Alerjik Olmayan Rinit: Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Alerjik olmayan rinit (non-allergic rhinitis), alerjilerin neden olmadığı burun içindeki iltihaplanmadır. Alerjik olmayan (nonalerjik rinit), kronik hapşırma veya belirgin bir nedeni olmayan akıntılı ve tıkanmış bir burun ile karekterizedir.

Semptomları saman nezlesine (alerjik rinit) benzerdir, ancak nonalerjik rinitte herhangi bir alerjik reaksiyona rastlanmaz. Alerjik olmayan rinit, çocukları ve erişkinleri etkileyebilir, ancak genel olarak 20 yaş sonrası bireylerde görülür.

Alerjik olmayan rinit semptomlarının tetikleyicileri havadaki bazı koku veya tahriş edici maddeler, hava değişiklikleri, bazı ilaçlar, belirli gıdalar ve kronik sağlık koşullarını içerebilir.

Hem alerjik rinit hem de nonalerjik rinit, devamlı ve eşit derecede şiddetli belirtilere sahip olabilir. Etiyolojisine bağlı olarak alerjik olmayan rinit, burun kanaması (rinore), hapşırma, kaşıntı (pruritus) ve tıkanıklık açısından alerjik rinit benzeri olabilir. Her iki tip rinitteki enflamasyon, fonksiyonel olarak önemli burun içi pasajlardaki tıkanmalara bağlı yatkın bir hastada akut rinosinüzit atağını indükleyebilir.

Alerjik olmayan rinitli hastalarda immünglobulin G alt sınıf 1 (IgG1) ve immünoglobulin G alt sınıf 4 (IgG4) anti-IgE otoantikor konsantrasyonları yükselmiştir. Bu yükselmeler alerjik riniti olan hastalardan çok daha düşüktür.

Alerjik Olmayan Rinit Tipleri

Enfeksiyöz Rinit (Infectious)

Enfeksiyöz rinit, genellikle virüs kaynaklı bir üst solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle oluşur. En yaygın nedenler rinovirüs, koronavirüs, adenovirüs, parainfluenza virüsü, solunum sinsityal virüsü veya enterovirüs nedeniyle oluşan infeksiyonlardır.

Viral enfeksiyonlar genellikle 7 ila 10 gün içinde kendiliğinden geçer. Enfeksiyöz riniti olan hastalar tipik olarak sulanmış burun akıntılarından ziyade mukopürülan burun akıntısı ile kendini gösterir.

Buna ek olarak yüz ağrısı, değişmiş bir koku alma hissi ve öksürüğü olan postnazal drenaj eşlik eder. Sürekli yüz ağrısı ve ödem, pürülan drenaj ve ateşler sekonder bir bakteriyel enfeksiyona işaret eder.

Vazomotor Rinit (vasomotor)

Vazomotor rinit, güçlü kokular, parfümler, sıcaklık ve nem değişiklikleri, sigara, duman ve parlak güneş ışığı gibi fiziksel koşullar tarafından tetiklenir. Çoğu hasta burun akıntısı ve / veya burun tıkanıklığı geçirir. Burun ve gözlerin kaşıntısı tipik olarak mevcut değildir. Soğuk hava, güçlü kokular veya stres semptomları şiddetlendirebilir.

Mesleki Rinit (occupational)

Mesleki rinitli hastalar sadece işyerlerinde rinit semptomlarına sahiptir. Bu semptomlar genellikle inhale tahriş ediciden (örn. Metal tuzları, hayvan tüyleri, lateks, odun tozları, kimyasal maddeler) kaynaklanır.

Hormonal Rinit

Hastalar bilinen hormonal dengesizlik dönemlerinde rinit belirtileri gösterebilir. Östrojenlerin otonom sinir sistemini çeşitli mekanizmalardan etkilediği bilinmektedir.

