Odinofaji Nedir? Odinofaji Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Odinofaji (odynophagia), yutma sırasında ağızda, boğazda veya yemek borusunda hissedilen ağrıdır. Odinofaji (ağrılı yutma), hastaların çoğunda özofagus mukozal lezyonlarının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Ağrının yeri ve yoğunluğu nedenine bağlıdır.

Bu yazıda: Odinofaji nedir? Odinofaji nedenleri nelerdir? Odinofajinin tedavisi nasıl yapılır? gibi soruların ayrıntılı yanıtlarını bulabilirsiniz.

Odinofaji Nedir?

Odinofaji, ağrılı yutma için kullanılan tıbbi terimdir. Ağız, boğaz veya yemek borusunda ağrı hissedilebilir. Zamanla, ağrılı yutma boğazda hasara, istenmeyen kilo kaybına ve diğer komplikasyonlara neden olabilir.

Odinofajiye birçok faktör neden olur. En sık görülme nedeni ağız, bademcik, boğaz, epiglot veya yemek borusundaki bir takım enfeksiyonlardır. Buna üst solunum yolu enfeksiyonları (soğuk algınlığı veya grip gibi), kandidiaz, HIV, Epstein-Barr, herpes simpleks virüsü veya başka bir bakteri, viral veya fungal tahriş edici maddeler de dahildir.

Tümörler, özofageal bozukluklar, asit reflüsü, yaralanmalar veya travma, boğazda sıkışan yabancı cisimler, artrit, uyuşturucu kullanımı, kas bozuklukları ve konjenital anormallikler gibi diğer olasılıklar da odinofajiye neden olabilir. Ağrının yeri ve yoğunluğu nedene bağlıdır.

Bazı durumlarda, odinofaji çok hızlı bir şekilde çözülür, ancak uzun süreli de devam edebilir ve daha ciddi bir sağlık durumunun göstergesi olabilir.

Odinofaji ve Disfaji Farkı

Ağrılı yutma (odinofaji), sıklıkla yutma güçlüğü (disfaji) terimi ile karıştırılır. Bu iki tıbbi terim bir şekilde birbiriyle ilişkilendirilmiştir, bu nedenle birçok insan bunu birbirinin yerine kullanmıştır. Fakat odinofaji ve disfaji farklı durumlardır.

Disfaji yutkunma sırasındaki güçlüğü, odinofaji ise yutkunmadan sonraki ağrıları tanımlar. Yutma güçlüğü sürekli olarak ortaya çıkabilir ve yaşlı insanlarda sık görülür. Fakat yutma güçlüğünün olması yutkunmanın ağrılı olduğu anlamına gelmez.

Yutma zorluklarınız varsa ancak hiç ağrınız yoksa bu durum disfaji olarak tanımlanır. Odinofaji ise sıklıkla kendine özgü bir durumdur ve yutma problemi olmaksızın ağrıya neden olabilir.

Odinofaji Nedenleri

Odinofaji bazen soğuk algınlığı gibi küçük bir rahatsızlıkla ilişkili olabilir. Bu gibi durumlarda ağrılı yutma zamanla kendiliğinden geçer. Kronikleşmiş ağrılı yutma ise diğer altta yatan nedenlere bağlı olabilir. Odinofajinin olası nedenlerinden bazıları şunlardır:

• Enfeksiyonlar: Bademcikler, boğaz, epiglot ve özofagusta oluşan enfeksiyonlar ağrılı yutmaya neden olabilir. Bu enfeksiyonların bazıları şunlardır:

• Akut viral/bakteriyel farenjit
• Akut tonsillit (bademcik iltihabı)
• Oral kandidiyazis
• HIV enfeksiyonu (AIDS)
• Sitomegalovirüs (CMV)
• Herpes simpleks virüsü (HSV)
• Epstein–Barr virus (EBV)

• Ağız ülseri: Ağız ülseri, genellikle yanakların içinde ve diş etlerinde görülen yaralardır. Yemek yemeye, içmeye çalışırken ve dişlerinizi fırçalarken çok acı verici olabilirler. Genellikle zararsızdırlar ve birkaç gün sonra kendiliğinden iyileşirler.

• Tümörler: Ağız, boğaz, gırtlak (larinks), dil ve özofagus kanseri ağrılı yutmaya neden olabilir. Bazen kronik ağrılı yutma, erken bir özofagus kanseri işareti olabilir. Bu nedenle odinofajiye nedensiz kilo kaybı eşlik ediyorsa, bu durum özellikle uzun süreli sigara kullananlar ve alkol bağımlılığı gibi yüksek riskli hastalarda bir olasılık olarak alınmalıdır.

• Enflamasyon: Ağız, yutak ve özofagusun bazen kostik maddelere maruz kaldıklarında enflamasyon (iltihaplanma) ortaya çıkabilir. Bunlar bazen içilen maddeler de olabilir (örneğin sıcak sıvılar, asidik maddeler).

• Yabancı cisimler: Yabancı cisimler (örneğin balık kemikleri) bazen yutulduğunda boğaz, bademcikler ve yemek borusunun astarında sıkışabilir ve ağrılı yutmaya neden olabilirler.

