Mitral Yetmezlik Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Mitral yetmezlik (mitral regurgitation), sık görülen bir kalp kapak bozukluğudur. Mitral yetmezlik ayrıca mitral kapak yetmezliği ve mitral yetersizlik olarak da adlandırılır. Mitral yetmezliği kalbin sol tarafındaki mitral kapağın düzgün şekilde kapanmaması ve sızıntı yapması durumudur.

Kanın kalpten tek yönlü bir yol izlemesi gerekiyor. Üstteki odadan (sol atrium) aşağı doğru alttaki odaya (sol ventrikül) akar ve sonra burdan da dışarı (aort) akar.

Broşür (yaprakçık) adı verilen 2 adet üçgen biçimli doku örtüsünden oluşan ve korda tendinea olarak adlandırılan iplikçikler ile kalp kasını bağlı olan mitral kapak, kalbin sol tarafının üst ve alt kısımlarını (ana pompalama odası) ayırır, kanın geriye gitmesini önler ve kanın ihtiyaç duyulan yere akmasını sağlar.

Mitral yetmezliği olan hastalarda mitral kapak düzgün olarak kapanmaz ve bu da kanın mitral kapaktan sol atriuma (üst kalp odası) geri sızmasına neden olur.

Mitral kapakta sızıntı olması vücudu beslemek için kalpten daha az kan pompalanması anlamına gelir. Mitral yetmezliği küçükse ve ilerlemezse geri sızıntı önemli bir soruna yol açmaz. Fakat ciddi (orta şiddetli) bir mitral yetmezliği varsa, sol ventrikül vücudun oksijenlenmiş kan gereksinimlerini karşılamak için daha fazla çalışmak zorunda kalır.

Zamanla, kalp kası (miyokard) ve dolaşım sistemi bu artan talebi sürdürmek için bir dizi değişikliğe (genişlemeye) uğrar. Bu değişiklikler genellikle regürjitasyona (sızıntıya) maruz kalan kanın miktarına ve kalbin regürjitasyon kanına nasıl tepki vereceğine bağlı olarak yıllarca sürebilen aşamalarda meydana gelir. Ciddi mitral kapak yetersizliği tedavi edilmezse sol kalp yetmezliğine ve kalp ritim sorunlarına (aritmiler) neden olabilir.

Mitral yetmezliği aniden (akut) veya daha yaygın olarak zamanla yavaş yavaş (kronik) meydana gelebilir. Akut mitral yetmezliğine genellikle kalp krizi veya endokardit adı verilen bir kalp enfeksiyonu neden olur.

Kronik mitral kapak yetmezliğine ise mitral kapak prolapsusu, romatizmal kalp hastalığı, kapaktaki aşınma ve yıpranma, tedavi edilmemiş yüksek kan basıncı, kardiyomiyopati ve iskemik kalp hastalığı gibi sorunlar neden olur.

Mitral Yetmezliği Nedenleri

Mitral kapak yetmezliğinin olası nedenleri şunlardır:

• Kalp krizi: Kalp krizi, mitral kapağı destekleyen kalp kasının alanına zarar verebilir ve kapağın işlevini etkileyebilir. Kalp krizi sonucu oluşan bu hasarlar ani ve ağır mitral kapak yetmezliğine neden olabilir.

• Mitral kapak prolapsusu: Mitral kapak prolapsusu (MVP), kalbin kasılması sırasında mitral kapağın broşürlerinin (yaprakçık) kalbin sol üst odasına (sol atrium) bir paraşüt gibi sarkması (prolapsus) ile karakterizedir.

MVP, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki nüfusun yaklaşık % 2-3’ünü etkileyen en yaygın kapak anormalliğidir. MVP genellikle benign bir seyir izlemekle birlikte bazen mitral yetersizliğe, enfektif endokardit, serebrovasküler iskemik olaylar ve ani kardiyak ölüm gibi ciddi komplikasyonlara neden olur.

• Romatizmal ateş: Romatizmal ateş, hasarlı kalp kapakçıkları ve kalp yetmezliği de dahil kalbe kalıcı hasar verebilir.

• Endokardit: Mitral kapak, kalp kapaklarını da içerebilen kalp ve damarların içte yer alan tabakası olan endotel tabakasının mikrobik enfeksiyonu (endokardit) ile hasar görmüş olabilir.