Santral parasempatik aktivite, asetilkolin içeriği ve asetil kolin transferaz aktivitesi artar. Alfa-2 reseptörlerinin aracılık ettiği sempatik nöronların geri bildirim inhibisyonu hiper östrojen hallerinde artar. Buna ek olaraköstrojenlerin burun mukozasındaki hiyalüronik asit seviyelerini arttırdığı düşünülmektedir.

Rinitin en yaygın hormonal nedenleri hamilelik, menstruasyon, ergenlik ve bilinen veya gizli hipotiroidizmdir. Hamilelikte görülen hormonal rinit genellikle ikinci ayda ortaya çıkar, hamilelik boyunca devam eder ve doğumdan sonra kesilir. Hipotiroidizmli hastalarda, tirotropik hormon salınımının sonucu olarak konkalarda büyüme görülebilir.

İlaca Bağlı Rinit (drug-induced)

Anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörleri, reserpin, guanetidin, phentolamin, metildopa, beta-blokerler, klorpromazin, gabapentin, penisilamin, aspirin, nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar, ekzojen östrojen ve oral kontraseptifler de dahil olmak üzere çeşitli ilaçlar rinitte yol açabilir.

Bu tip burun sempatomimetiklerinin uzun süreli kullanımından kaynaklanan ilaca bağlı bir rinittir. İlaç alımı sırasında burnundaki alfa-reseptörler yavaş yavaş endojen ve eksojen uyarıma duyarsızlaştırılır. Tipik olarak adrenerjik ton kaybından kaynaklanan geniş burun tıkanıklığı ve burun kanaması ile kendini gösterir.

Gustatuar Rinit

Gustatuar rinit, özellikle sıcak ve baharatlı gıdalar yedikten sonra ortaya çıkar. Nihai sonuç, yani nazal vazodilatasyona bağlı olarak bol miktarda sulanmış burun akıntısı vagal aracılıdır ve genellikle birkaç saatlik oral yoldan alınır. Rinit belirtileri nadiren gıdalarda belirli koruyucuların veya boyaların yenmesi sonucu ortaya çıkar.

Eozinofili Sendromlu Alerjik Olmayan Rinit

NARES veya eozinofilik, rinit teşhislerinin % 20 kadarını oluşturur. Bazı araştırmacılar bu durumun aspirin triadının intrensek astım, burun polipozisi ve aspirin toleranssızlığının öncülü olabileceğine inanmaktadır.

Anormal prostaglandin metabolizması NARES’in bir nedeni olarak ortaya çıkmıştır. Genel popülasyonda nazal smearların yaklaşık % 20’sinde eozinofil sayısı artar. Bununla birlikte eozinofili olan herkes rinit belirtileri göstermez. NARES’in ayırt edici bir özelliği eozinofillerin varlığıdır. Genel olarak NARES hastaları burun tıkanıklığı, hapşırma, burun kanaması, burun tıkanıklığı ve hiposmi ile başvururlar.

Risk Faktörleri

Alerjik olmayan rinit riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

• Tahriş edicilere maruz kalma: Duman, egsoz dumanı veya tütün dumanına maruz kaldıysanız alerjik olmayan rinittin gelişme riski yüksek olabilir.
• Yaş: Alerjik olmayan rinit çoğu insanda 20 yaşından sonra ortaya çıkar.
• Burun spreyleri: Reçetesiz dekonjestan burun damlaları veya spreyleri (afrin, dristan ve diğerleri) birkaç günden fazla kullanmak rebound tıkanıklığı olarak adlandırılan daha şiddetli burun tıkanıklığına neden olabilir.
• Kadın olmak: Hormonal değişiklikler nedeniyle burun tıkanıklığı menstruasyon ve gebelik sırasında sıklıkla kötüleşir.
• Kimyasallara maruz kalma: Bazı durumlarda işyerinde havadaki bir tahriş ediciye (mesleki rinit) maruz kalındığında alerjik olmayan rinit tetiklenir. Bazı ortak tetikleyiciler inşaat malzemeleri, çözücüler veya kompost gibi bozunan organik materyalden gelen diğer kimyasal ve dumanları içerir.
• Bazı sağlık sorunları: Bazı kronik sağlık koşulları (hipotiroidizm ve kronik yorgunluk sendromu gibi) rinite neden olabilir veya kötüleştirebilir.
• Stres: Duygusal veya fiziksel stres bazı insanlarda alerjik olmayan riniti tetikleyebilir.