• Özofageal bozukluklar: Bazen ağrılı yıtma özofagus motilitesinde bir bozukluğa bağlı olabilir. Bunlar arasında şunlar bulunur:

• Özofagus spazmı
• Akalazya
• Nutcracker (fındıkkıran) özofagus

• Candida enfeksiyonu: Candida albicans, ağızda meydana gelen bir mantar (maya) enfeksiyonu türüdür. Kandida enfeksiyonu ağızdan yemek borusuna (özofagus) yayılıp sistemik hale gelebilir ve ağrılı yutma gibi özofagus semptomlarına neden olabilir.

Odinofajinin diğer nedenleri ise şunlardır:

• Ağız, boğaz veya dilde yaralanma (travma)
• Üst solunum yolu enfeksiyonları
• Bağışıklık sistemi bozuklukları
• Gastroözofageal reflü, özofagustaki kas enfeksiyonu
• Bakteriyel ve fungal enfeksiyonlar
• Bazı ev temizleyicilerinin teneffüs edilmesi
• Sıcak / soğuk yemek ve içecekler
• Tütün ürünleri ve alkol kullanımı
• Zenker divertikülü
• Çeşitli ilaçlar

Odinofajinin Belirtileri

Odinofajinin ana semptomu ağrılı yutma şeklindedir, ancak diğer altta yatan nedenlere bağlı olarak başka semtomlar da ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda, yutma güçlüğü veya solunum zorluğu da bulunmaktadır.

Özofagus problemlerine bağlı odinofaji vakaları genellikle göğüs ağrıları içerir. Ağrı, bazı gıda türleri ile daha kötü olabilir ve günün belirli saatlerinde (sabahın ilk saatlerinde olduğu gibi) daha kötü olabilir. Odinofajide ayrıca öksürük, hırıltılı solunum, yanma hissi ve ses kısıklığı da görülebilir.

Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorunuz, karşılaştığınız semptomlara dayalı olarak sorunu tespit etmek için bazı testler yaptırabilir.

• Nazoendoskopi: Burun, gırtlak ve boğazın arka kısmına bakmak için ışıklı esnek bir kamera burun deliklerinizden birinden geçirilerek uygulanan bir görüntüleme testidir. Bu görüntüleme testi için öncelikle hastanın burun boşluklarına anestezi uygulanır. Bu sayede işlem sırasında hastalar hiçbir sıkıntı yaşamaz. Nazoendoskopi sayesinde tıkanıkların yanı sıra rutin muayene sırasında belirlenemeyen ülser ve tümörler de tespit edilebilir.

• Özofageal manometri: Özofageal manometri, yemek borusunun çalışma düzeyini ölçen bir testtir. Yemek borunuz, boğazınızı midenize bağlayan uzun ve kaslı bir kanaldır. Özofageal manometri, yutkunduğunuzda yemek borunuzda meydana gelen ritmik kas kasılmalarını (peristaltizm) ve yemek borusu kasları tarafından uygulanan kuvvet veya basınç miktarını ölçer. Bu test yutmayı etkileyen motilite bozukluklarını araştırmak için yararlıdır.

• Baryum yutma: Baryum yutma, ağız ve boğazın arka kısmına, farenks olarak bilinen ve dilden mideye kadar uzanan tüpe bakılmasına yardımcı olan özel bir röntgen testidir. Bu çalışmada radyoopak madde olarak baryum sülfat süspansiyonu kullanılmaktadır. Yutulduğunda, bu sıvı üst gastrointestinal sistemin iç kısmını kaplar. Baryum X-ışınlarını emer ve röntgen filminde beyaz görünür. Bu da organların yanı sıra iç astarları ve yutkunma hareketinizi röntgen görüntüsünde vurgulamaya yardımcı olur.

Ayrıca kan tetkikleri ve altta yatan nedenden dolayı kanserden şüphelenilirse genellikle emin olmak için bir biyopsi de yapılabilir.

Odinofaji Tedavisi

Odinofajinin tedavisi kişinin semptomlarına bağlı olarak değişir. İlk adım sorunun kökenini ortadan kaldırmak olacaktır.

İlaçlar

Altta yatan tıbbi duruma bağlı olarak ağrılı yutma ilaçlarla çözülebilir. Örneğin, Gastroözofageal Reflü hastalığını (GÖRH) tedavi etmek için kullanılan reçeteli ilaçlar (Antiasitler) mide asidinin yutak (farinks) ve yemek borusuna (özofagus) geri kaçmasına önlemeye yardımcı olabilir.

Odinofajiye neden olan üst solunum yolu enfeksiyonları da antibiyotikler veya dekonjestanlarla tedavi edilebilir. İlaçlar ile uygulanan bu tedaviler de ağrılı yutma sorunlarının düzelmesine yardımcı olur.

Ameliyat

Özofagus tümörleri veya karsinom vakalarında, doktorunuz bu hücrelerin cerrahi olarak çıkarılmasını önerebilir. İlaçlar durumunuza yardımcı olmadığında bu seçenek GÖRH için de kullanılabilir.

Odinofajinin şiddetlenmesine neden olabileceğinden bir süre kafein, alkol ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmanız gerekebilir.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: About odynophagia
2: What is odynophagia?
3: Odynophagia vs dysphagia