• Kalp kasının anormalliği (kardiyomiyopati): Zamanla yüksek tansiyon gibi bazı koşullar, kalbinizin daha zor çalışmasına, kalbinizin sol ventrikülünün kademeli olarak büyümesine neden olabilir. Bu da sızıntıya neden olabilecek mitral kapak çevresindeki dokuyu esnetebilir.

• Hipertrofik kardiyomiyopati: Hipertrofik kardiyomiyopatide kalp kasının ciddi bir kalınlaşması vardır. Bu genellikle kalpte çok türbülanslı akıma ve bu da her atımda mitral kapağın distorsiyonuna neden olur. Hipertrofik kardiyomiyopati önemli mitral yetersizliği ile ilişkili olabilir.

• Koroner arter hastalığı: Koroner arterler, mitral kapağın fonksiyonunu kontrol eden kaslar da dahil olmak üzere kalp kasına kan tedarik eder. Eğer koroner arterlerde blokajlar olursa kalp kasında sorunlar oluşur ve kalbi remodeling denilen bir işleme götürür. Kalbin yeniden şekillenmesi mitral kapağı bozabilir ve yetersizliğe neden olabilir.

• Konjenital kalp kusurları: Bazı bebekler kalplerinde bozuk kalp kapakları da dahil olmak üzere bazı kusurlarla doğarlar.

• Radyasyon tedavisi: Nadiren de olsa, göğüs bölgesindeki kansere odaklanan radyoterapi tedavisi, mitral kapak yetersizliğine neden olabilir.

• Diğer nedenler: Kalp büyümesi, bağ dokusu hastalıkları (Marfan sendromu gibi), yaşlığa bağlı kapakların kireçlenmesi gibi nedenlerde mitral yetmezliğe neden olabilir.

Risk Faktörleri

Mitral kapak yetersizliği için olası risk faktörlerinden bazıları şunlardır:

• Yaş: Yaş en belirgin risk faktörüdür. Mitral kapak yetersizliği genellikle ilerleyen yaşlarda (55 yaşın üstünde) görülür. Bunun nedeni, yaşla ilgili aşınmaya ve kapağın yırtılmasından kaynaklanmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bir çalışmaya göre, mitral yetersizlik tüm yetişkinlerin yaklaşık % 2’sini etkiliyor.

• Cinsiyet: Kadınlar erkeklere göre bu kusurdan daha çok muzdarip olma eğilimi gösterirler.

• Mitral kapak prolapsusu ve regürjitasyon öyküsü: Mitral kapak prolapsusu ve regürjitasyon öyküsü olanlar, hastalığının ilerlemesi riskini taşırlar. Mitral yetersizlik derecesi ne kadar yüksek olursa ilerleme olasılığı da o kadar yüksek olur.

• Kalp hastalıkları: Koroner arter hastalığına ve kalp yetmezliğine yol açabildiğinden kan basıncı ve kolesterol gibi normal kardiyovasküler risk faktörleri önemli olabilir, bu da kalp büyümesi ile ilişkili olup mitral yetersizliğine neden olabilir.

• Doğuştan kalp hastalığı: İnsanların kusurlu mitral kapakçıklar veya hipertrofik kardiyomiyopati ile doğabildiği konjenital kalp hastalığı gibi belirli genetik hastalıklar, belirgin mitral yetersizliği şansının artmasına neden olabilir.

• Diğer hastalıklar: Tedavi edilmemiş sifiliz (frengi) veya Marfan sendromu gibi nadir koşullar da risk oluşturabilir.

• Bazı ilaçların kullanımı: İştah bastırıcılar (fenfluramin ve dexfenfluramine) gibi belirli kilo kaybı ilaçlarının belirli bir süre boyunca kullanılması mitral yetersizlik riski taşır. Migren için ergotamin (Cafergot, Migergot) alanlar da artmış mitral yetersizlik riski taşır. Ayrıca pergolid ve kabergolin etken maddesi içeren ilaçların kullanımında da benzer sorunlar kaydedilmiştir.

• Uyuşturucu kullanımı: Damar içi uyuşturucu kullanımı, kalpteki bir enfeksiyon olan, kapağa zarar verebilen ve tıkanıklığa neden olan endokardit riskini artırır.