Alerjik Olmayan Rinit Nedenleri Nelerdir?

Alerjik olmayan rinit, genellikle burun dokularında şişen kan damarları ve sıvı birikimi nedeniyle burun iç astarında şişme ve iltihaplanmayla meydana gelir. Bu şişme burun pasajlarını bloke eder ve burnundaki mukus bezlerini uyarır bu da burun tıkanıklığı veya burun akıntısının tipik semptomlarına neden olur.

Allerjik olmayan rinitin ana nedenlerinden bazıları aşağıda açıklanmaktadır:

• Enfeksiyon: Birçok durumda rinit, burun ve boğaz saldıran bir enfeksiyon sonucu gelişir. Bu genellikle viral bir enfeksiyondur ancak bazen bakteriyel veya mantar enfeksiyonları da buna neden olabilir.
• Çevresel faktörler: Bazı insanlarda rinit, duman, parfüm, boya dumanı, sıcaklık düşüşü gibi havadaki değişiklikler, alkol, baharatlı yemekler ve stres gibi çevresel tetikleyicilerin bir sonucu olarak gelişir. Çevresel faktörlerin neden olduğu rinit tipi vazomotor ya da otonomik rinittir. Bu rinit tipinin kesin nedeni bilinmemekle birlikte çok hassas nazal kan damarlarına sahip insanlarda görüldüğü düşünülmektedir.
• İlaçlar: Rinit, bazen aşağıdakileri içeren bazı ilaçların kullanılması sonucu ortaya çıkabilir:
  • Yüksek tansiyonu tedavi etmek için kullanılan ilaçlar (anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri)
  • Çeşitli kalp rahatsızlıklarını tedavi etmek için kullanılan ilaçlar: (beta blokerleri)
  • Ağrıyı hafifletmek için yaygın olarak kullanılan ilaçlar (non-steroidal, anti-inflamatuvar ilaçlar, NSAID)
  • Burun tıkanıklığı önleyici spreyler
  • Rinit ayrıca (kokain gibi) uyuşturucu kullanımının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.

Hormonal dengesizlik: Gebelik ve ergenlik dönemindeki hormonların değişikliği de rinite sebep olabileceği düşünülmektedir. Hormon replasman tedavisi (HRT) veya kontraseptif hap gibi hormon ilaçları kullanmak ta bu duruma neden olabilir. Vücuttaki hormon dengesizliğine neden olan, örneğin zayıf bir tiroid bezi (hipotiroidi) gibi çeşitli durumlar da rinit oluşturabilir.

Alerjik Olmayan Rinit Belirtileri

Alerjik olmayan rinitiniz varsa muhtemelen yıl boyunca sürekli semptomlar ya da kısa süren semptomlar görülebilir Alerjik olmayan rinit belirtileri şunları içerebilir:

• Tıkalı burun
• Burun akması
• Hapşırma
• Boğazda mukus (balgam) (postnazal damla)
• Öksürük

Alerjik olmayan rinit genellikle saman nezlesi gibi alerjilerle ilişkili semptomlar burun tıkanıklığı, kızarık göz veya boğaza neden olmaz.

Alerjik Olmayan Rinit Nasıl Teşhis Edilir?

Alerjik olmayan rinit, semptomlarınıza ve diğer nedenlerin özellikle alerjilerin ortadan kaldırılmasına bağlı olarak teşhis edilir. Doktorunuz fiziki muayene yapacak ve semptomlarınız hakkında sorular soracaktır.

