri evinizden ve iş yerinizden uzak tutmak, hantavirüs enfeksiyonu riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir. Şu ipuçlarını deneyin:

• Erişimi engelleyin. Fareler, 6 milimetre genişliğe kadar küçük deliklerden geçebilirler. Delikleri tel perdeleme, metal veya çimento ile kapatın.

• Yemek kaplarını kapatın: Bulaşıkları hemen yıkayın, tezgahları ve yerleri temizleyin ve yiyeceklerinizi – evcil hayvan maması dahil – kemirgen geçirmez kaplarda saklayın. Çöp kutuları için üzerine sıkı oturan kapaklar kullanın.

• Yuvalama malzemesini azaltın: Binanın temelinden uzakta çalı, çimen ve çöpü temizleyin.

• Tuzaklar kurun: Yaylı tuzaklar süpürgelikler boyunca kurulmalıdır. Zehirli yem tuzakları kullanırken dikkatli olun, çünkü zehir insanlara ve evcil hayvanlara da zarar verebilir.

Güvenli Temizleme Prosedürleri

Ölü kemirgenleri ve kemirgenlerin bulaştığı alanları alkol, ev dezenfektanları veya çamaşır suyu ile ıslatın. Bu, virüsü öldürür ve enfekte olmuş tozun havaya karışmasını önlemeye yardımcı olur. Her şey ıslandığında, kontamine malzemeyi almak için nemli bir bez kullanın. Ardından alanı dezenfektanla silin.

Kemirgen istilasının yoğun olduğu binaları temizlerken solunum cihazı takmak gibi özel önlemler alın.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: Hantavirus pulmonary syndrome