Bilgicik: Mitral yetmezliği için önemli bir risk faktörü olan “Fen-Phen” (fenfluramin ve fentermin) veya deksfenfluramin denilen bir diyet hapı geçmişte kullanılmıştır. İlaç, güvenlik nedeniyle 1997’de ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından piyasadan kaldırılmıştır.

Mitral Yetmezliği Belirtileri

Hafiften ile orta derecedeki yetersizliğe sahip insanlar genellikle herhangi bir semptom geliştirmez ve normal bir yaşam sürer. Daha ciddi sızıntı olan insanlar ise aşağıdaki gibi belirtiler yaşayabilir:

• Çarpıntı veya hızlı kalp atışları
• Nefes darlığı (özellikle aktivite sonrası veya yatarken)
• Şok belirtileri (soluk cilt, bilinç kaybı veya hızlı nefes alma gibi)
• Azalmış egzersiz toleransı
• Baş dönemesi, bayılma
• Düşük kan basıncı
• Yorulma, tükenme ve hafif yanılgı
• Ayaklarda veya ayak bileklerinde şişkinlik

Mitral yetmezliği veya kalbinizle ilgili başka bir sorun olduğunu düşündüğünüz semptomları geliştirirseniz hemen doktorunuza danışın. Bazen ilk endikasyonlar mitral yetmezliği komplikasyonlarının belirtileri olabilir.

Mitral Yetmezliği Teşhisi

Doktorunuz öncelikle sizin ve ailenizin kalp hastalığı ve tıbbi geçmişiniz hakkında sorular soracaktır. Sonra kalbinizi bir stetoskop ile dinlemeyi içeren fiziksel bir muayene yapacak ve bazı testler isteyecektir. Mitral kapak yetersizliğini teşhis etmek için yaygın olarak kullanılan testler şunlardır:

• Ekokardiyografi: Ekokardiyogram, kalbin odalarının, kalp kapakçıklarının hareketi ve kalp duvarının hareketinin değerlendirilmesi için ultrason (yüksek frekanslı ses dalgaları) kullanır. Ayrıca kardiyak çıktıyı (bir dakika içinde pompalanan kan hacmi) ve kalpteki basınçların bir kısmını ölçebilir. Ekokardiyografi, mitral kapak yetersizliğini teşhis etmek için en sık kullanılan testtir.

• Elektrokardiyogram (EKG): Cildinizdeki yapışkan pedlere tutturulmuş teller (elektrodlar), kalpten gelen elektriksel uyarıları ölçer. EKG, ritim bozukluklarını, koroner kalp hastalığı ve mitral yetmezliğe neden olabilecek diğer durumların bulgularını algılayabilir. Ayrıca diğer ilişkili kardiyak anormallikleri de tespit edebilir.

• Kardiyak MR: Kardiyak MR, kalp ile alakalı sorunların detaylı şekilde görüntülenmesine olanak sağlayan bir görüntüleme testidir. Bu test, durumunuzun ciddiyetini belirlemek ve sol alt kalp bölgenizin (sol ventrikül) boyut ve işlevini değerlendirmek için kullanılabilir.

• Göğüs röntgeni: Göğüs röntgeni, sol atriumun veya sol ventrikülün büyüyüp büyümemediğini (mitral kapak yetersizliği olası göstergeleri) ve ciğerlerinizin durumunu belirlemesini sağlar.

• Kalp kateterizasyonu: Bu test sıklıkla mitral kapak yetersizliğini teşhis etmek için kullanılmaz. Bu invaziv teknik, koldaki veya kasıktaki bir kan damarından ince bir tüpün (kateter) geçirilerek kalbin içindeki bir artere bağlanmasını ve arterin röntgen üzerinde görülebilmesi içine boyanın enjekte edilmesini içerir.

Bu kalp arterlerinizin ayrıntılı bir resmini ve kalbin nasıl çalıştığını, mitral yetersizliğinin kalp üzerindeki etkisini ve ameliyat öncesi arter tıkanıklığı olmadığından emin olmak için yapılır. Bu yöntem ile kalp odası içindeki basıncın ölçümü de yapılabilir.

• BT anjiyografi: Robotik mitral kapak onarımı için aday olup olmadığınızı belirlemek için göğüs, karın ve pelvis için bir BT anjiyografi yapılabilir.