Alerjik olmayan riniti teşhis etmek için kullanılan belirli ve kesin testler yoktur. Doktorunuz, burun tıkanıklığınız, burunda akıntı veya postnazal damla varsa, diğer koşullar için yapılan testler alerjiler veya sinüzit problemleri gibi altta yatan bir nedeni göstermiyorsa semptomların alerjik olmayan rinitten kaynaklandığına karar verir.

Alerjik Olmayan Rinit Tedavisi

Hafif vakalar için evde tedavi ve tetikleyicilerden kaçınmak yeterli olabilir. Daha rahatsız edici semptomlar için bazı ilaçlar bir rahatlama sağlayabilir:

Tuzlu Burun Spreyleri

Burun tıkanıklığını gidermek ve mukusun inceltilmesine yardım etmek ve burnunuzdaki zarları yatıştırmaya yardımcı olmak için burun spreyi veya ev yapımı tuzlu su solüsyonu kullanılabilir.

Kortikosteroid Burun Spreyleri

Semptomlarınız dekonjestanlar veya antihistaminikler tarafından kolaylıkla kontrol edilemiyorsa doktorunuz flutikazon (flonase) veya triamsinolon (nasacort) gibi bir kortikosteroid burun spreyi önerebilir. Kortikosteroid ilaçlar, bazı alerjik olmayan rinit ile ilişkili inflamasyonu önlemeye ve tedavi etmeye yardımcı olur. Burun kuruluğu, burun kanamaları, baş ağrısı ve boğaz kuruluğu gibi olası yan etkileri görülebilir.

Antihistamin Burun Spreyleri

Azelastin (astelin, astepro) ve olopatadin hidroklorid (patanase) gibi reçeteli bir antihistamin spreyi reçete edilebilir. Oral antihistaminikler, alerjik olmayan rinitin tedavisinde etkili görünmese de antihistamin içeren burun spreyleri alerjik olmayan rinit semptomlarını azaltabilir.

Komplikasyonlar

Alerjik olmayan rinitten kaynaklanan komplikasyonlar şunları içerir:

Burun polipleri: Burun polipleri, burun veya sinüslerin astarında kronik iltihaplanma nedeniyle gelişen yumuşak, kanserli olmayan (benign) büyümelerdir. Küçük polipler problem yaratmaz ancak daha büyük polipler burnunuzdaki hava akışını engelleyebilir bu da nefes almanızı zorlaştırır.

Sinüzit: Alerjik olmayan rinitten dolayı uzun süreli burun tıkanıklığı sinüs iltihabı oluşturma olasılığını artırabilir. Sinüzit sinüsleri saran zarın bir enfeksiyonu veya iltihabıdır.

Orta kulak enfeksiyonları: Artan sıvı ve burun tıkanıklığı orta kulak enfeksiyonlarına neden olabilir.

Alerjik Olmayan Riniti Önlemek İçin Yapmanız Gerekenler

1. Belirtilere neden olabilen odun sobaları ve şöminelerden uzak durun.
2. Temizlik maddeleri, evde kullanılan spreyler, parfümler ve kokulu ürünlerden kaçının.
3. Ailenize, arkadaşlarınıza ve iş arkadaşlarınıza belirtilere neden olan kokulu ürünler kullanmamalarını isteyin.
4. Hapşırmanıza ve burun akıntısına neden olan herhangi bir kimyasal veya materyali kullanmaktan kaçının.
5. Riski azaltmak haftada en az bir kez için ringa balığı, uskumru veya somon tüketmeye çalışın. Yapılan bazı çalışmalar, yağlı balıkları veya bazı çoklu doymamış yağ asitlerini yiyen çocukların alerjik olmayan ve alerjik rinit geliştirme olasılığının düşük olabileceğini düşündürmektedir.