Mitral Yetmezlik Tedavisi

Tedavi, semptomlarınıza, hangi durumun mitral kapak yetersizliğine neden olduğuna, kalbin ne kadar iyi çalıştığına ve kalpteki değişikliklere bağlı olacaktır. Tedavinin amacı, belirtilerinizi ve semptomlarınızı en aza indirgemek ve gelecekte oluşabilecek komplikasyonların önüne geçecek şekilde kalbin işlevini geliştirmektir.

İlaçlar

İlaç, mitral kapak deformitesini düzeltemez. Ancak diüretikler gibi ilaçlar mitral kapak yetersizliğine eşlik edebilen ciğerlerdeki ve bacaklardaki sıvı birikimini rahatlatabilir. Atriyal fibrilasyonunuz varsa kan pıhtılaşmasını önlemeye yardımcı olabilen kan incelticileri (antikoagülanlar) kullanılabilir.

Yüksek tansiyon, mitral kapak regürjitasyonunu daha da kötüleştirir, bu nedenle yüksek tansiyonunuz varsa doktorunuz bunu düşürmeye yardımcı olması için ilaç reçete edebilir. Ayrıca diyetinizdeki tuz miktarını azaltmanız da sıvı birikimini ve kan basıncını kontrol etmeye yardımcı olur.

Ameliyat

Ağır mitral kapak yetmezliği için ameliyat gerekli olabilir. Akut ciddi mitral kapak yetmezliği için ameliyat genellikle hemen gereklidir. Cerrah mitral kapağı tamir edebilir veya hayvan ve insan kalp dokusundan yapılmış bir kapak kullanabilir. Ameliyat, mitral yetersizliğinin ortadan kaldırılması ve kalp yetmezliği semptomlarının iyileştirilmesi için kanıtlanmış etkili bir yoldur.

• Mitral kapak tamiri: Mitral kapak tamirinde cerrahlar, valf broşürlerini (yaprakçık) yeniden bağlayarak veya aşırı valf dokusunu çıkararak sıkı olmasını sağlayabilir.

• Kalp kapağı değişimi: Mitral kapağınız onarılamıyorsa, cerrahınız onu mekanik veya biyolojik bir kapak ile değiştirebilir. Bu prosedürde cerrah daralmış kapağı çıkarıp mekanik veya biyolojik doku (biyoprotez) ile değiştirebilir.

Metalden yapılmış mekanik valfler dayanıklıdır ancak kan pıhtıları oluşma riskini taşırlar. Mekanik bir mitral kapak kullanıldığında, kan pıhtısını önlemek için yaşamınız boyunca warfarin (Coumadin, Jantoven) gibi bir antikoagülan ilaç kullanmanız gerekir.

Hayvan veya insan (donör) gelebilecek biyolojik doku kapakları özellikle genç insanlarda hızla dejenere oldukları için değiştirilmeleri gerekir.

Minimal İnvaziv Kalp Cerrahisi

Mitral kapak tamiri, minimal invaziv kalp cerrahisi kullanılarak yapılabilir. Minimal invaziv kalp ameliyatı göğsünüzde bir veya birkaç küçük kesiden yapılır. Uygulanan cerrahi teknikler şunlardır:

• Robot yardımlı kalp ameliyatı: Robot yardımlı kalp cerrahisinde spesifik manevraları çoğaltmak için robot kolları kullanır. Bu prosedürde cerrah, robotik kolları kontrol etmek için konsolda oturur ve bir monitörde kalbin yüksek çözünürlüklü 3 boyutlu görüntüsünü görüntüler.

Cerrahın el hareketleri ameliyat masasındaki robotik kolları bir insan bileği gibi hareket ettiririr ve ameliyat yapılır. Ameliyat masasında ayrıca bir cerrahi ekip te prosedüre yardımcı olur ve robotik kollara bağlı cerrahi aletleri değiştirir.

• Torakoskopik cerrahi: Torakoskopik cerrahi, bir kamera yardımı ile göğüs kafesinin içinin görüntülendiği ve ameliyat giriş yerleri için en az doku hasarı oluşturarak operasyonların yapılabildiği cerrahi tekniktir. Cerrahınız, kaburgalarınız arasındaki küçük kesiklerden sokulmuş uzun aletleri kullanarak prosedürü uygular.

• Ministernotomi: Minitternotomi, göğüs kafesinde küçük bir kesi yapılarak uygulanır. Bazen belirli faktörler, kalbe bu şekilde erişmenin, mitral kapağı onarmak veya değiştirmek için daha güvenli bir yol olduğuna işaret ediyor.

Cerrahi Dışı Prosedür (MitraClip)

Ekim 2013’te ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) semptomları önemli ölçüde azaltabilen ve yaşam kalitesini artırabilen, yüksek riskli mitral kapak yetmezliği hastaları için cerrahi dışı tedavi seçeneği MitraClip’i (Mitral Kapak Mandallama) onaylamıştır.

Hastanın göğüs kafesi açılmadan (ameliyatsız) kasık toplardamarından girilerek kalbin sağ kulakçığına ulaşılır. Sağ kulakçık ile sol kulakçığı ayıran bölmeden küçük bir delik açılarak sol kulakçığa geçilir. Sonrasında MitraClip cihazı sağ kulakçıktan sol karıncığa geçirilir ve clip (mandal) ile kan kaçağının olduğu bölgede mitral kapak yaprakçıkları yakalanarak uç uca mandallanır.

İşleme bağlı ölüm ve ciddi komplikasyon riski çok düşük olup, fonksiyonel kapasite ve yaşam kalitesinde önemli düzelme sağlamaktadır.

Komplikasyonlar

Hafif mitral yetmezliği genellikle problemlere neden olamaz. Fakat ciddi mitral kapak yetersizliği aşağıdaki komplikasyonlara yol açabilir:

• Kalp yetmezliği: Şiddetli mitral kapak yetersizliği kalbe fazladan bir yük bindirdiği için zayıflamaya başlar. Bu da kalp yetmezliğine neden olabilir.

• Atriyal fibrilasyon: Mitral yetersizlik durumunda kalbin üst odasına sızan büyük kan hacmi, atriyal fibrilasyon olarak bilinen üst odadan kaynaklanan düzensiz bir kalp ritmine neden olabilir.

Atriyal fibrilasyon, kalpte kan pıhtılarının oluşmasına, diğer organlara dolaşmasına ve tıkanmış kan akışına (iskemi) neden olabilir. Pıhtılaşmış kan vücudunuzun diğer bölgelerine ve beyindeki kan damarlarını tıkayarak felç (inme) gibi ciddi sorunlara neden olabilir.

• Pulmoner hipertansiyon: Eğer uzun süreli tedavi edilmemiş veya uygun olmayan şekilde tedavi edilmiş mitral yetersizliğiniz varsa, akciğerlerdeki damarları etkileyen yüksek tansiyon tipi (pulmoner hipertansiyon) geliştirebilirsiniz.

Sızıntılı bir mitral kapak, sol atriumdaki basıncı artırabilir, bu da sonunda pulmoner hipertansiyona neden olabilir. Bu durum ayrıca kalbin sağ tarafında kalp yetmezliğine neden olabilir.

Yaşam Tarzı ve Ev İlaçları

Doktorunuz yaşam kalitenizi arttırmak için aşağıdakileri önerebilir:

• Yüksek tansiyon mitral kapak yetmezliğinde önemli olduğundan kontrol altında tutulmalıdır.

• Besinler doğrudan mitral kapak yetersizliğini etkilemez. Ancak sağlıklı bir diyet, kalp kasını zayıflatabilecek diğer kalp hastalıklarını önlemeye yardımcı olabilir. Sağlıklı bir diyet için doktorunuza başvurun.

• Sağlıklı bir şekilde kilo verin. Ağırlığınızı doktorunuz tarafından önerilen aralıkta tutmaya çalışın.

• Kalp kapağı değiştirildiyse, doktorunuz infektif endokardit adı verilen bir enfeksiyonu önlemek için diş prosedürlerinden önce antibiyotik kullanmanızı önerebilir. Bunun için bir diş prosedürü olmadan önce doktorunuza başvurun.

• Alkol kullanımı aritmilere, semptomlarınızın daha da kötüleşmesine ve kardiyomiyopatiye neden olabilir. Bu yüzden alkolden uzak durmalısınız.

• Reçete edilen ilaçları doktorunuzun talimatlarına uygun şekilde alın.

• Fiziksel olarak aktif kalmak için egzersiz yapın. Doktorunuz sizin için ne kadar ve ne tür bir egzersizin uygun olduğu hakkında tavsiyelerde bulunabilir.

---

Kaynaklar ve Referanslar:
1: Mitral valve regurgitation
2: About mitral regurgitation